چرا ناهید یک سیاره است؟ + تفاوت سیاره و ستاره
کاوش در آسمان شب یکی از جذاب ترین فعالیت های عاشقان نجوم است. در تاریکی آسمان اجسام نورانی توجه هر بیننده ای را به خود جذب میکند. آیا میدانید گاهی در آسمان شب، ناهید یا زهره هم مانند ستاره نورانی دیده میشود؟ چرا ناهید یک سیاره است؟ کلاس چهارم این سوال در کتاب های درسی دانش آموزان مطرح میشود. اگر سیاره است چرا ناهید پر نور دیده میشود؟ در این مطلب از تابناک جوان درباره سیاره زهره و درخشان بودنش و همچنین تفاوت های سیاره و ستاره میپردازیم.
در آسمان شب ما چه چیز‌هایی میبینیم؟
- ستارگان: به جز ستارگان، اجرام دیگری نیز در آسمان شب وجود دارد که ما می‌توانیم با چشمان غیرمسلح آنها را ببنیم.
- سیاره ها: سیارات منظومه‌ی شمسی را نیز می‌توان در مواقع خاصی از سال در آسمان با چشمان غیرمسلح رصد کرد.
- ماه: یکی از اجرامی که همه آن را می‌شناسیم، ولی ستاره نیست، ماه زمین می‌باشد. ماه نیز به واسطه‌ی انعکاس نور خورشید دیده میشود.
- کهکشان: کهکشان‌ها نیز در آسمان شب دیده می‌شوند. کهکشان‌ها به علت فاصله‌ی بسیار زیادشان از ما فقط به صورت نقطه‌ای نورانی مشاهده می‌شوند.
- شهاب سنگ: دانشمندان تخمین می‌زنند که در مدت ۲۴ ساعت، در حدود ۲۰۰ میلیون شهابواره وارد جو زمین میشود.
- سحابی: ابر وسیعی از گاز یا گاز و غبار در فضا است، که نقطه آغاز تولد ستارگان است.
- ابرنواختر‌ها: مرگ ستارگان پرجرم و درخشان بسیار تماشایی‌تر از ستارگان معمولی مانند خورشید است.
- ستاره‌های دنباله دار: ستارگان دنباله‌دار بر خلاف اسمشان به هیچ وجه ستاره و منبع تولید انرژی نیستند و نامگذاریشان فقط به دلیل شکل ظاهریشان است که مثل ستاره‌ای هستند که دنباله‌ای داشته باشد.
نقاط نورانی در آسمان با هم متفاوت اند
در آسمان شب نقطه‌های نورانی بسیار زیادی وجود دارد. فاصله این نقطه‌ها با زمین به یک اندازه نیست. برخی نقطه‌های نورانی دورتر و برخی نقطه‌ها نزدیک‌تر هستند. از روی زمین این نقطه‌های نورانی در کنار هم ممکن است به شکل‌های گوناگون دیده شوند.
باور غلطی که اکثر افراد دارند، تصور میکنند همه نقاط نورانی که در آسمان شب دیده میشود، ستارگان هستند، در صورتی که به جز ستارگان، اجرام دیگری نیز در آسمان شب وجود دارد که ما می‌توانیم با چشمان غیرمسلح آنها را ببنیم. به جز ستارگان در آسمان شب میهمان‌های دیگری داریم؛ که بر زیبایی آسمان می‌افزایند.
چرا ناهید یک سیاره است؟
ناهید یک سیاره است؛ چرا که از خود نوری ندارد و نور خورشید را بازتاب میکند. ماه هم همین ویژگی ها را دارد و در واقع یک سیاره است. در ادامه با تفاوت های ستاره و سیاره بیشتر آشنا میشوید.
سیاره چه تفاوتی با ستاره دارد؟
فرق فیزیکی
ستاره‌ها: ستاره‌ها اجرامی کروی در فضا هستند که به صورت لایه لایه می‌باشند. در داخلی‌ترین لایه‌ی آنها، هسته، اتم های هیدروژن به دلیل فشار و دمای بالا به هلیوم تبدیل می‌شوند و در این حین مقدار زیادی انرژی تولید میکنند. این فرآیند، منبع اصلی انرژی ستاره‌ها است و انرژی تولید شده در هسته لایه به لایه به قسمت‌های خارجی ستاره منتقل میشود. به این ترتیب ستاره‌ها منبع تولید انرژی بوده و اجرامی بسیار داغ هستند.
