جایگزین کنکور ۴ گزینه‌ای چیست؟

نکته‌ای که باید اشاره کنم این است که قرار بوده و هست و این قرار کماکان به قوت خودش باقی است که آموزش و پرورش سیاست‌های اصلی و اساسی خودش را بر اساس سند تحول، طراحی و اجرا می‌کند و به هر حال با تغییر وزرا کمتر شاهد تغییرات در سیاست‌های اصلی باشیم که این موضوع هنوز هم هست.

بر سند تحول بنیادین و زیرنظام‌های آن به عنوان قانون اساسی آموزش و پرورش تأکید می‌شود. آقای حاجی‌میرزایی هم برنامه اساسی‌اش را اجرای سند تحول عنوان کرده اند و در این زمینه ظرفیت‌های اجرایی را هم فعال کرده‌اند منتها طبیعی است که در زمینه اولویت‌گذاری برای اجرای برنامه‌های سند تحول، هر کدام از وزرا با توجه، شناخت و جغرافیای معرفتی و ویژگی‌ها، نگاه و نگرشی که به آموزش و پرورش دارند ممکن است بخواهند در اولویت‌های اساسی خود تغییراتی ایجاد کنند و فکر می‌کنم قابل پذیرش است و بحث خاصی را ایجاد نمی‌کند.

* آموزش و پرورش را باید حتما بیشتر از یک وزارتخانه در نظر بگیریم

فکر می‌کنم اگر در مورد آموزش و پرورش این نکته را عرض نکنم حاکی از غفلت باشد که شاید آموزش و پرورش ما نتواند با یک ساختار معمولی که در مورد بقیه وزارتخانه‌ها اجرایی می‌شود بتواند به اهداف خودش دست پیدا کند.

به عنوان مثال اینگونه گفته شده است که آموزش و پرورش مثل وزارت صنایع و معادن نباید بیش از ۵ معاونت اصلی نداشته باشد یا آموزش و پرورش باید ساختارش به این شکل باشد.

آموزش و پرورش را باید حتما بیشتر از یک وزارتخانه در نظر بگیریم؛ آموزش و پرورش علاوه بر اینکه به عنوان وزارت فرهنگ‌ساز و تمدن‌ساز، حوزه فرهنگ و ایجاد نسل جدید را پشتیبانی می‌کند و در این زمینه تلاش بسیار خوبی به عمل می‌آورد از طرف دیگر در حوزه ساخت و ساز مدارس، فضای آموزشی، تأمین منابع مالی و حتی چاپ کتاب‌های درسی هم انصافا در حد یک وزارتخانه عمل می‌کند.

پس بنابراین اینکه ما آموزش و پرورش را مکلف و مجبور کنیم که حتماً ساختار آن بیش از ۵ معاونت در نظر گرفته نشود، یک مقدار حق مطلب را ادا نکردن است و همان کوچک انگاری سنتی و بلای مزمنی که آموزش و پرورش را کم و کوچک می‌بینیم و به ظرفیت‌های آن توجه نمی‌کنیم.

اینکه ما آموزش و پرورش را مکلف و مجبور کنیم که حتماً ساختار آن بیش از ۵ معاونت در نظر گرفته نشود، یک مقدار حق مطلب را ادا نکردن است و همان کوچک انگاری سنتی و بلای مزمنی که آموزش و پرورش را کم و کوچک می‌بینیم

همین مباحث مربوط به کتاب‌های درسی را در نظر بگیرید، مباحث مربوط به آماده شدن ۱۲۰ هزار واحد آموزشی و مدرسه را در کشور برای اول مهر در نظر بگیرید، آماده‌سازی بیش از ۱۵ میلیون دانش‌آموز، تولید، چاپ و توزیع بیش از ۱۴۰ میلیون جلد کتاب درسی، آماده‌سازی حدود ۶۰۰ هزار معلم که در کلاس‌های درس حضور پیدا می‌کنند، انصافاً ظرفیت‌های بسیار زیادی را در اختیار آموزش و پرورش قرار می‌دهد و حتما آموزش و پرورش باید بتواند ما‌به‌ازای ساختاری و اداری اجرای این فعالیت‌های مهم و اساسی را از تشکیلات دولتی دریافت کند.

مضافاً اینکه بنده معتقدم که نباید به گسترش تشکیلات، عرض و طول دادن به تشکیلات اداری و دولتی همت بگماریم، اما به این توجه داشته باشیم که اگر قرار هست فعالیتی در کشور انجام شود و ما حتما ظرفیت، ویژگی‌ها و استلزامات آن فعالیت را در عرصه اداری و استخدامی خودمان لحاظ کنیم.

