در این میان عده ای از دستفروشان نیز اخیرا قدری پای خود را فراتر گذاشته و با تصرف تعدادی از صندلی های برخی ایستگاههای مترو آن هم در مدت های طولانی بساط دستفروشی خود را پهن کرده و با فروش کالاهای معمولا بی کیفیت کسب درآمد می کنند.
برخی از این دستفروشان نیز که در این عرصه دارای سابقه طولانی تری در مترو هستند، به عبارتی برای فعالیت خود مرز تعیین کرده اند و اجازه فعالیت به دستفروشان غریبه را نمی دهند، به تذکرات مأموران مترو توجه نمی کنند و در بسیاری از اوقات با آنها نیز تا مرز درگیری های فیزیکی پیش می روند.
بانوان دستفروش دوره گرد نیز از این قافله عقب نمانده اند و در اکثر اوقات با آرایش تند در واگن های بانوان که در کنار واگن آقایان قرار دارد با صدای بلند به فروش لباس های خواب و لوازم آرایش زنانه اقدام می کنند و مسافران خسته مترو غافل از اینکه اکثر این کالاها بی کیفیت است و تاریخ انقضا عمده آنها با شگرد خاصی پاک شده است فقط به دلیل ارزان بودن آن اقدام به خرید می کنند.
* روزی 60 هزارتومان با فروش آدامس درآمد دارم
«علی» یکی از دستفروشان دوره گرد مستقر در مترو که خود را متولد لرستان و 17 ساله معرفی می کند، می گوید: کار من هر روز از ساعت 9 صبح شروع و تا حدود 18 ادامه دارد و فقط آدامس خارجی می فروشم.
فروش هر بسته آدامس برای من 500 تومان سود دارد. روزانه از این بابت حدود 60 هزار تومان سود خالص برایم می ماند. خدا را شکر راضیم و گله ای هم ندارم.
* جنس مترویی
یکی دیگر از دستفروشان دوره گرد مترو تهران نیز که دوستانش او را «مجتبی» صدا می زنند، می گوید: حدود هفت سال است که در زمینه فروش سفره های دو ، چهار، شش نفره و بیشتر فعالیت می کنم. در این زمینه PHD دارم و می دانم از کجای کوچه پس کوچه های بازار تهران «جنس های مترویی» با نازل ترین قیمت تهیه کنم.
از وی پرسیدم جنس های مترویی چیست و چرا به آن مترویی می گویند. مجتبی با آرامشی خاص و لبخندی بر لب نشات گرفته از سالها تجربه در این عرصه، گفت: جنس های مترویی به کالاهایی گفته می شود که اکثرا یا تاریخ انقضا آنها نزدیک است یا اینکه تاریخ آنها گذشته که البته همه اینها یک وجه مشترک دارند و آن هم بی کیفیت بودن آنهاست و اصطلاحا این کلمه «جنس مترویی» در بین بازاریان و دستفروشان مرسوم شده است.
* خرید آپارتمان با فروش سفره
مجتبی می گفت ماهانه حدود هفت میلیون تومان درآمد کسب می کنم و خدا را شکر طی این چند سال توانسته ام با سودهای حاصل از فروش سفره آپارتمان کوچکی در شهرستان برای پدر و مادرم خریداری کنم و آنها را بعد از یک عمر نابسامانی راحت کنم و مطمئن هستم دعای خیر آنها باعث کسب درآمد و روزی من شده است.
وی که هنگام بیان کلمات، لبخند از لب او جدا نمی شد، افزود: فقط به مسئولان مترو یک معذرت خواهی بابت اینکه با راه رفتن بیش از حد، کف واگن های قطار را صاف کرده ام بدهکارم و از آنها می خواهم صندلی های خاصی برای ما در بین واگن ها طراحی کنند تا این قدر مجبور به راه رفتن نباشیم و کفپوش قطار را صاف نکنیم.
* دستفروشان مترو روی اعصاب مسافران راه می روند
یکی از شهروندان مسافر مترو نیز با میانگین حدود 55 سال سن که خود را « سید رضا آق بابایی» معرفی می کند، می گوید: چرا کسی به فکر جمع آوری چهره زشت دستفروشی در مترو نیست، چرا مسئولان اجازه می دهند مترو که یک وسیله حمل و نقل عمومی است به بازار مکاره تبدیل شود و عده ای فرصت طلب برای منافع خود روزانه با داد و فریاد روی اعصاب مردم راه بروند.
وی اضافه می کند: در آستانه پایان سال قرار داریم و باید فکری به حال دستفروشان مترو کرد. پدیده زشت دستفروشی در مترو در کجای دنیا مرسوم است که اینجا به هفت هفته بازار تبدیل شده و ساماندهی نمی شود.
* دستفروشان مترو از خلاء قانونی سوء استفاده می کنند
یکی ازکارکنان مترو نیز در پاسخ به این سوال که چرا بساط دستفروشی یکبار برای همیشه جمع نمی شود، به خبرنگار ایرنا می گوید: مهمترین علتی که نمی توان با دستفروشان برخورد جدی و قانونی کرد این است که دستفروشی در قانون جرم نیست و آنها نیز از این خلاء قانونی نهایت بهره را می برند.
وی که تمایلی به معرفی خود ندارد، تصریح می کند: تاکنون در پی چندین مورد درگیری فیزیکی مأموران مترو با دستفروشان و کشیده شدن آن به مراجع قضایی، ماموران مترو علاوه بر محکومیت مجبور به پرداخت دیه نیز به دستفروشان شده اند.
