پدر علم فیزیک ایران کیست؟ + زندگینامه
لقب پدر علم فیزیک ایران به یکی از دانشمندان معاصر فیزیک تعلق گرفته است که قصد آشنایی بیشتر با وی را داریم. معمولا لقب پدر برای سرآمدان رشته های مختلف که نقش مهمی در ترویج آن داشته اند داده می شود.
پدر علم فیزیک ایران کیست؟
محمود خان میرزا حسابی، مشهور به پروفسور حسابی که از او با عنوان پدر علم فیزیک ایران یاد می‌کنند. سید محمود حسابی فیزیک‌دان، سناتور و یکی از وزیران فرهنگ در زمان سلطنت پهلوی و بنیان‌گذار فیزیک و مهندسی دانشگاهی در ایران بود. وی از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۱ وزیر فرهنگ ایران در کابینه محمد مصدق بود.
بیوگرافی سید محمود حسابی
خلاصه زندگینامه دکتر حسابی برای کودکان و بزرگسالان خواندنی است. زاده سوم اسفند ۱۲۸۱خورشیدی از دیار تفرش است. در ۴ سالگی به همراه اهل خانه به سوریه می‌رود و تحصیلات پایه را با غم فراق وطن در مدرسه کشیش‌های فرانسوی بیروت آغاز می‌کند. همزمان، مادرش ادبیات و تعلیمات دینی هم به او آموزش می‌دهد. قرآن و دیوان حافظ را از بر می‌کند و گوش هوشش از همان زمان با علم و ادب آشنا می‌شود. دوران متوسطه تحصیلش با جنگ نخست جهانی هماهنگ می‌شود و به همین سبب ۲ سال در خانه ادامه می‌دهد چرا که آشوب جنگ به تعطیلی مدارس منجر شده بود.
بعد از آن به کالج آمریکایی می‌رود و در ۱۷ سالگی لیسانس ادبیات و ۲ سال بعد لیسانس بیولوژی اش را کسب می‌کند. پس از آن به رشته مهندسی راه و ساختمان رفته و بعد از کسب مدارک لازم به جهت دستگیری از خانواده در شرکت راه سازی فرانسه مشغول به کار می‌شود. این شرکت بعد از مدتی به پاس زحمات و قدردانی از او با اعزامش به فرانسه، امکان تحصیل را در آن شهر برایش فراهم می‌آورد. در آنجا به مدرسه عالی برق پاریس می‌رود و یک سال بعد فارغ التحصیل می‌شود. مدتی در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال سنگ «سار» مشغول می‌شود، اما به جهت روحیه علمی و دلمشغولی‌هایش به تحصیل بر می‌گردد و به دانشگاه سوربن راه می‌یابد.
محمود حسابی در ۲۵ سالگی دانشنامه دکتری فیزیکش را با ارایه رساله‌ای با عنوان «حساسیت سلول‌های فتو الکتریک» با نمره عالی دریافت می‌کند. او علاوه بر علم به هنر نیز تا حدودی مسلط بود. ویلون و پیانو را خوب می‌نواخت و با موسیقی کلاسیک شرقی و غربی آشنا بود. ۲ نشان معتبر هم داشت، یکی «کوماندو دولا لژیون دونور» و دیگری «افیسیه دولا لژیون دونور».
کسب مدارک تحصیلی فراوانی به او نسبت داده اند، از جمله؛ لیسانس ادبیات، ریاضیات، ستاره شناسی، زیست شناسی، مهندسی برق، مهندسی معدن و دکتری فیزیک از دانشگاه‌های معتبری، چون سوربن، پرینستون، شیکاگو و تهران. در دوران پهلوی، هم وزیر آموزش و پرورش بود هم سناتور. بعد از انقلاب عشق به وطن بر آن داشتش تا در تعهدی خستگی ناپذیر فرزندان ایران زمین را با علوم نوین آشنا کند که به همین جهت او را پدر علوم نوین ایران می‌نامند. از دیگر خدمات بی دریغش تاسیس دارالمعلمین و دانشسرای عالی، دانشکده‌های فنی و علوم دانشگاه تهران، نگارش ده‌ها کتاب و جزوه و راه اندازی و پایه گذاری فیزیک و مهندسی نوین است.
سرانجام محمود حسابی مشهور به پدر علم فیزیک ایران، در ۱۲ شهریور ۱۳۷۱ خورشیدی به دلیل بیماری قلبی در بیمارستان دانشگاه ژنو، چشم از جهان فروبست و به دیار حق شتافت.
