آیا دوغ قند دارد؟ + ماجرای قند دوغ خندوانه!

ماجرای قند دوغ خندوانه

یک پزشک در برنامه تلویزیونی "خندوانه" به ارائه اطلاعات غلطی درباره دیابت و تغذیه پرداخت. وی راهکار مبارزه با دیابت را پرهیز از چهار سم سفید شامل شکر، آرد سفید، سیب‌زمینی و شیر و ماست و دوغ عنوان و ادعا کرد: "یک لیوان دوغ به‌اندازه یک لیوان نوشابه قند دارد! "
وی در ادامه اظهارات خود، مدعی شد: آرد جو قند ندارد! این اظهارات عجیب و بی‌اساس این پزشک منجر به واکنش‌های زیادی بین جامعه متخصصین تغذیه در فضای مجازی شد.

آیا قند دوغ به اندازه قند نوشابه است؟

آیا دوغ قند دارد؟ عضو هیئت علمی دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پاسخ به ادعای این پزشک عنوان کرد: این گزاره که یک لیوان نوشابه معادل یک لیوان دوغ، قند دارد کاملاً غلط است؛ به اشتباه این دو نوشیدنی از نظر میزان قند، معادل هم اعلام شده است. از طرفی دوغ یک نوشیدنی مناسب برای افراد دیابتی است، زیرا علاوه بر اینکه قند آن در حدود ۵ گرم است، قند آن از نوع قند ساده نیست و این ماده غذایی سرشار از پروتئین، کلسیم و سایر املاح است. از طرفی نمایه و "بار گلیسمی" در لبنیات بالا نیست یعنی قند حاصل از مصرف آن‌ها در خون با سرعت زیادی، بالا نمی‌رود. لبنیات به تنظیم مناسب فلور باکتریایی روده نیز کمک می‌کند و می‌تواند اثرات مفیدی در کنترل دیابت داشته باشد بنابراین مصرف "متعادل" لبنیات کم چرب در رژیم غذایی افراد دیابتی مشکلی ایجاد نمی‌کند.

قند سایر مواد غذایی چطور؟

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی افزود: میزان قند آبغوره نیز به اندازه قند یک لیوان نوشابه نیست؛ سیب‌زمینی نیز اگر به درستی طبخ شود و همراه با سبزیجات در مقدار نیازِ انرژی استفاده شود، مضر نیست و سم محسوب نمی‌شود. همه انواع آرد‌ها قند دارند و اینکه آرد جو، جودوسر و آرد چاودار بدون قند اعلام شد، اشتباه است و اگر بیمار دیابتی در مصرف این مواد غذایی زیاده روی کند، اتفاقا می‌تواند منجر به افزایش قند خون بیمار شود.
اسلامیان همچنین گفت: در مورد دمنوش‌ها نیز فاقدِ قند بودن، مجوز دریافت آزادانه را به فرد نمی‌دهد و حتما باید بر اساس شرایط فرد، به‌ویژه بررسی تداخل‌های دارویی باشد.

تبعات نظرات کارشناس غیر متخصص

در حالی که متخصصین و فارغ‌التحصیلان تغذیه با ارائه خدمات رژیم‌درمانی به بیماران دیابتی نقش محوری و مهمی در کنترل این بیماری دارند؛ اولاً مشخص نیست که چرا برنامه "خندوانه" از یک پزشک با تخصص غیرمرتبط به تغذیه، برای اظهار نظر در این زمینه استفاده کرده است و ثانیاً چه کسی پاسخگو و مسئول تبعات این اظهارنظر‌های غلط و بدون مبنای علمی است که ممکن است اثرات منفی بر سلامتی بیماران دیابتی داشته باشند!

آیا ماست و دوغ قند دارد؟

ایا ماست قند خون را بالا میبرد؟ قند طبیعی ماست و لاکتوز موجود در آن، برای سلامتی مفید است. اما برخی مواقع به ماست‌ها افزودنی‌های قندی اضافه می‌شود یا حتی از شیرین‌کننده‌های مصنوعی در آن‌ها به کار می‌رود.
ماست‌های میوه‌ای که روز به روز طرفداران بیشتری پیدا می‌کنند، از این دسته ماست‌ها به حساب می‌آیند. این ماست‌ها معمولا محتوای قند بالاتر از میزان استاندارد دارند و به بروز چاقی و دیابت نوع ۱ و ۲ دامن می‌زنند؛ بنابراین حتما در هنگام خرید ماست به میزان قند موجود در آن دقت کنید.
اگر مبتلا به دیابت هستید و می‌خواهید از مزایای قند ماست برای دیابت بهره ببرید، باید بدانید که کدام نوع ماست برای شما مفید و کدام مضر است. قبل از هر چیز باید بدانید که هر ماستی، هر چقدر هم مفید، نباید با افزودنی‌های شیرین، مثل میوه‌های دارای قند بالا، شکر، عسل، شیره خرما و … ترکیب شوند. در این صورت قند ماست برای دیابت، مضر خواهد بود.

