گفتگوی اینترنتی زنده محمدصادق دهنادی سردبیر تابناک جوان با حجت الاسلام محمد برمایی کارشناس رسانه ملی با" محوریت کرونا و روان در خانواده" جمعه شب برگزار شد.
در این گفتگوی دهنادی ضمن بررسی و بیان اثرات مختلف کرونا در خانواده های ایرانی از محمد برمایی ، سوالاتی را در این پیرامون آفتها و لطافتهای قرنطینه کرونایی برای خانواده ها و به کار گیری تکنیک های روانشناسی برای حل مشکلات پدید آمده،مطرح نمود که خلاصه ای از این گفت و گو را در ادامه می خوانید.
دهنادی : با وجود آنکه در فرهنگ اسلام دوره هایی داریم به عنوان بازگشت به خود و خود اندیشی که تحت قالب اعتکاف شناخته می شود که به نوعی دوری از جامعه و دست کشیدن از تمایلات دنیوی محسوب میشود و شباهت هایی به دوران قرنطینه دارد پس چرا با این وجود قرنطینه که به سبب کرونا ایجاد شده برای ما به یک عذاب تبدیل شده است؟
برمایی : این مسئله در نظر داشته باشیم که قرنطینه با اعتکاف تفاوت دارد. قرنطینه امری اجباری است ، ولی اعتکاف امری اختیاری است. و چون جبر در آن وجود دارد به ناخودآگاه ما لگد میزند. ناخودآگاه ما بخاطر جنبه اجبار قرنطینه، این سبک زندگی را دوست ندارد. ولی موضوع اعتکاف یک انتخاب است با این وجود ما ایرانی ها با این مفهوم آشنا هستیم اما باید در نظر داشته باشیم که قرنطینه غافلگیری بزرگ برای جوامع در غرب است به صورتی که کشورهای دیگر هیچ وقت قرنطینه را در سبک زندگی خود نمی دیدند.
برای پذیرش این موضوع باید تغییر در سبک زندگی ایجاد شود و قرنطینه به این معناست که در شرایط خاص و اضطراری بتوانیم زندگی را تغییر بدهیم و در اینجا خواسته شخص شما مهم نیست.باید بتوانیم آن را بپذیریم.
و این زمان، زمان پذیرش شرایط است و باید روی پذیرش ها کار کنیم کرونا چه آزمایش الهی باشد چه اشتباه بشری برای مهار آن به کسب مهارت درست برای تغییر زندگی نیاز است.
این موضوع فرم زندگی را تغییر میدهد و تا حدی که الان در بسیاری از مجامع در رابطه با جامعه پس از کرونا حرف میزنند و سبک زندگی نسبت به قبل به راحتی به زمان قبل بر نمی گردد.
دهنادی: بیولوژیست ها می گویند که چالش کرونا برای کسانی که بیماری زمینهای دارند بسیار خطرناک است و کارشناسان اجتماعی و روانشناسان به استعاره گفتهاند که کرونا دردهای پنهان رو کرده است. این سوال مطرح می شود که چرا ؟ این چه مشکل درونی است که آدم کرونا زده نمی تواند با خودش کنار بیاید و تحمل خود را ندارد و دیگران هم آزار میدهد؟
برمایی: تشبیه شما در زمینهی عود کردن دردهای عمیق کاملا درست است .بعنوان مثال کسی در فضای مجازی از من پرسید که من الان خشم بالایی پیدا کردم قبلاً خشمگین بودم یا کرونا باعث خشم من شده؟ با سوالاتی که من از ایشان پرسیدم متوجه شدم که ایشان سه سال قبل از دوره کرونا این مشکل بروز پیدا کرده اما الان متوجه این موضوع شده است. اگر مشکلی در قبل داشته باشیم که حل نکرده باشیم در دورهای که کرونا خطرناکتر میشود ، در ارتباطات میان فردی این سوال پیش می آید با اینکه همزیستی بیشتر شده ولی چرا زوجها نتوانستند صمیمیت بیشتری نسبت به گذشته داشته باشند.
