بهعنوان فردی که یکی از علاقه مندیهای شخصیام در حوزه کتاب و کتابخوانی است نخستین پیشنهادم مطالعه رمانی از نویسندهای ساکن اقلیم کردستان عراق است. «حصار و سگهای پدرم» نوشته شیرزاد حسن که به صادق هدایت کردزبانان مشهور است. نکته وسوسهکننده درباره این رمان آغازی رئال است که در نهایت به فضایی عجیب و سوررئال می انجامد؛ این نوشته شیرزاد حسن در حال و هوایی نوشته شده که برای اغلب ما خاورمیانهایها آشناست. داستان با ماجرای یک پدرکشی آغاز میشود؛ پدری که میتوان او را نمادی از حاکمان مستبد هم دانست، البته او از سویی بیان گر سنتهای اشتباهی است که بیشتر از همه زنان را در کشورهای شرقی محدود و محبوس در تابوها کرده است. اغراق نیست اگر آن را یکی از بهترین رمانهایی بدانم که در این چند سال اخیر خواندهام؛ شاید شما هم وقتی مطالعه این رمان اجتماعی-سیاسی را آغاز کنید آنقدر مقهور قلم نویسنده شوید که به ناچار هر چند صفحهای را که خواندید دوباره به عقب برگردید و غرق کلمات و تشبیههایی شوید که شیرزاد حسن از آنها بهره گرفته است.
پیشنهادی در ژانر وحشت
از این کتاب که بههمت نشر چشمه و به ترجمه مریوان حلبچهای در اختیار علاقه مندان قرار گرفته بگذریم بد نیست که سری هم به برخی از مشهورترین ساختههای ژانر وحشت در سینما بزنیم. اگر تا به امروز چندان پیگیر ساختههای این ژانر نبودهاید جالب است بدانید که تماشای فیلمهای وحشت و ترسناک آنطور که کارشناسان میگویند به تقویت سیستم ایمنی هم میانجامد؛ حالا مسئولیت شوخی و جدیاش با خودتان! «دکتر اسلیپ» فیلمی در همین ژانر است که سال 2019 به نویسندگی و کارگردانی«مایک فلناگان» در سینماهای جهان اکران شده، یکی از نقاط قوت این فیلم را میتوان در اقتباسی دانست که برای تألیف فیلمنامه آن از نوشته استفن کینگ، نویسنده مشهور به سلطان ادبیات وحشت جهان انجام شده است. البته نباید فراموش کنید اگر پیشتر به تماشای شاهکار«استنلی کوبریک» با عنوان «درخشش» ننشسته اید، ابتدا درخشش را ببینید و بعد سراغ دکتر اسلیپ بروید، درخشش هم اقتباسی از دیگر نوشته کینگ بوده که زمان خود با استقبال بسیاری روبهرو میشود.به احتمال بسیار در وصف نقدهایی که درباره این فیلم نوشتهاند خوانده اید. اینکه درخشش از برترین ساختههای سینمای وحشت جهان به شمار میآید؛ بویژه که در آن خبری از جلوههای ویژه و حتی کشت و کشتارهایی به سبک فیلمهای اسلشر نظیر «اره» نیست و کارگردان با بهره گرفتن از نمادها و صحنههایی کمتر دستکاری شده شما را گرفتار ترس و دلهره میسازد. درخشش را که دیده باشید از ماجرای خانواده جک تورنس، نویسندهای که به همراه دنی، پسرش و همسرش برای زمستان عازم هتلی کوهستانی میشوند و ماجراهای آن هتل نفرین شده با خبر هستید. دکتر اسلیپ با وجود برخورداری از کارگردانی متفاوت، داستانی در ادامه درخشش است؛ شما در این فیلم با دنی در چهل سالگی اش روبهرو میشوید که از ترس ماجراهایی که بر او گذشته به مردی دائم الخمر تبدیل شده. امتیاز سایت IMDB به این فیلم 5/8 از 10 است، آن هم در شرایطی که به ندرت فیلمی موفق به کسب چنین رتبه بالایی از این سایت میشود.
ما ماندیم
بهدنیای کتاب بازگردیم و پیشنهاد کتابی در قلمرو «پادآرمان شهرها» و به سبک و سیاق نویسندهای همچون «جرج اورول» که از نخستین آغازگران این راه به شمار میآید. برای علاقه مندان این سبک که اغلب با نگاهی انتقادی به وضعیت کشورهای تمامیت خواه نوشته میشوند«کمونیسم رفت، ما ماندیم و حتی خندیدیم»، نوشته اسلاونکا دراکولیچ، نویسنده و روزنامه نگار اهل کرواسی هم کتابی خواندنی است. همان ابتدا بهتر است بدانید با نسخهای در حال و هوای رمان مشهور 1984 روبهرو هستیم، منتهی در شرایطی کاملاً رئال و درباره اتفاقاتی که کشورهای اروپای شرقی در دوره حکمرانی شوروی سابق تجربه کردهاند. کتاب با قلمی ژورنالیستی نوشته شده و از آنجایی که ماجراهای آن همگی حاصل تجربیات شخصی اسلاونکاست، حضور او را بهعنوان راوی در همه داستانها میبینید و میتوانید از این طریق با بخشی از زندگی مردم در دوران کمونیستها آشنا شوید.
رازهایی از زندگی در کره شمالی
کتاب بعدی درباره سرزمینی است که از زمان کیم، ایل سونگ(پدر حاکم فعالی کره شمالی) مرزهای خروجی خود را به سوی مردمش بسته و با وضع قوانینی عجیب و غریب توجه جهانیان را به خود جلب کرده. البته همین قوانین عجیب و قطع ارتباط ساکنانش با دیگر کشورها، این سرزمین کمونیستی را به منطقهای اسرارآمیز برای دیگران تبدیل کرده است. شاید باورتان نشود اما کره شمالیها حتی برای شخصیترین تصمیم گیریها باید از حکومت اجازه بگیرند که از جمله آن میتوان به چگونگی ازدواجشان اشاره کرد؛ دختر و پسری که به یکدیگر علاقهمند شوند قبل از هر اقدامی باید چگونگی آشنایی خود را گزارش بدهند تا اگر مسئولان به آنان اجازه دادند ازدواج کنند. همین نکات کافی است تا به سراغ کتاب«هزار فرسنگ تا آزادی» نوشته «یون سون کیم» به ترجمه زینب کاظم خواه از نشر ثالث برویم. این کتاب ماجرای تلاش مادر و دو دخترش برای فرار از کره شمالی است، فراری که نزدیک به یک دهه طول میکشد؛ در هنگام مطالعه این کتاب با ماجراهایی که بر این سه گذشته، با بخشهای تلخی از آن چیزی روبهرو میشوید که بر زندگی مردمان تحت حاکمیت «کیم جونگ اون» میگذرد؛ از جمله اینکه اغلب آنان برای گذران زندگی حتی به سادهترین مواد غذایی دسترسی ندارند و باید برای فرار از گرسنگی باید به سراغ ریشه گیاهان بروند؛ شاید حتی نشنیده باشید که کافی است یکی از کرهایها عکس حاکم خود را در خانه و به روی دیوار نداشته باشند تا گرفتار مجازاتی غیر قابل تصور بشود. این کتاب را بخوانید و همراه مادر و دو دخترش فرازهایی از زندگی افرادی را ببینید که شاید تصورش به فکرتان هم نرسد.