در پاسخ سوال آیا دوغ گازدار قند دارد؟ باید گفت در هنگام خرید اطلاعات درج شده روی بطری ها را مقایسه کنید.

بیشتر بخوانید: 

• آیا انجیر قند دارد؟ (تازه و خشک)
• آیا انگور چاق کننده است یا بالعکس؟ + بهترین زمان مصرف
• علت بی حالی بدن کمبود کدام ویتامین است؟ + راهکار و دلایل

دوغ برای قند ضرر دارد؟

ایا دوغ قند خون را بالا میبرد؟ دوغ به عنوان یک نوشیدنی ایرانی در صورت غنی شدن با ویتامین D می‌تواند نقش مهمی در بهبود نشانه‌های زیستی التهابی در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ داشته باشد.
تیرنگ نیستانی، پژوهشگر دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران که مسوول طرح تحقیقاتی انجام شده در این خصوص است، عقیده دارد که التهاب نقش اصلی را در دیابت نوع ۲ و عوارض بعدی آن یعنی بیماری‌های قلبی و سکته ایفا می‌کند.
نیستانی تاکید می‌کند که دوغ حاوی ویتامین D می‌تواند میزان پروتئین واکنشی c با حساسیت بالا را که نقش التهابی دارد، کاهش دهد. این تحقیق به مدت ۱۲ هفته و بر روی ۹۰ بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ صورت گرفت، شرکت کنندگان به سه گروه تقسیم شدند، به هر یک از گروه‌ها به ترتیب مصرف دو بطری دوغ ساده، دوغ همراه ویتامین D و نیز دوغ غنی شده با کلسیم و ویتامین D تجویز شد.
نیستانی گفت: برای نخستین بار تحقیق ما نشان داد که ماده موسوم به adiponectin که توسط بافت‌های چربی ترشح می‌شود و دارای خواص ضد التهابی است در صورت نوشیدن دوغ حاوی کلسیم و ویتامین دی افزایش می‌یابد.
این محقق در خاتمه اظهار داشت: دوغ می‌تواند یک انتخاب درمانی برای بیماران دیابتی باشد.

دوغ برای دیابت بارداری ضرر دارد؟

امکان بروز دیابت در دوران بارداری هم وجود دارد. این وضعیت با مدیریت و کنترل اوضاع جای نگرانی باقی نمی‌گذارد. برای مثال، رعایت تغذیه دیابت بارداری می‌تواند به حفظ سلامتتان کمک کند. گاهی حتی نیاز به مصرف دارو هم برای مدیریت این وضعیت وجود ندارد. دقت کنید که حتی اگر نیاز به مصرف دارو هم باشد، باز اوضاع وحشتناک نیست و می‌توانید با آگاهی از وضعیت و رعایت نکاتی درباره تغذیه، همه چیز را تحت کنترل خود بگیرید.
درباره این سوال باید گفت: دوغ ماده مفیدی است و استفاده از آن با مشورت پزشک منعی ندارد. باید دقت کنید که دوغ شور و چرب نباشد.

به طور کلی آیا لبنیات برای دیابتی‌ها مضر است؟

دکتر مهدیه زکی‌خان؛ متخصص پزشکی مولکولی: همه ما چه افراد سالم و چه دیابتی‌ها نیازمند مصرف محصولات لبنیاتی (نظیر شیر، ماست و پنیر) یا جایگزین‌های لبنیات (مانند محصولات سویا یا بادام) به‌صورت روزانه هستیم. این مواد حاوی پروتئین‌ها و ویتامین‌ها بوده و منبع غنی از کلسیم هستند که برای حفظ استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است. در افراد دیابتی به دلیل این‌که احتمال پوکی استخوان در آن‌ها بیشتر است، مصرف منابع حاوی کلسیم اهمیت بیشتری دارد. در ارتباط با مصرف لبنیات در افراد دیابتی به چند سؤال از منابع معتبر علمی پاسخ می‌دهیم:

آیا لبنیات قند دارند؟

بله. شیر سرشار از قند طبیعی لاکتوز است. این قند پس از فرایند هضم در سیستم گوارش توسط آنزیمی به‌نام لاکتاز شکسته شده و تبدیل به یک واحد گالاکتوز و یک واحد گلوکز می‌شود؛ بنابراین پس از هر وعده مصرف لبنیات، در بدن ما گلوکز تولید می‌شود. به عبارت دیگر، شیر و سایر لبنیات حاوی واحد‌های کربوهیدرات هستند.

