شناسایی گیاه گزنه به دلیل ظاهر خشن آن و سوزش و خارش پس از لمس آن بسیار ساده است. یونانیها و رومیهای باستان از این گیاه برای درمان بیماریهای فصل سرما، آرتریت و برای رشد سریعتر موهایشان استفاده میکردند.
گیاه گزنه که با نام علمی اورتیکا دیوئیکا (Urtica dioica) شناخته میشود، یکی از ۶ زیرگونهی خانوادهی اورتیکا (Urtica) است و برگها و ریشهی آن خواص دارویی متفاوتی دارند. ریشهی گزنه را میتوان بهصورت قرص، چای، شربت، عصاره و کپسول استفاده کرد.
برخی از افراد در کشورهای گوناگون از گیاه گزنه در پخت سوپ یا تهیهی پنیر استفاده میکنند تا وعدههای غذایی سالمتری داشته باشند. برگ گزنه که بسیاری از مواد مفید ضروری را در خود جای داده است به طور معمول بهعنوان چای دم میشود. از عصارهی روغن این گیاه هم میتوان برای درمانهای موضعی استفاده کرد. اما از آنجا که روغن گزنه بسیار قوی است، آن را با روغنهای دیگری مانند روغن بادام شیرین و روغن زیتون ترکیب میکنند تا رقیق شود.
برگ و ساقهی گزنه کرکهای بلندی دارند که درصورتی که آن را لمس کنید مجموعهای از مواد شیمیایی شامل هیستامین، فورمیکاسید، سروتونین و استیلکولین را به بدنتان منتقل میکنند. این مواد موجب تحریک و ایجاد حس ناراحتی در پوست میشوند، به همین دلیل این گونه بهعنوان علف سوزشآور یا گزنهی سوزشآور هم معروف است. البته اگر ساقه یا برگهای این گیاه را بجوشانید یا عصارهی آن را استخراج کنید، مواد گزندهی آن از بین میروند و میتوانید از مزایای آن بهرهمند شوید.
گفتنی است؛ میتوانید از برگ گیاه گزنه در انواع دستورهای آشپزی استفاده کنید یا برگهای آن را جوشانده و مصرف کنید.
بیشتر بخوانید :
قابلیتهای طب سنتی برای ترک اعتیاد
گیاه دارویی که خاصیت ضد ویروسی دارد
پیشگیری از بیماریهای ویروسی با گزنه
استفاده از گزنه برای پیشگیری از بیماریهایی مانند بیماریهای ویروسی، حفظ انرژی و دوری از خستگی مفید خواهد بود. روزانه یک فنجان دم کردهی این گیاه را میل کنید. برای این کار یک قاشق غذاخوری برگ گزنه را با ۲۵۰ میلی لیتر آب جوش دم کرده و میل کنید.
تهیه لوسیون ضد ریزش مو با گزنه
برای جلوگیری از ریزش موهایتان میتوانید مقداری برگ تازهی گزنه را با ۲۰۰ میلی لیتر آب بجوشانید تا حجم مایع نصف شود. ترکیب به دست آمده را صاف کرده و روزانه چند قطره از آن را به پوست سرتان بزنید. به یاد داشته باشید که محلول به دست آمده را باید به دور از نورخورشید نگهداری کنید.
برای درمان موهای چرب بهتر است دو قاشق غذاخوری برگ گزنه را با ۲۰۰ میلی لیتر آب جوش دم کرده و مقداری خاک رس سبز به آن اضافه کنید. پیش از حمام کردن ترکیب به دست آمده را بر روی پوست سر و ساقه موهایتان قرار دهید و به آرامی ماساژ داده و پس از ۵ تا ۱۰ دقیقه موهایتان را شستشو دهید.
خواص دمنوش گزنه
درمان بیماریهای تنفسی
به گفته محققان مصرف منظم چای گزنه در استرالیا با درمان آسم مرتبط بوده است. ترکیبات خاص موجود در عصارهی گزنه میتواند بهطور مشخصی واکنش حساسیتی را کاهش داده و در درمان انواع بیماریهای تنفسی مانند آسم، تب یونجه و انواع حساسیتهای فصل کمک کند.
تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن
ترکیباتی مانند: فلاونوئیدها، کارتنوئیدها، ویتامین A و C موجود در گیاه گزنه تقویتکنندهی سیستم ایمنی بدن است. این آنتی اکسیدانها از سلولهای ایمنی دربرابر آسیبهایی که میتوانند عملکرد سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند حفاظت میکنند. تحقیقات نشان میدهند که عصارهی گیاه گزنه پاسخ ایمنی را تقویت میکند و فعالیت سلولهای ایمنی را بیشتر میکند. همچنین گزنه سلولهای تی (T-cells) سیستم ایمنی را تحریک میکند تا عفونتها و سایر بیماریهای پاتوژن را در بدن از بین ببرند.
سمزدایی بدن با گزنه
وجود انواع مواد مغذی مفید در گزنه سبب میشود تا این گیاه به یک سمزدای ایدهآل برای بدن تبدیل شود. به گفته محققان، گیاه گزنه بهدلیل خاصیت ادرارآوری (مُدِر بودن) سبب میشود تا مواد سمی خنثیشده در بدن به سرعت دفع شوند. این گیاه کمک میکند تا مواد مغذی بهخوبی در روده جذب شوند و روند هضم بهآرامی انجام شود، بنابراین از انباشت مواد سمی خطرناک جلوگیری میکند. همچنین با تحریک دستگاه لنفاوی در بدن کمک میکند تا مواد سمی موجود در کلیه از بدن خارج شوند.
ویژگی ضدالتهابی گزنه
خاصیت محرک بودن گزنه باعث میشود این گیاه برای درمان انواع التهابات مؤثر باشد. تحقیقات نشان میدهید که این گیاه میتواند آرتریت روماتوئید و درد مزمن عضلانی را درمان کند. همچنین چای گزنه یا مکمل گیاهی آن میتوانند در درمان نقرس مفید واقع شود.
بهبود سلامت پروستات به کمک گزنه
مهمترین سرطانی که سلامت مردان را تهدید می کند سرطان پروستات است که ثابت شده مصرف گزنه از بزرگ شدن پروستات جلوگیری میکند. البته ریشه گزنه تنها از بزرگ شدن پروستات جلوگیری میکند و نمیتواند آن را کوچک کرده یا به حالت اولیه بازگرداند..
درمان درد عضلاتی و مفاصل
گزنه بهدلیل خاصیت ضدالتهابیِ طبیعی و ویژگی ضددردی، قرنهاست که برای درمان زخمها و سفتی عضلات و مفاصل استفاده میشود. در یکی از مطالعات، برای درمان آرتریت، گزنه با داروی غیراستروئیدیِ ضدالتهابی (NSAID) ترکیب شد. این ترکیب اثرات داروی NSAID را برای از بین بردن درد آرتریت تقویت کرد. تحقیقات دیگر نشان میدهند که مکملهای حاوی گیاه گزنه، علائم آرتروز را از بین میبرند و نیاز بیماران به داروهای NSAID را کاهش میدهند.
کمک به بارداری
گزنه در انعقاد خون نقش دارد و از خونریزی زیاد جلوگیری میکند به همین دلیل به بانوانی که زایمان دردناکی دارند مصرف چای گزنه پیشنهاد میشود. همچنین گزنه در تحریک تولید شیر و شیردهی راحتتر مؤثر است.