* در حال حاضر نگرش آقای حاجی میرزایی نسبت به پژوهش چگونه است؟ شما با ایشان صحبت کردید؟ درست است که اتفاقات جاری و یک سری استلزامات دست مسؤولان را می‌بندد، ولی نگرش بحث دیگری است.

یکی از برنامه‌های اصلی آقای حاجی میرزایی، پژوهش محوری است و در برنامه‌هایی که به مجلس ارائه کردند به بحث پژوهش محوری به عنوان یک سرفصل توجه کردند و یک صفحه هم در برنامه‌های‌شان به این موضوع اختصاص داده شده و انصافاً در این حوزه برنامه مطولی و جامعی دارند.

نگرش ایشان را هم آنگونه که بنده متوجه شدم به پژوهش و پژوهشگاه، نگرش کاملاً مثبتی است؛ ایشان ظرفیت‌های پژوهشگاه آموزش و پرورش را می‌شناسد و برای این ظرفیت‌ها اهمیت قائل هست و با توجه به جلساتی که با ایشان داشته ام و بررسی‌هایی که صورت گرفت، عمیقاً به کار‌های مطالعاتی و پژوهشی اعتقاد دارد و ظرفیت‌های پژوهشی آموزش و پرورش را هم به خوبی می‌شناسد و حداقل برداشت خودم از صحبت‌هایی که با ایشان داشتم، این بود که جایگاه پژوهشگاه را می‌شناسد و این جایگاه را به رسمیت می‌شناسد و قرار است در آینده نزدیک در خصوص پژوهشگاه اتفاقات مثبتی صورت گیرد.

* وزیر آموزش و پرورش در اولین نشست خبری خود و چند بار دیگر بیان کردند که، در انتهای ۱۲ سال تحصیل دانش‌آموزان کنکور قرار دارد یعنی کنکور منتظر بچه‌های ماست؛ کنکور چیزی است که همه مسؤولان و مدیران آموزش و پرورش به آن اشاره دارند؛ پژوهش‌های شما در این زمینه چه نظری درباره چنین اتفاقاتی که دستگاه تعلیم و تربیت با آن مواجه است، دارد؟

منظور آقای حاجی میرزایی از اینکه در پایان ۱۲ سال تحصیلی، کنکور در انتظار بچه‌هاست، این بود که، چون کنکور وجود دارد پس بنابراین نظام آموزشی، امتحانات و روش تدریس معلمان با کنکور منطبق می‌شود یعنی، چون کنکور هست، بچه‌های ما به گونه‌ای درس می‌خوانند که بتوانند در کنکور قبول شوند و این را یک ایراد و ضایعه می‌دانند.

از آن طرف شما در نظر بگیرید که ما هم همین دیدگاه را داریم؛ کنکور یکجور ارزشیابی تحصیلی است که اعمال می‌شود و معتقدیم که ارزشیابی تحصیلی نباید محتوای یادگیری و روش تدریس معلمان را تعیین کند. به عنوان مثال اگر بنده به عنوان معلم صرفاً روش برگزاری آزمون از دانش‌آموزان و در پایان سال تحصیلی را سؤال‌های چهارگزینه‌ای قرار دهم، آن‌ها حتماً با آن نوع خواندن و مطالعه‌ای خو خواهند گرفت که بتوانند به سؤالات چهارگزینه‌ای پاسخ دهند.

فرض کنید اگر من خودم را محدود به این کنم که صرفاً از بعضی دروس خاص یا از بعضی فصل‌های فلان درس خاص، مطلب به عنوان سؤال آزمون ارائه کنم حتما بچه‌ها مطالعه خود را به آن درس‌ها محدود خواهند کرد.

معتقدیم که نباید ارزشیابی تعیین کننده محتوای آموزشی و روش تدریس معلمان و تعیین کننده نگرش‌ها و علایق، اولویت‌گذاری‌ها و هدف‌گذاری‌های والدین دانش‌آموزان باشد؛ کنکور به عنوان یک پدیده مخرب در جامعه ما متأسفانه ریشه دوانده است؛ فعالیت‌هایی هم اخیرأ بیشتر شکل گرفته است مبنی بر اینکه این موضوع حل شود؛ ما هم برای اینکه بتوانیم این سد را از پیش پای نظام آموزشی برداریم پیش‌تر پیشنهاد‌هایی را به مراکز تصمیم‌گیرنده کشور در حوزه کنکور ارائه کردیم و ان‌شاءالله بچه‌ها بتوانند راحت‌تر درس بخوانند و از آموزش و یادگیری خودشان لذت ببرند و بتوانند به یادگیری برای یادگیری توجه کنند.