مصرف شیر و سایر لبنیات چه تأثیری بر سطح قند خون افراد دارد؟

با وجودی که شیر و سایر لبنیات حاوی کربوهیدرات هستند، ولی کربوهیدرات موجود در این مواد به آهستگی در بدن هضم و جذب می‌شوند.
به‌طور کلی کربوهیدرات‌ها با سرعت‌های متفاوتی در بدن هضم و جذب می‌شوند که این را «شاخص گلیسمی» می‌گویند. شاخص گلیسمی هر ماده غذایی به ما می‌گوید که مصرف آن ماده غذایی، قند خون ما را به‌سرعت بالا می‌برد یا به آهستگی در بدن تجزیه‌شده و سبب افزایش فوری قند خون نمی‌شود. مثلاً شاخص گلیسمی ماکارونی پخته‌شده و دم‌کرده بسیار بالاست و پس از خوردن آن بلافاصله قند خون بالا می‌رود.
همان‌طور که در بالا اشاره شد شیر و لبنیات شاخص گلیسمی پائین دارند؛ زیرا قند طبیعی آن‌ها یا لاکتوز با سرعت کمی در بدن تجزیه‌شده و سبب افزایش فوری قند خون پس از مصرف نمی‌شود. ضمن اینکه پروتئین موجود در این مواد زمان بیشتری در دستگاه گوارش می‌ماند و مدت بیشتری فرد احساس سیری دارد. مطالعات نشان می‌دهند پس از مصرف لبنیاتی مانند شیر، افراد تمایل کمتری به خوردن نوشیدنی‌های شیرین دارند؛ بنابراین مصرف به‌اندازه لبنیات می‌تواند در رژیم غذایی دیابتی‌ها لحاظ شود و این افراد نیز از فواید این دسته از مواد غذایی بهره‌مند شوند.

دیابتی‌ها هنگام گنجاندن شیر و لبنیات در رژیم غذایی خود چه نکته مهمی را باید لحاظ کنند؟

همان‌گونه که می‌دانید یک دیابتی برای مدیریت این بیماری، باید کالری‌های دریافتی روزانه خود را شمارش کند. از آنجا که لبنیات نیز حاوی کربوهیدرات هستند، بنابراین باید در این محاسبه لحاظ شوند.
هر یک فنجان شیر (۲۴۴ گرم) حاوی یک درصد چربی، حدود ۱۰۰ کالری و هر یک فنجان ماست کم‌چرب حدود ۱۴۰ کالری دارد.
مصرف شیر یا ماست؛ کدام‌یک برای دیابتی‌ها بیشتر توصیه می‌شود؟
ارتباط بین مصرف فرآورده‌های لبنی و دیابت نوع ۲ در چندین مطالعه گسترده بررسی شده است. مجموع شواهد تا به امروز نشان می‌دهند که محصولات لبنی مانند شیر، ماست و پنیر؛ به‌ویژه ماست با کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ ارتباط دارند. متخصصان می‌گویند مصرف انواع لبنیات می‌تواند مفید باشد، ولی به دلیل فواید تغذیه‌ای ماست، اغلب توصیه می‌شود که افراد مبتلا به دیابت، ماست را به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم مصرف کنند.
ماست منبع خوبی از کلسیم، ویتامین د (D)، پتاسیم و پروتئین است. تحقیقات مختلفی نشان می‌دهد که ماست می‌تواند به کاهش التهاب و کنترل قند خون کمک کند. از سویی دیگر پروبیوتیک‌ها یا «میکروب‌ها مفید» موجود در ماست نیز می‌تواند به کاهش التهاب کمک کنند. افرادی که دیابت نوع ۲ دارند، سطح بالایی از التهاب در بدن دارند. التهاب مزمن می‌تواند خطر برخی از عوارض مانند بیماری قلبی و سکته را افزایش دهد.

دیابتی‌ها باید از چه نوع لبنیاتی اجتناب کنند؟

برخی از محصولات لبنی پرچرب هستند و مقادیر زیادی چربی‌های اشباع دارند؛ بنابراین برای همه افراد بهتر است که محصولات لبنی کم‌چرب را جایگزین کنند. کودکان و بزرگسالانی که مواد غذایی پرچرب مصرف می‌کنند، دچار اضافه‌وزن می‌شوند. مصرف زیاد چربی‌های اشباع‌شده سبب افزایش کلسترول شده که در نتیجه آن احتمال بروز بیماری‌های قلبی عروقی نیز بیشتر می‌شود. متأسفانه دیابت خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد. انتخاب جایگزین‌های غذایی کم‌چرب این خطر را در دیابتی‌ها مدیریت می‌کند.
به‌طور مشخص دیابتی‌ها باید از شیر، ماست و سایر لبنیات که دارای چربی‌های اشباع‌شده و ترانس بالایی هستند اجتناب کنند. برخلاف چربی‌های اشباع‌شده و ترانس، مصرف به‌اندازه چربی‌های غیراشباع می‌تواند مفید باشد.
از سویی برخی محصولات لبنی فراوری‌شده و حاوی شکر افزوده هستند. استفاده از این نوع محصولات نیز توصیه نمی‌شود و دیابتی‌ها باید از مصرف این مواد اجتناب کنند.

گردآوری: تابناک جوان

منابع: تسنیم / مجله کوروش / ایسنا / دکتردکتر