آدمی که دچار کمالگرایی منفی است در قرنطینه حس بیثمری دارد و خودش را اذیت میکند و انسانی که روحش را تربیت نکرده و شاکلهاش چیز مناسبی نیست؛ خودش را در آینه تنهایی و سکوت تحمل نخواهد کرد.
جواب چالش این است که درباره توسعه فردی خود کار نکردیم و این باعث درگیری ما میشود من معتقدم به بیان امام رضا(ع) اگر روی نفس خود کار نکرده باشیم در روزهای سخت از خودمان ضربه می خوریم.
توصیه من این است که امروز با فرصتی که در ماه رمضان پیدا می کنیم خودسازی فردی را آغاز کنیم، مخصوصاً جوانان توجه کنند ، که اگر نفس ما بزرگ نشود قطعاً زمین می خوریم .ما نمی توانیم با نفس ضعیف کار بزرگ بکنیم.
در دوره کرونا نمونه هایی داشتیم که وقتی از کسانی میپرسیم که چه کارهایی در قرنطینه کرده اند خیلی ها پاسخ دادند اهمال کاری های گذشته جبران کرده اند و کارهای نکرده گذشته را انجام داده اند اما چرا یک عده نتوانستند، این به دلیل ضعف نفس ماست و امروز زمان سرمایه گذاری روی خوشتن است.
از خود بپرسیم که چه خلق های منفی دچار شدیم و سعی کنیم این رفتار را از خودمان دور کنیم.
چیزهایی که در حس رضایت را در ما ایجاد می کند آنها را کشف کنیم. با خود واقعیمان روبرو شویم و از آن نترسیم.
نکته دوم در این موضوع محاسبه جدی به معنای شرح حال نویسی است از خودمان شرح حال مشخصی داشته باشیم. اینکه چه چیزهایی حالمان را خوب میکند، چه چیزهای برعکس خشم ما را می افزاید، کمال ها و آرزوها و انتظارات من از زندگی چیست؟
آخر اینکه تعلل و دست روی دست گذاشتن را کنار بگذاریم و روشی را به کار بگیریم ،چراکه روزگار خوبی در پیش روی ماست زیرا پس از هر سختی آسانی در پیش است.
دهنادی: ما در دوران قبل از کرونا یک واگرایی اجتماعی را تجربه کردیم، آدم هایی که به جای نهاد خانواده چیزهای مختلف را جایگزین کرده بودند و به سمت مسئولیت گریزی تمایل پیدا کرده بودند به جای تاهل به سمت ورزشگاه و عشرتکده و دورهمی رفته بودند حالا که این اسباب سرگرمی تعطیل شده شاید مجبور باشند دوباره به سمت ضرورت داشتن خانواده عقب نشینی کنند، از سوی دیگر خانواده هایی هم بودند که این موضوع کرونا باعث شد که اختلافات عمیقی که همیشه از آن فرار می کرد سر باز بکند و بفهمند ،تفاوت هایی دارند و به درد زندگی با یکدیگر نمیخورند،حال سوال من این است کرونا با خانواده ها چه کرد؟
برمایی: من معتقدم دین آدم خوب را خوب تر می کند اما آدم بد را بدتر .کرونا هم خانواده خوب را خوب تر کرده و خانواده بد را بدتر !
نکته ای که مهم است این است که ما همه چیز را به گردن کرونا نیندازیم. چرا که در این مواجهه آدمهای خوب صفات نیکو چون خوب تر شده است و آدمهای بعضی صفات بدشان تشدید پیدا کرده است.
اثرات کرونا در خانواده های ایرانی با سایر خانواده ها در جهان متفاوت است.هرچه همبستگی خانواده بر اساس عواطف جامعه بالاتر باشد بیماری کرونا و تغییر در سبک زندگی بر اساس این موضوع به نفع خانواده قرار گرفته است اما در بعضی از خانوادهها این موضوع باعث بروز تعارضات زیاد و مشکلات زیادتر شده است اولین موهبت کرونا ایجاد کرده ایجاد همزیستی و یک معاشرت اجباری در خانواده هاست.
در بستر همزیستی، تعارضات خانواده بروز پیدا میکند اما باید گفت که بلایی که سر خانواده ها در چین آمده است ، بر سر ایران نمی آید.
