امام خمینی در ۱۳ آبان به کدام کشور تبعید شد؟ + علت

آیا میدانید امام خمینی به کدام کشور‌ها تبعید شد؟ تبعید امام خمینی در سال ۱۳۴۳ شروع شد و تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشت. در ادامه علاوه بر پاسخ سوال امام خمینی در ۱۳ آبان به کدام کشور تبعید شد؟ علت تبعید و جزییات این ماجرای تاریخی را آورده ایم.

امام خمینی در ۱۳ آبان به کدام کشور تبعید شد؟

امام خمینی در چه تاریخی و به کجا تبعید شد؟ دستگیری و تبعید امام‌خمینی به ترکیه، در ۱۳ آبان ۱۳۴۳ بود.

به گزارش ویکی خمینی: مخالفت‌های علنی امام‌خمینی با برنامه‌های اصلاحی رژیم پهلوی منجر به دستگیری و حبس ایشان به مدت یازده‌ماه شد. برخلاف انتظار رژیم به سکوت امام‌خمینی پس از آزادی، ایشان در برابر لایحۀ کاپیتولاسیون در مهر ۱۳۴۳ به شدت واکنش نشان داد و روز تصویب این لایحه را روز عزای ملت نامید.

پس از این واکنش، تبعید فوری ایشان به ترکیه در دستور کار قرار گرفت. انتخاب ترکیه به دلایلی ازجمله لائیک‌بودنِ دولت، سنی‌مذهب‌بودنِ مردم ترکیه و دشمنی امام‌خمینی با آتاتورک صورت گرفت که می‌توانست در محدودکردن امام‌خمینی مؤثر باشد.

خبر تبعید امام‌خمینی واکنش‌های مختلفی در میان مردم و علما در داخل و خارج از کشور ایجاد کرد و اقداماتی برای بازگرداندن ایشان انجام شد. فشار‌های داخلی و خارجی، مشکلات امنیتی دولت ترکیه و نیز تصور رژیم برای محدودترشدن امام‌خمینی در فضای بستۀ حوزۀ نجف، رژیم را متقاعد کرد تا پس از یازده‌ماه ایشان را به عراق منتقل کند.

علت تبعید امام خمینی در ۱۳ آبان ۱۳۴۳

مصونیت قضایی نظامیان آمریکایی و وابستگان آنان از خواسته‌های آمریکا از ایران بود که محمدرضا پهلوی تصمیم به اجرای آن گرفته بود. رژیم پهلوی در مرداد ۱۳۴۳ تصویب لایحه کاپیتولاسیون را در مجلس سنا و در مهر ۱۳۴۳ از مجلس شورای ملی گذراند. بر اساس این قانون به امریکایی‌های مأمور در ایران و وابستگانشان مصونیت سیاسی و قضایی داده می‌شد، به طوری که اگر مرتکب جرم و جنایتی می‌شدند، در دادگاه‌های ایران محاکمه نمی‌شدند.

امام‌خمینی پس از اطلاع از تصویب این لایحه، در حضور جمع بسیاری از مردم، در خانه خود سخنرانی و در آن به‌شدت به محمدرضا پهلوی، آمریکا و اسرائیل حمله کرد و یادآور شد رژیم ایران، استقلال کشور را فروخت و دست‌نشاندگی خود را به آمریکا اثبات کرد؛ چنان‌که کشتن سگ آمریکایی در ایران بازخواست دارد؛ ولی اگر یک آمریکایی شاه ایران را بکشد، کسی حق اعتراض ندارد.

ایشان روز تصویب این لایحه را روز عزای ملت ایران نامید و دولت و مجلسیانِ ایران را «نوکران» آمریکا خواند. ایشان افزون بر این سخنرانی، اعلامیه‌ای نیز صادر کرد و تصویب لایحه کاپیتولاسیون را به منزله سند بردگی ملت ایران و مخالف با قرآن و اسلام و اقرار رژیم پهلوی به مستعمره‌بودن ایران دانست و پس از اعلام خطر برای اسلام، طلاب، علما، مراجع و مردم را به اقدام و قیام علیه رژیم دعوت کرد.

کاپیتولاسیون و استعمار

کاپیتولاسیون یا حق قضاوت کنسولی حقی است که به اتباع بیگانه داده می‌شود و آن‌ها را ازشمول قوانین کشور مصون ومستثنی می‌کند؛ درواقع در صورت ارتکاب جرم در خاک کشور، دولت میزبان حق محاکمه آن مجرم را ندارد.

کاپیتولاسیون ریشه در استعمار دارد و کشور‌های استعمارگران این قانون را به کشور‌های ضعیف تحت سلطه تحمیل می‌کردند؛ کاپیتولاسیون درایران طی معاهده ترکمانچای برای اتباع روسیه به رسمیت شناخته شد و پس ازآن برخی کشور‌های استعمارگر دیگر، این امتیاز نامشروع را بعلت ضعف حکومت‌های قاجاریه کسب کردند؛ اما، کاپیتولاسیون در سال ۱۳۰۶، تحت فشار افکار عمومی و فضای حاکم بر روابط بین‌الملل پس از جنگ اول جهانی لغو شد.