وی خاطرنشان می کند: مسئولان مترو نیز با توجه به روند موجود به مأموران مترو متذکر شده اند که فقط در حد جلوگیری از کاسبی سهل و آسان با دستفروشان برخورد کنیم و به هیچ عنوان وارد برخوردهای جدی و درگیری های فیزیکی نشویم.
* فروش مواد مخدر در واگن های قطار
به گفته وی، حتی مأموران پلیس مستقر در مترو نیز تمایلی به برخورد جدی ومقابله با دستفروشان ندارند و فقط در مواردی از قبیل ورود دستفروشان مرد به واگن بانوان یا فروش مواد مخدر با آنها برخورد می کنند.
از وی پرسیدم مگر دستفروشان مترو مواد مخدر هم دارند. وی با قدری تحمل و نفس عمیقی می کشد و می گوید: ای بابا کجای کار هستید آقا، من با چشم های خودم بارها دیده و می بینیم که مواد مخدر به خصوص «شیشه» توسط برخی از این دستفروشان چگونه جابجا می شود.
وی که کارکنان مترو را به تن دارد و به خاطر کنترل دوربین های داخل سکو به هنگام ورود قطار به ایستگاه تمایلی به نشستن را ندارد می افزاید: فروشندگان مواد مخدر در قالب دستفروشی کالاهای مختلف عموما در ساعات خاصی فعالیت می کنند و مشتریان خود را می شناسند. آنان هر از چند گاهی مسیر خاصی را برای فعالیت خود انتخاب می کنند و از این طریق درآمد بسیار خوبی کسب می کنند.
* آمار نداریم
حسن لطفی نماینده مجلس نیز در این مورد به خبرنگار ایرنا می گوید: براساس قوانین دستفروشی جرم نیست اما این امر موجب نمی شود که با بهره گیری از این ضعف چهره مکان های عمومی را خراب کنیم و موجب اذیت و آزار مردم شویم.
او مهمترین مشکلات کشور را نبود آمار و اطلاعات دقیق می داند و اضافه می کند: این امر موجب شده مسئولان نتوانند مثلا برای ساماندهی دستفروشی اقدام کنند یا مشکل بیکاری را حل کنند.
وی خاطرنشان می کند: اگر جوان ما بیکار باشد و به سمت کارهای خلاف یا دستفروشی کشیده شود مقصر نیست. مقصر کسانی هستند که نمی توانند برای این نیروی جوان برنامه ریزی و از او در جای مناسب استفاده کنند.
لطفی می گوید: باید وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی وارد شود و با برنامه ریزی، شناسنامه دار کردن و دیگر اقدامات لازم موضوع دست فروشی در همه عرصه ها به خصوص مترو را ساماندهی کرده و بر آنان نظارت کند.
*دستفروشان مترو باید با لباس های فرم، مشخص شوند
مسعود زاهدیان، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی نیز به خبرنگار ایرنا می گوید: مسئولان دست اندرکار به خصوص مترو باید در قالب یک شرکت خاص اطلاعات و آمار دستفروشان را جمع آوری کند و برای آنها شناسنامه صادر و تحت نظارت و کنترل داشته باشند.
او با تاکید بر اینکه با فروشندگان هر گونه مواد مخدر برخورد قانونی صورت خواهد گرفت، می افزاید: پس از جمع آوری اطلاعات و آمار دستفروشان دوره گرد باید با هدف ساماندهی جایگاههای خاصی در مترو یا حاشیه آن برای کسب و کار فراهم شود و برای آنان لباس های فرم با یک آرم مشترک تهیه شود تا افراد متفرقه نتوانند با ورود به این عرصه دست به اقدامات خلاف قانون از جمله فروش مواد مخدر بزنند.
وی می گوید: همانند پیک موتوری و دیگر سرویس های خودرویی که با جابجایی شهروندان یا کالا ارائه خدمت می کنند و آنها را ساماندهی کردند. در این زمینه نیز متولی اصلی باید مترو باشد.
* اجناس دستفروشان کیفیت ندارد
حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز با بیان اینکه دستفروشان جامعه شناسان خوبی هستند و عموما کالاهایی را ارائه می کنند که به ذائقه مردم نزدیک تر باشد. مردم نباید از دستفروشان توقع اجناس با کیفیت را داشته باشند.
او می افزاید: مردم از دستفروشان توقع جنس های با کیفیت و معتبر را نداشته باشند زیرا به دلایل خاصی آنها فقط به فکر ارزانی و فروش بیشتر هستند که متاسفانه از طرفداران زیادی نیز برخوردارند.
موسوی چلک می افزاید: البته با توجه به اینکه در یک شرایط سخت اقتصادی قرار داریم پدیده دستفروشی چیز غریبی نیست اما باید اصولی و در چارچوب قانون باشد.
وی می افزاید: باید موضوع دستفروشی ساماندهی شود و در یک چارچوب قانونی به فعالیت بپردازند. طبیعی است در چنین شرایطی مردم برای کسب درآمد به سراغ فعالیت هایی می روند که مشروع تر باشد و از طرفی اینکه طبق قانون نیز دستفروشی جرم محسوب نمی شود مگر در شرایطی که باعث ایجاد مزاحمت برای مردم شود.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران اظهار می دارد: دستفروشان به دودسته مجرب با فعالیت چند ساله با پاتوق های ثابت و دستفروشان دوره گرد و سیار تقسیم می شوند که البته در این میان بسیاری از آنان دارای سنین زیر 15 سال هستند که طبق قانون کار باید از فعالیت آنان جلوگیری شود.