پدر دکتر حسابی که بود؟
پدرش سید عباس معزالسلطنه شغل دولتی داشت و از طرف وزارت امور خارجه به ماموریت‌هایی می‌رفت. پدربزرگش حاج میرزا علی حسابی (یمین‌الملک) در زمان احمد شاه قاجار در کابینه فرمانفرما وزیر مالیه بود.
داستانی کوتاه از دکتر حسابی
یکی از دانشجویانی که زیر نظر دکتر حسابی درس می‌خواند پس از چند ترم رد شدن به دکتر حسابی گفت: شما سه ترم است که من را از این درس رد می‌کنید، ولی من که نمی‌خواهم موشک هوا کنم فقط می‌خواهم در روستا یک معلم شوم.
دکتر حسابی پاسخ داد: شاید تو نخواهی موشک هوا کنی و فقط بخواهی معلم شوی قبول، اما تو نمی‌توانی به من تضمین دهی که یکی از دانش آموزان تو در روستا، نخواهد که موشک هوا کند!
ماجرای ملاقات پروفسور حسابی و انیشتین
ایسنا نوشت: استاد درباره نظریه "بی‌نهایت بودن ذرات" با چندین دانشمند اروپایی مکاتبه و ملاقات می‌کند و همه آنان توصیه می‌کنند وی بهتر است به طور مستقیم با دفتر پروفسور اینشتین تماس بگیرد. پروفسور حسابی (پدر علم فیزیک ایران) جریان این ملاقات را چنین نقل می‌کند:
"وقتی برای اولین بار با بزرگ‌ترین دانشمند فیزیک جهان «آلبرت اینشتین» روبه رو شدم، ایشان را بی‌اندازه ساده، آرام و متواضع یافتم. نظریه خود را برایش توضیح دادم. بعد از این که نگاهی به برگه‌های محاسباتی من انداخت، گفت که یک ماه دیگر باهم ملاقات می‌کنیم. یک ماه بعد وقتی دوباره به ملاقات اینشتین رفتم، به من گفت: من به عنوان کسی که در فیزیک تجربه‌ای دارم، می‌توانم به جرات بگویم نظریه شما در آینده‌ای نه چندان دور، علم فیزیک را متحول خواهد کرد، اما باید روی نظریه خود بیشتر کار کنید.
من به دستیارم خواهم گفت که همه امکانات لازم را در اختیار شما بگذارد. اولین روزی که کارم را در آزمایشگاه شروع کردم، متوجه شدم یک دسته چک سفید که تمام برگه‌های آن امضا شده بود، داخل یکی از کشو‌ها جا مانده است. به سرعت آن را نزد رییس آزمایشگاه بردم و مسئله را توضیح دادم که او گفت: این دسته چک متعلق به شماست تا لوازم و تجهیزات تحقیقاتی مورد نیاز خود را بدون تشریفات اداری تهیه کنید. این امکان برای تمام پژوهشگران این آزمایشگاه فراهم شده است. گفتم، اما با این روش امکان سوءاستفاده وجود دارد، او در پاسخ گفت: این اقدام درصد پیشرفت‌های علمی را به حدی بالا می‌برد که تاثیر خطا‌های احتمالی همکاران در این مقوله بسیار ناچیز است.
پس از مدت‌ها تحقیق، سرانجام نظریه‌ام آماده شد و درخواست جلسه دفاعیه را به دانشگاه پرینستون فرستادم و روز دفاع مشخص شد. در این روز در بدو ورود به سالن، اینشتین مقابل من ایستاد و ابراز احترام کرد و به دنبال او دیگر استادان و دانشمندان هم برخاستند. سپس پای تخته رفتم و سعی کردم با عجله نظراتم را بگویم که پروفسور اینشتین من را صدا کرد و گفت: چرا این همه با عجله؟ گفتم: نمی‌خواهم وقت شما و استادان را بگیرم ولی ایشان با محبت گفتند: شما الان پروفسور حسابی هستید و من و دیگران دانشجوی شما؛ بنابراین وقت ما کاملا در اختیار شماست.
آن جلسه دفاعیه یکی از شیرین‌ترین و آموزنده‌ترین لحظات زندگی‌ام بود. من بزرگ‌ترین درس زندگی‌ام را نیز آن جا آموختم که هرچه انسانی وجود ارزشمندتری دارد، به همان اندازه متواضع‌تر و مودب‌تر است.