هنوز بیش از سه دهه از الغای کاپیتولاسیون نمی‌گذشت که محمدرضا پهلوی احیاگر مجدد آن شد. کابینه اسدالله علم در سیزدهم مهر سال ۱۳۴۲، به دستور شاه، پیشنهاد آمریکا مبنی بر اعطای مصونیت قضایی به اتباع آمریکایی را به صورت یک لایحه قانونی در هیتت دولت تصویب کرد.

چندی بعد این خبر به امام خمینی رسید و ایشان را به خروش و فریاد واداشت به طوری که در۴ آبان ۱۳۴۳ ایشان طی نطقی تاریخی به رسوایی این اقدام ننگین پرداختند.

بازتاب تبعید امام خمینی به ترکیه

دانشنامهٔ مجازی امام‌خمینی در گزارشش نوشت: صبح روز تبعید کماندو‌های رژیم و ساواک برای جلوگیری از تجدید قیام ۱۵ خرداد (به علت دستگیری امام خمینی در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲) آماده‌باش کامل بودند. نیرو‌های زیادی در شهر‌های قم و تهران و دیگر شهر‌ها متمرکز بودند تا هر گونه حرکت اعتراضی را سرکوب کنند.

با این حال، مردم پس از انتشار خبر تبعید امام‌خمینی دست به اعتراض‌های گسترده زدند. بازار‌ها و حوزه‌های علمیه و حتی نماز‌های جماعت در قم، مشهد، تهران و بسیاری از شهرستان‌ها به نشانه اعتراض تا مدتی تعطیل بودند.

حجم زیادی ازجلد دوم اسناد شهربانی مربوط به واکنش‌های مردمی در پی انتشار خبر تبعید امام‌خمینی در قم، تهران و دیگر شهرهاست. با توجه به حساسیت رژیم و دستور شهربانی مرکز به همه شهربانی‌ها مبنی بر گزارش بازتاب خبر تبعید در میان مردم از حدود ۷۰ شهرستان به مرکز گزارش فرستاده شده‌است.

پس از تبعید امام‌خمینی، روحانیان نقش خود را در تداوم راه ایشان در سنگر منبر و مسجد دنبال کردند و در آن شرایط پرخفقان، گویندگان متعهد مذهبی با آوردن نام امام‌خمینی بر منبر مردم را به ادامه راه ایشان فرا می‌خواندند.

شاعران سروده‌های آگاه‌بخش و پرمغزی در ابراز علاقه و وفاداری و پشتیبانی از رهبر تبعیدی خویش سرودند و با پخش آن در میان مردم آنان را به مبارزه با این ستم بزرگ دعوت کردند. گروهی از مردم قم به خانه مراجع تقلید رفتند تا کسب تکلیف کنند؛ ولی رژیم خانه‌های مراجع را تحت نظر و کنترل قرار داده بود.

تغییر محل تبعید امام خمینی

محمدرضا پهلوی پس از یازده ماه تبعید امام‌خمینی در ترکیه تصمیم گرفت ایشان را به مکان دیگری تبعید کند. چندین عامل سبب تغییر تبعیدگاه امام‌خمینی شد: فشار‌های داخلی و خارجی، تظاهرات و تلاش‌های دانشجویان خارج کشور برای آزادی امام‌خمینی، مشکلات امنیتی دولت ترکیه، افزایش فشار‌های جامعه مذهبی ترکیه و از همه مهم‌تر تصور رژیم پهلوی برای محدودکردن فعالیت‌های امام‌خمینی در سایه فضای ساکت و به دور از سیاست حوزه نجف در آن روزگار و نیز رژیم استبدادی حاکم بر بغداد.

با هماهنگی‌های رژیم پهلوی با دولت عراق به ریاست عبدالسلام عارف قرار شد امام‌خمینی بدون هیچ‌گونه استقبال رسمی وارد عراق شود. امام‌خمینی پس از سیزده سال اقامت در نجف اشرف و محدودشدن فعالیت‌های سیاسی ایشان به دست دولت بعثی عراق، در سال ۱۳۵۷ عراق را به قصد کویت و سپس فرانسه ترک کرد.

تبعید امام خمینی به ترتیب به کدام کشورها بود؟

امام خمینی به ترتیب به کشور‌های ترکیه، عراق و فرانسه تبعید شد.

اولین تبعید امام خمینی به کجا بود؟ کشور عراق

امام خمینی چند سال در تبعید بود؟ امام خمینی (ره) از سیزده آبان سال ۱۳۴۳ تا دوازده بهمن سال ۱۳۵۷، یعنی حدود چهارده سال در تبعید به سر برد.

