آرمان خالقی دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت تهران اظهار کرد: برای اینکه بتوانیم میزان پیشرفت و رشد در حوزه تولید، صنعت و معدن در کشور را مورد بررسی قرار دهیم، می‌بایست اقدامات صورت گرفته قبل از انقلاب و پس از آن را مورد بررسی و واکاوی قرار دهیم تا شکوفایی و نوع رشد صنعت مشخص شود.
وی افزود: روند صنعتی شدن در قبل از انقلاب را می‌توان به چند بخش تقسیم کرد؛ اقتصاد ایران در دوران قبل از نفت معطوف به اقتصاد بر پایه کشاورزی و دامپروری بود. با ورود برق، ورود صنعت آغاز شد و در دوران پهلوی اول، حرکت‌های صنعتی شکل گرفت.
خالقی تأکید کرد: پس از صنعتی شدن، ساخت فولاد با کمک کشورهای آلمان و روسیه آغاز شد. ایجاد کارخانه‌های قند نیز در دستور کار دولت قرار گرفت و همه این موارد به دست خارجی‌ها انجام شد زیرا کشور دانش فنی و فناوری لازم را برای احداث کارخانه‌های صنعتی در دست نداشت. کارخانه‌های قند با هدف تقویت کشاورزی و همچنین کارخانه‌های دخانیات با رویکرد کاشت توتون آغاز به کار کرد.
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت تهران افزود: با اکتشاف نفت، کشور ایران بیش از پیش در دنیا مطرح شد و تا پیروزی انقلاب اسلامی، پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌هایی در داخل شکل گرفت. در این زمان بخش خصوصی که تعداد زیادی از آنها کاملا وابسته و یا شریک دربار و خانواده‌های سلطنتی بود، به امور مختلف تجاری و صنعتی ورود کرده و به واسطه ارتباطی که با دربار داشت می‌توانست به راحتی امتیازاتی دریافت کند بطوریکه گاهی با گرفتن پورسانت و درصد، قراردادهای بین‌المللی و واردات را انجام می دادند. در برخی از مواقع حتی به سرمایه‌گذاران تحمیل می‌شد که حتما باید با یکی از درباریان شراکت داشته باشند تا بتوانند تجارت کنند. مجموع این امور موجب توسعه شبکه فساد در اقتصاد کشور و در حوزه صنعت، تجارت و معدن شده بود.
وی ادامه داد: از طرف دیگر با مقایسه قیمت دلار و نرخ نفت ( دلار 7 تومان و قیمت نفت هر بشکه 30 دلار ) می‌توانیم بسنجیم که درآمد نفتی در سال‌های قبل از انقلاب بیش از هزار برابر درآمد نفت در زمان کنونی بوده است.
خالقی تصریح کرد: با توجه به درآمدهای زیاد نفت، با کمترین زحمت، واردات به راحتی به کشور صورت می‌گرفت و این درآمد بالا موجب می‌شد کشور به عنوان یک لقمه چرب و نرم برای عرضه‌کننده‌های کالا از سایر کشورها مطرح باشد.
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت تهران یادآوری کرد: در کنار حجم بالای واردات برخی صنایع و نشان های تجاری توانستند با کمک بخش خصوصی شکل بگیرند از جمله این صنایع می‌توان به کفش ملی، ارج، ایران خودرو و مبل ایران اشاره کرد. هرچند که این صنایع نیز به دلیل شرایط فشار آن زمان نمی‌توانستند به صورت کامل به دربار وابسته نباشند. برخی صنایع هم به صورت کاملا مونتاژکاری و در درجه پایینی از صنعت و علم دنیا در کشور شروع به کار کردند.
وی تاکید کرد: از طرف دیگر به دلیل کم بودن تعداد دانشگاه‌ها در سطح کشور، تعداد زیادی از جوانان بعنوان کارگر در صنعت مشغول به کار بودند و سطح دانش آنها بسیار پایین و گاهی حتی بی‌سواد هم بین آنها پیدا می شد. همین امر موجب شده بود تا ایران نتواند در حوزه صنعتی به پیشرفت قابل توجهی دست یابد و همیشه به صورت یک مونتاژ کار ساده به فعالیت خود در سال‌های قبل از انقلاب ادامه دهد.
خالقی تشریح کرد: حادثه بزرگی که قبل از انقلاب تحولات منفی بسیاری در پی داشت، انقلاب سفید یا به قول خودشان، انقلاب شاه و ملت بود که باعث شد به دلیل کوچک‌ترشدن سطح زمین‌های کشاورزی بسیاری از کشاورزان و دامپروران تمایل به مهاجرت به سمت شهرهایی پیدا کنند که هر روز پر زرق و برق‌تر شده و بیشتر پیشرفت می‌کرد. همین امر موجب شد که تعداد کارگران در سطح شهرها بیشتر شود و لزوم ایجاد کارگاه‌ها افزایش یابد. اما از آنجایی که سطح سواد و آموزش و فنی این کارگران پایین بود، هیچگاه صنعت پیشرفت نکرد.
وی اظهار کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مردم با روحیه قطع وابستگی از خارجی‌ها به پا خواستند و همین امر موجب شد تا در زمینه‌های مختلفی همچون نظامی و صنعتی شاهد پیشرفت‌های بزرگی باشیم.
خالقی تاکید کرد: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، کشور ما یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان اسلحه و سلاح‌های جنگی از آمریکا، انگلیس و فرانسه بود و توان تولید هیچگونه سلاح جنگی را در داخل کشور نداشتیم. اما پس از وقوع انقلاب اسلامی و آغاز تحریم‌ها علیه ایران و همچنین شروع جنگ تحمیلی توانستیم به خودکفایی‌های بزرگی در حوزه تأمین اسلحه و سلاح‌های مختلف در صنایع دفاعی دست یابیم.
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت تهران اذعان کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی در زمینه های مختلف صنعتی، همچون صنایع پتروشیمی، فولادسازی، صنایع غذایی، داروسازی، تجهیزات پزشکی، بیوتکنولوژی، تولید شوینده‌ها، نانوتکنولوژی، قطعه سازی و بسیاری از صنایع دیگر به پیشرفت‌های شگرفی دست یافتیم و اینها همه به دلیل ورود بدون محدودیت جوانان به این حوزه‌ها و بالارفتن سطح علمی کشور در ۴۰ سال گذشته بوده است.
خالقی تصریح کرد: با ورود جوانان و مردم به صحنه علم و صنعت پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دانش با صنعت گره خورد و همین امر موجب شد تا ایران بتواند جایگاه خوبی در حوزه صنعت پیدا کند.
وی یادآوری کرد: بدون شک ثبات و امنیت ۲ مولفه اصلی کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی هستند و ما باید تلاش خود را برای گسترش امنیت و ثبات در تمام ابعاد اقتصادی، سلامت و اجتماعی فراهم آوریم.
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت تهران در خاتمه تاکید کرد: ایران اسلامی می‌تواند با تکیه بر توان جوانان و همبستگی مردم، از مشکلات کنونی عبور کرده و بدون شک با وجود زیرساخت‌های فراهم شده در ۴ دهه گذشته، ادامه مسیر برای صنعتگران ایرانی هموارتر خواهد بود.
گفت و گو از سمیه عرب/خبرنگاران جوان