آمار طلاق قبل از کرونا هم وجود داشت و بعد از کرونا هم وجود دارد اما به این معنا نیست که کرونا آمار طلاق را زیاد کرده باشد بلکه کرونا فقط مسئله طلاق را دپو میکند.
تفاوتی که روزهای کرونایی با روزهای قبل از آن دارد این است که زوج هایی که برای حل تعارضات شان نمی جنگیدند امروز باید این کار را انجام دهند.
زوج هایی که حرف نمی زدند باید مشکلاتشان را با هم حل کند و تعارضات خود را حل نمایند.نکته آخر این است کرونا ما را به سمت مواجهه با تعارضات برده است و این بسیار اتفاق خوبی است.
دهنادی: به نظر شما آدمی در عصر پساکرونا در عرصه خانواده به چه مهارت هایی احتیاج دارد؟
برمایی: انسانها در این دوران به شدت احتیاج دارند که به ابراز احساسات خود بپردازند و راجع به احساسات خود حرف بزنند. اعضای خانواده دغدغه های همسرانشان را گوش کنند. درباره لحظات خوشی که عقب افتاده و یا راجع به سوگواری هایی که پیش آمده حرف بزنند. اولین تکنیک ابراز احساسات است .البته نباید این موضوع با سرزنش اشتباه گرفته شود. ماتفاوت ها و تعارضات خود را پیدا کنیم. این تعارضات به خاطر فقدانی است که تا به امروز با آن روبرو نشده ایم.
مشکل دیگر مشاجره هایی است که پدید می آید .مهارت دیگر آن است که چرایی این مشاجره ها را پیدا کنیم و پادزهرش را بیابیم.
نکته بسیار مهم آن است که در دوره کرونا تصمیم طلاق نگیریم، تفاوت ها را پیدا کنید اما تصمیم طلاق برای زمان خشم نیست حتی اگر درست تشخیص داده باشید.و به عنوان نکته پایانی حریم خصوصی خود را رعایت کنیم و به حریم خصوصی افراد در خانواده احترام بگذاریم.
و یک خبر خوب این است که ماه مبارک رمضان آبی بر آتش تمام خسارات کروناست بشرطی که در موضوع بلوغ معنوی بتوانیم به خودمان بپردازیم.
دهنادی: ترس هایی که خانواده ها با آن روبرو هستند از جمله ترس هایی که در رابطه با سلامتی عزیزان است و ترس از تنهایی و یا ترس های حاصل از درگیری های ذهنی و معنوی ما ایجاد میگردد.چه راهکارهایی برای کاهش آن هست؟
برمایی : انسان به شدت تنهاست، این تنهایی که الان داریم درک می کنیم در واقع ناتوانی هایی است که تا به امروز به آنها نرسیدیم. ما تنهایی که امروز در حال تجربه کردن آن هستیم پر از دلهره و ترس است. در حالیکه تنهایی که انسان را به سمت توحید میرسند مقدس است.
کرونا تا حد بسیار زیادی به انسان خودشیفته نشان داد که چقدر ناتوان است . تنها درمان برای این خودشیفتگی فقط معنویت است.
کرونا یک تلنگر اساسی ست بر همه ما برای هوشیاری به نظر می رسد معجزه کرونا تقویت معنویت در ماه مبارک رمضان است.در اولین گام باید مشکلات را بیان کنیم ببنینم از چه چیزی می ترسیم و چقدر؟ علت و ریشه یابی ترس بسیار مهم است.
در رابطه با ترس هایمان با کسانی درباره آن صحبت کنید و ترس تان را تحلیل کنید و در آخر مواجه شدن با ترس را جدی بگیرید. بسیاری از ترس ها به خاطر ندانستن در رابطه با ریشه موضوع ترس است.
فعالیت مفید میتواند، ترس های ما را کم کند.امروز زمان،زمان کمک به یکدیگر و درک یکدیگر،انجام کارهای جهادی، قرض الحسنه و به فکر هم بودن است از آن غافل نباشیم.
بیشتر بخوانید :