سیاره‌ها: سیاره‌ها همچنین اجرامی کروی هستند، اما متفاوت از ستاره‌ها. سیاره‌ها منبع تولید انرژی نیستند و انرژی آنها از نور و گرمایی که از یک ستاره (مثل خورشید) به آنها می‌رسد، تأمین میشود. علاوه بر این سیارات از جنس سنگ، خاک و یا گاز هستند و هرچند بعضی از آنها می‌توانند به نسبت دیگر سیارات دما‌های زیادی داشته باشند، اما مانند یک ستاره داغ و گداخته نیستند.
تفاوت در نور و درخشندگی
ستاره‌ها و سیاره‌ها از روی زمین نور و درخشندگی تقریبا مشابهی دارند، اما آیا این نور و درخشندگی واقعی آنهاست؟ تفاوت ستاره با سیاره از نظر نور و درخشندگی به این ترتیب است که:
ستاره‌ها: ستاره‌ها اجرامی بسیار نورانی هستند که نورشان را از فعالیت‌های هسته‌ای درونشان بدست می‌آورند؛ بنابراین ستاره‌ها به عنوان منابع عظیم نوری در آسمان شب ظاهر می‌شوند.
سیاره‌ها: سیاره‌ها برخلاف ستاره‌ها در واقع از خود نوری ندارند. پس یک سیاره نور خود را از کجا می‌آورد؟ یک سیاره مانند همه اجسامی که از خود نور ندارند نور خود را از یک منبع نور می‌گیرد و با بازتاب نور از آن منبع بصورت نورانی دیده میشود.
برای سیارات این منبع نور ستاره‌ی مرکزی آنها است. برای سیارات منظومه شمسی از نزدیک‌ترین سیاره به خورشید تا دورترین آنها، منبع نور خورشید است. با تابیدن نور خورشید بر سطح سیاره و بازتاب آن، سیاره روشن دیده میشود.
تفاوت از نظر جرم و اندازه
ستاره‌ها: ستاره‌ها به طور معمول اجرام بسیار پرجرمی هستند. اندازه ستاره‌ها به شدت متغیر است و هر ستاره با ستاره‌ی دیگر متفاوت است. در کل، اندازه ستاره‌ها از اندازه‌های بسیار کوچک تا اندازه‌های بسیار بزرگ متغیراست.
اندازه ستاره‌ها معمولاً به جرم آنها مرتبط است. برخی از ستاره‌ها به اندازهٔ یک ستاره یا حتی کوچکتر هستند، در حالی که برخی دیگر چند صد برابر جرم خورشید جرم دارند. خورشید، که خود یک ستاره است، حدود ۱.۴ میلیون کیلومتر قطر دارد. اندازه‌های ستاره‌ها ممکن است در حدود یک دهم قطر خورشید، کمتر از این مقدار، یا مقداری بسیار بیشتر از اندازه خورشید باشد.
سیاره‌ها: در مقایسه با ستاره‌ها، سیاره‌ها اندازه‌های کوچکتری دارند و کم جرم‌تر هستند. اندازه سیاره‌ها نیز بسیار متفاوت است و بستگی به نوع سیاره مورد نظر دارد. سیاره جطارد که کوچکترین سیاره منظومه شمسی است دارای قطر متوسط ۴۸۸۰ کیلومتر و سیاره مشتری که بزرگترین سیاره منظومه شمسی است قطرمتوسطی در حدود ۱۳۹۸۲۰ کیلومتر دارد.
فرق بین ستاره و سیاره در حرکت و مسیر
ستاره‌ها: ستاره‌ها درزمینه‌ی آسمان ثابت هستند. اگرچه همه ستاره‌ها حول مرکز کهکشان در حال حرکت هستند، اما به دلیل اندازه بسیار بزرگ کهکشان راه شیری در مدت زمان کوتاه چند صد ساله تفاوتی در جای ستاره‌ها در زمینه‌ی آسمان احساس نمی‌شود؛ بنابراین ستاره‌ها را در زمینه‌ی آسمان ثابت درنظر میگیریم. با وجود این ستاره‌ها به دلیل چرخش زمین به دور خود مانند خورشید از شرق طلوع میکنند و در غرب غروب میکنند و حول ستاره قطبی درحال چرخش هستند.
سیاره‌ها: سیاره‌ها به دور ستاره مرکزی خود میچرخند. علاوه بر این به دور خود نیز میچرخند. مسیر حرکت سیاره‌های منظومه شمسی از روی زمین مسیر‌های متفاوتی است.