بیشتر بخوانید: 

• ۱۸ شهید شاخص دانش آموز در دفاع مقدس + عکس
• جوانان برای در قبال موضوع پیشرفت کشور احساس مسئولیت کنند

تبعید امام خمینی در روز ۱۳ آبان به روایت ساواک

به گزارش فارس، در ادامه روایتی از دستگیری و تبعید امام خمینی (ره) می‌خوانید:

بامداد روز ۱۳ آبان ۱۳۴۳ پاسی از نیمه‌شب گذشته بود که صد‌ها کماندو و چترباز بیت امام خمینی را به محاصره درآوردند. امام خمینی که در آن لحظات مشغول راز و نیاز با خداوند بزرگ بود، با شنیدن سر و صدای مأموران متوجه تصمیم رژیم شد، مهر امضای خود را به بانو سپردند و به خانم فرمودند: «شما را به خدا می‌سپارم» و خود از در اندرونی به کوچه آمدند. مأمورین با مشاهده آیت‌الله دور وی جمع شدند و امام را به اتومبیل راهنمایی کردند.

چند لحظه بعد سرهنگ بدیعی رئیس ساواک قم به تهران در چند جمله کوتاه اعلام کرد: «کار تمام شد. ساعت ۵:۱۵ به طهران اعزام گردید. صحن، مساجد، خیابان‌ها پاس گمارده شد» و افراد اعزامی از تهران و شهربانی قم «در کلیه‌ی نقاط حساس شهر گمارده شدند... کلیه‌ی منازل آیات تحت کنترل و مراقبت شدید قرار گرفت و از رفت و آمد اشخاص» جلوگیری به عمل آمد. «مدرسه تحت کنترل و مراقبت قرار داده شد».

انتقال امام  خمینی

امام خمینی را مستقیم به فرودگاه بردند و سوار بر هواپیمای نظامی ۱۳۰ C نمودند که از قبل «به فرمان مطاع شاهانه» مقرر بود از تهران به ترکیه پرواز کند. هواپیمای نظامی حامل رهبر نهضت مردم مسلمان ایران ساعت ۸ صبح از فرودگاه تهران به مقصد ترکیه پرواز کرد. اولین کلام امام خمینی خطاب به افسر مأمور، سرهنگ افضلی این بود: «من برای دفاع از وطنم تبعید شدم». هواپیما پس از سه ساعت و نیم در فرودگاهی در ۳۵ کیلومتری آنکارا به زمین نشست.

یک مأمور ترک امام خمینی و افسر همراه را به «هتل بلوار پالاس، طبقه چهارم، اتاق ۵۱۴ که قبلاً آماده شده بود» برد و فردا از آنجا به یکی از محلات آنکارا در طبقه هشتم منتقل شدند. امام خمینی از فرصت به‌دست آمده استفاده کرد و برنامه روزانه‌اش را به «استراحت، تلاوت قرآن و ادای نماز» تقسیم کرد و به یادداشت کلمات ترکی پرداخت.

ساعت ۲ بعدازظهر ۱۳ آبان رادیو ایران اعلام کرد: «طبق اطلاع موثق و شواهد و دلایل کافی، چون رویه آقای خمینی و تحریکات مشارالیه بر علیه منافع ملت و امنیت و استقلال و تمامیت ارضی کشور تشخیص داده شد؛ لذا در تاریخ ۱۳ آبان ماه ۱۳۴۳ از ایران تبعید گردید».

پس از تبعید امام خمینی کاردار سفارت آمریکا طی پیامی به آمریکا اظهار خوشحالی کرد و نوشت‌: «سرانجام ما توانستیم از شر آن پیرمرد... که چوب لای چرخ ما می‌گذاشت راحت شویم. کله گنده محلی دستور اخراج او را داده بود. در حال حاضر او در یکی از هتل‌های درجه ۲ ترکیه اقامت دارد».

اما هیچ کس نمی‌دانست این مسافر تنها و ساکت روزی توازن قدرت جهان را به هم خواهد زد، رژیم کهن شاهنشاهی را سرنگون خواهد ساخت، منافع آمریکا را قطع‌خواهد کرد و بار‌ها آمریکا را تحقیر خواهد نمود.

چرا ۱۳ آبان در تاریخ ماندگار شد؟

۱۳ آبان روز مبارزه ملی با استکبار، یادآور ۳ واقعه مهم در تاریخ معاصر ایران است که در ۳ دوره مختلف رخ داده و به همین دلیل این روز در تاریخ کشور به عنوان روزی به یادماندنی به ثبت رسیده است. این سه اتفاق مهم 13 آبان را در خبر ۱۳ آبان چه روزی است؟ + سه اتفاق مهم بخوانید.

گردآوری: تابناک جوان