پنجم اسفند ماه در تقویم ایران روز مهندس نام گذاری شده است.مهندسی از قرون وسطی و در زمانی که انسانها اختراعهایی مثل چرخ و قرقره را داشتند وجود دارد.هرکدام از این اختراعها با تعریف مدرن از مهندسی مطابقت دارد و اصول مکانیکی اصلی برای ساخت اهداف و ابزار مفید را کشف کرد.
خود اصطلاح مهندسی نیز ریشهشناسی دارد که از کلمه مهندسی آمده و به سال ۱۳۰۰ میلادی بر میگردد که واژه مهندسی (کسی که بر روی موتور کار میکند) را به سازنده موتورها، مهندسی میگفتند.
در عصر باستان، فانوس دریایی اسکندریه، اهرام مصر، بناهای دوره هخامنشیان در ایران، باغهای معلق بابلی، قلعه اکروپیلوس و اقوام مایان، انیکا و امپراطوری از تک و دیوار عظیم چین، معبد بریهاد سوارتانجاوور و... از مهارت های مهندسین شهری و نظامی باستان هستند. مهندسین اولیه شهری را من هوتپ مینامیدند. در یونان باستان ماشینهایی را در حوزه شهری و نظامی ساختند.
مکانیزم آنتی کتیرا، اولین کامپیوتر ماشینی مشهور و اختراع مکانیکی هخامنشیان نمونههایی از مهندسی اولیه شهری هستند. بعضی از اختراعها هخامنشیان مثل مکانیزم آنتی کیتارا به دانش پیچیدهای از رندهای مختلفی نیاز داشت که دو اصل کلیدی در تئوری ماشینی است، که به طراحی دنبالههای دنده انقلاب صنعتی کمک کرد و امروزه در زمینههای گستردهای مثل رباتیک و مهندسی اتومبیل از آن استفاده میشود.
بیشتر بخوانید :
پای صحبت مهندسی که میخواهد «دلقک» هم باشد
۲۰ اختراعی که جهان را متحول کرد
ارتشهای چین، یونان و رم ماشینهای پیچیده نظامی و اختراعاتی را در قرن چهارم قبل از میلاد، مثل تریوم، بالستا و کاتاپوست ساختند.
در عصر رنسانس، ویلیام گیلبرت اولین مهندس الکتریسیته بود. و اصطلاح الکتریسیته را اختراع کرد. اولین موتور بخار در سال ۱۶۹۸ و توسط توماس ساوری مهندس مکانیک ساخته شد. ساخت این وسیله باعث انقلاب صنعتی در چند دهه و باعث آغاز تولید حجیم شد.
با ظهور مهندسی به عنوان یک حرفه در دهه ۱۸ میلادی این اصطلاح در زمینههایی به کار میرفت که در حوزه ریاضیات و علوم مورد استفاده قرار میگرفت. بنابراین علاوه بر مهندسی نظامی و شهری، هنرهای مکانیکی نیز در مهندسی ادغام شد.
در عصر مدرنیته، مراحل اولیه مهندسی الکتریسیته شامل آزمایشهای ولتا در دهه ۱۸۰۰، آزمایشهای مایکل فارادی جورج اوهم و دیگران و اختراع موتور الکتریسیته در سال ۱۸۷۲ است. جیمز مکس ول و هنریچ هرتز در اواخر قرن ۱۹ رشته الکترونیک را ایجاد میکنند.
اختراع لوله بخار و ترانزیستور به توسعه الکترونیک کمک کرد و مهندسین الکترونیک و الکتریسیته همکاران خود را در حال افزایش میبینند.
اختراع توماس ساوری و یک مهندس اسکاتلندی به نام جیمز وات باعث ایجاد مهندسی مکانیک مدرن شد.
ساخت ماشینهای اختصاصی و ابزار نگهداری آنها در طی انقلاب صنعتی باعث رشد سریع مهندسی مکانیکی در بریتانیا و دیگر کشورها میشود.
جان اسمیتون مهندس شهری بود و به عنوان پدر مهندسی عمران شناخته میشد. او یک مهندس عمران انگلیسی بود و مسئول طراحی پلها، کانالها و قناتها بود و یک مهندس مکانیک و فیزیکدان برجسته بود.
اسمیتون سومین فانوس سنگی را طراحی کرد که پیشگام استفاده از آهک هیدرولیکی بود. این فانوس دریایی تا سال ۱۸۷۷ مورد استفاده قرار گرفته و مجدداَ در پلی مانت هو ساخته شد که به عنوان برج اسمیتون شناخته شد. او در تاریخ و کشف و ساخت سیمان مدرن حائز اهمیت است زیرا او نیازهای ترکیبی برای «هیدروالکتریکی» بودن سیمان را میشناخت و در نهایت منجر به اختراع سیمان پورتلند میشود.
مهندسی شیمی مثل مهندسی مکانیک در قرن ۱۹ و در طی انقلاب صنعتی شکل گرفت. سازنده مقیاس صنعتی تقاضای مواد و فرآیندهای جدیدی را تا سال ۱۸۸۰ برای تولید در مقیاس زیاد مواد شیمیایی دارد که درون یک صنعت جدید ساخته و برای ساخت مقیاس زیاد مواد شیمیایی در دستگاههای صنعتی به کار میرود. نقش مهندسی شیمی طراحی دستگاهها و فرآیندهای شیمیایی است.
مهندسی هوافضا درمورد طراحی سفینه است در حالی که مهندسی هوا فضا یک اصطلاح پیچیدهتر است که شامل طراحی فضا میشود و منشاَ آن به پیشگامان هوایی در آغاز قرن ۲۰ برمی گردد، اگرچه کار سرجوج کایلی نیز از اواخر دهه قرن ۱۸ است، دانش اولیه مهندسی با مفاهیم و مهارتهایی از شاخههای مهندسی همراه است. برادران رایت یک دهه پس از پروازهای موفق، مهندسی هوا فضا را از طریق سفینه نظامی مورد استفاده در جنگ جهانی دوم ایجاد کردند.
در سال ۱۹۹۰ و با ایجاد تکنولوژی کامپیوتری، اولین موتور تحقیقی توسط مهندس کامپیوتر به نام ادلان امتاگ ساخته شد.
در پایان روز مهندس بزرگداشت همه مهندسینی است که سختیها و مشقتهای رسیدن به این جایگاه را لمس کردهاند. این روز بر همه مهندسان مبارک باد.