ستاره و سیاره را چطور در آسمان تشخیص دهیم؟
همانطور که در ابتدای این مقاله گفتیم ستاره‌ها و سیارات در آسمان شب بسیار شبیه به هم هستند پس تشخیص آنها در آسمان نیاز به دقت و دانستن ویژگی‌های آنها دارد.
بیشتر بخوانید:
سیاره ناهید در آسمان پرنور دیده میشود به چه دلیل؟
چرا ناهید پر نور دیده میشود؟ چون به خورشید نزدیک‌تر است. به دلیل گرمای ناشی از نزدیکی به خورشید؛ تمام آب‌های سطح زهره بخارشده و آسمان آن پر از ابر‌های غلیظ است و وقتی نور خورشید به آنها برخورد میکند بازتاب میکند.
ویژگی‌های سیاره زهره
سیاره زهره قمر ندارد، اما از بسیاری دیدگاه‌ها شبیه به زمین است به همین خاطر آن را خواهر زمین نیز می‌خوانند. قطر زهره کمی کوچکتر از قطر زمین و نزدیک به ۱۲۰۹۲ کیلومتر (۷۵۱۴ مایل) است و قطر زمین ۱۲۷۵۶ کیلومتر (۷۹۲۶ مایل) است، همچنین از لحاظ گرانشی نیز سیاره زهره نزدیک به ۹۱ درصد گرانش زمین و جرم آن نزدیک به ۸۱ درصد جرم زمین است.
سطح سیاره زهره
زهره یکی از سیارات سنگی و فشرده است که دارای هزاران آتشفشان فعال، زلزله و رشته‌کوه است، همچنین دشت‌های صاف و سنگلاخی نیز دو سوم سیاره را تشکیل داده است.
زمین ساخت سیاره زهره
اکثر سطح سیاره زهره از صفحات گدازه‌های آتشفشانی پدید آمده است و از هنگام پیدایش تا مدت‌ها کنش‌های آتشفشانی چنان زیاد بوده است که سطح سیاره چندین بار بازسازی شده و هرگونه نشانه برخورد شهاب سنگ از بین رفته است. آخرین بازسازی سطحی این سیاره بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون سال پیش رخ‌داده است و هرگونه زمین‌ساختی بعدی در زهره را آرام و سطح آن را یکپارچه کرده است.
طول شبانه‌روز در سیاره زهره
زمان لازم برای یک بار گردش این سیاره به دور خورشید ۲۴۳ روز زمین است؛ درواقع زهره به قدری کند و آهسته دوران میکند که یک شبانه‌روز آن ۲۴۳ روز و یک سال شمسی در زهره ۲۲۵ روز است.
سال کدام سیاره منظومه خورشیدی از بقیه طولانی تراست چرا؟
نپتون، چون خیلی طول میکشد تا کامل به دور خورشید بچرخد.
کاوش‌های پیرامون زهره
در اوایل دهه ۱۹۶۰ کاوشگر ماژلان به سوی زهره نشانه‌روی شد که سیگنال‌های آن از ابر‌های این سیاره عبور کرده و پس از برخورد با سطح جامد سیاره منعکس شد. برخی از مأموریت‌های انجام شده پیرامون زهره عبارت است از:
مارینر دو: این فضاپیما توسط ناسا در اوت ۱۹۶۲ پرتاب و در دسامبر ۱۹۶۳ از ۳۵ هزار کیلومتری زهره گذشت، طی مشاهدات این سفیه ابر‌های سفید رنگ مایل به زردی سطح زهره را پوشانده بود شکافی در ابر‌ها رؤیت نمی‌شد.
مارینر ۱۰: فضاپیمای مارینر ۱۰ در فوریه ۱۹۷۴ از بلندی کمتر از ۶۵۰ کیلومتری زهره را مورد بررسی قرار داد که بر اساس آن مشخص شد ابر‌ها حرکت منطقه‌ای دارد و با سرعتی بیش از ۲۴۰ کیلومتر در ساعت سیاره را دور می‌زند.
ونرا ۹: در ۲۲ اکتبر ۱۹۷۵ میلادی وسیله‌ای از سفینه بدون سرنشین ونرا ۹ متعلق به اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی بر زهره فرود آمد و علی‌رغم شرایط فوق‌العاده سخت دما و فشار توانست به مدت دو ساعت نگاره‌هایی از چشم‌انداز این سیاره بگیرد و اطلاعات بسیاری از سطح آن ارائه دهد.
گردآوری: تابناک جوان
منابع: استارکالج / تبیان / گاما / ایمنا