مار سرخ در کجا لانه کرده است؟ + تصاویر

اریک اشمیت، خلبان و باستان‌شناس آمریکایی در سال ۱۳۱۶ در جریان عکاسی هوایی از نقاط باستانی ایران متوجه وجود دیوار قرمز رنگی در منطقه گرگان شد. بسیاری از کارشناسان باور دارند که همزمان با ساختن دیوار چین، دیواری در گرگان ساخته شد تا از تاخت و تاز قبایل صحراگرد جلوگیری شود.

محمد یوسف کیانی باستان‌شناس ایرانی نیز در سال۱۳۵۰ طول دیوار را در حدود ۱۷۵ کیلومتر برآورد کرد؛ البته تا به امروز مشخص شده که دیوار گرگان 200کیلومتر طول دارد. این دیوار از جنوب دهستان (ترکمنستان کنونی) و شمال گمیشان (یکی از شهر‌های استان گلستان) شروع شده و از نزدیکی گرگان و رود گرگان می‌گذشته است. بنابراین با نام دیوار گرگان شناخته می‌شد؛ البته از نام‌های دیگر این دیوار می‌توان به دیوار بزرگ اسکندر، دیوار سرخ و مار سرخ اشاره کرد.

نام‌های دیوار سرخ و مار سرخ از آن جهت روی دیوار گرگان گذاشته شد که این دیوار با آجر‌های سرخ‌رنگ ساخته شده است. در اصل آجر‌های سرخ‌رنگ دیوار گرگان حگایت از قدمت آن‌ها در دوره ساسانی دارد و اکثر تاریخ‌نگاران اتفاق نظر دارند که بنای دیوار گرگان در زمان حکومت انوشیروان ساسانی ساخته و بازسازی شده است.

گردیزی در کتاب زین‌الخبار آغاز احداث دیوار را به یزدگرد اول و اتمام بنای آن را به انوشیروان نسبت می‌دهد. برخی از کارشناسان نیز معتقدند پسر بهرام گور ساسانی ساخت بنای دیوار را آغاز کرده و شاه پیروز ساسانی آن را به پایان رسانده است.

شایان ذکر است؛ مارکوارت در کتاب شهرستان‌های ایران ذکر کرده است که دیوار گرگان در زمان یزدگرد ساخته شده است. سعید نفیسی نیز در کتاب تاریخ تمدن ایران ساسانی به تعمیر بنا توسط مازیار (فرماندار طبرستان) اشاره کرده است. در این میان ابن اسفندیار، نویسنده کتاب تاریخ طبرستان و رابینو، نویسنده‌ دوره‌ قاجار نوشته‌اند که دیوار گرگان در دوران حکومت فرخان بزرگ، یکی از اسپهبد‌های دودمان دابویگان طبرستان ساخته شده است.

دودمان دابویگان، دودمانی از شاهزادگان ساسانی است که از سال ۶۴۲ تا ۷۶۱ میلادی بر طبرستان و گیلان فرمانروایی می‌کردند.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید نتایج پژوهش‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسان داخلی و بریتانیایی، قدمت دیوار را قرن پنجم و ششم میلادی تخمین زده اند. گفتنی است تصور می‌شود که دیوار گرگان دومین سد دفاعی دنیا، سومین دیوار بزرگ تاریخی جهان و بزرگترین دیوار آجری دنیا باشد.

این دیوار همچنین طولانی‌ترین اثر تاریخی ایران است که طی ۹۰ سال ساخته شده‌است. هم‌اکنون نشانه‌هایی از وجود دیوار سرخ دیده می‌شود. این دیوار در در ۲۹ تیرماه سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی رسیده‌است.