بیشتر بخوانید:
انتقاد ایرج حسابی از نادیده گرفتن اختراعات دکتر حسابی
ایرنا نوشت: "ایرج حسابی" مسوول موسسه حفظ آثار ودستاورد‌های پروفسور "محمود حسابی" گفت: بیش از ۵۰ اختراع و ابتکار این دانشمند بزرگ در حال نابودی است. او در این خصوص از دو اختراع پروفسور حسابی، یکی " شیردوش هوشمند" و دیگری" سیستم جلوگیری از آلودگی صوتی در خودرو" نام برد.
وی گفت: مسوولان بدلایل خاص بویژه منافع شخصی از محصولات خارجی بیشتر از اختراعات و دستاورد‌های داخل کشور استقبال می‌کنند. به گفته وی، وزارتخانه‌ها با اندکی سرمایه گذاری می‌توانند از تحقیقات پروفسور حسابی استفاده کنند، ولی آنان به اهمیت این موضوع پی نبرده اند.
فرزند ارشد پدر فیزیک ایران با اظهار تاسف از ناشناخته ماندن خدمات برجسته این دانشمند افزود: تاکنون تلاشی شایسته مقام این شخصیت صورت نگرفته است. وی افزود: کشور ما از فلسفه علمی و فرهنگی انقلاب اسلامی دور شده و تنها راه نجات کشور پژوهش و نوآوری است.
خانه موزه پدر علم فیزیک ایران کجاست؟
همشهری آنلاین نوشت: خانه تاریخی دکتر حسابی بنایی سه‌طبقه است که طبقه اول آن برای سکونت در نظر گرفته شده، طبقه دوم آن کتابخانه و فضایی مختص مطالعه است و طبقه سوم آن کارگاه و آزمایشگاه دکتر حسابی بوده است.
جالب است بدانید در طول ۴۰ سال اقامت دکتر حسابی در این خانه، جلساتی با موضوعات متفاوت در اتاق پذیرایی خانه برگزار می‌شد. شرکت‌کنندگان در این جلسات افراد نامداری مانند آیت‌الله مطهری، علامه جعفری، فریدون مشیری، دکتر قریب و دیگران بوده‌اند. تماشایی‌ترین بخش خانه شاید اتاق هفت‌سین و بنفشه باشد که نقاشی‌های زیبایی از ماتاویف روسی در آن به چشم می‌خورد.
در موزه دکتر حسابی می‌توانید هر کتاب و وسیله‌ای را که او در طول زندگی خود استفاده می‌کرد، مشاهده کنید. در یک کلام باید گفت دکتر حسابی به فکر علاقه‌مندان و نسل‌های بعدی خود بوده و تمامی اشیا و وسایل خود، از مدارک، اسناد، سفرنامه‌ها، مکاتبات و تقدیرنامه‌ها گرفته تا تحقیقات، عکس‌ها، دست‌نوشته‌ها، کتب، وسایل کارگاهی و حتی عینک‌هایش، را چنان با دقت حفظ کرده بوده که به راحتی بتوان موزه‌ای شایسته با آن‌ها ایجاد کرد. در ادامه بیشتر با این خانه تاریخی آشنا می‌شوید.
خانه‌موزه دکتر محمود حسابی در منطقه یک شهرداری تهران با شماره ثبت: ۲۰۷۰ در فهرست خانه‌های ثبت‌ملی‌شده قرار دارد. نشانی خانه هم از این قرار است: تجریش، خیابان مقصود بیک (دربندی)، چهارراه حسابی، خیابان حسابی، شماره ۴۷.
پدر علم فیزیک جهان کیست؟
دانستیم پدر علم فیزیک ایران کیست. این لقب در سطح جهانی متعلق به گالیله است. گالیله همچنین به عنوان «پدر علم اخترشناسی نوین رصدی»، و «پدر فیزیک نوین»، و «پدر علم»، و «پدر علم نوین» شناخته می‌شود. استیون هاوکینگ می‌گوید «گالیله احتمالاً بیش از هر شخص دیگری مسئول به وجود آمدن علم نوین است.»
پدر علم فیزیک کوانتوم
ماکس کارل ارنست لودویگ پلانک (زاده ۲۳ آوریل ۱۸۵۸ – درگذشته ۴ اکتبر ۱۹۴۷) یکی از مهم‌ترین فیزیک‌دانان آلمان در سده ۱۹ میلادی و اوایل سده ۲۰ بود. او را پدر نظریهٔ کوانتوم می‌نامند.
گردآوری: تابناک جوان