باورهای غلط در مورد کم‌خونی

دکتر حسن ابوالقاسمی در تعریف کم‌خونی گفت: بهترین تعریفی که می‌توانیم از کم‌خونی داشته باشیم این است که در اکثر موارد کم‌خونی یک علامت از یک بیماری مهم است. البته بعضی اوقات هم بیماری، خیلی مهم نیست مثل فقر آهن که بین جوامع خیلی شایع است.
وی در مورد فقر آهن گفت: علی‌رغم این که در طبیعت آهن بسیار زیادی وجود دارد، ولی بخش عمده‌ای از جمعیت دنیا از فقرآهن رنج می‌برند. چون آهنی که در طبیعت وجود دارد قابل جذب نیست و بخش کمی از آن که در پروتئین‌ها هستند قابل جذب است. فقر آهن به خصوص در بانوانی که در سن بارداری هستند، زنان باردار، نوزدان و کودکان درحال رشد شایع است. ممکن است فقر آهن بعضی اوقات ناشی از سرطان روده بزرگ باشد که اگر زود رسیدگی شود می‌توان درمان کرد.

رئیس انجمن خون و سرطان کودکان ایران با اشاره به باور‌های غلط در مورد کم خونی گفت: گاهی باور‌های غلطی که در جامعه وجود دارد باعث تاخیر در درمان می‌شود یا جان افراد را به خطر می‌اندازد. باید مرزی بین علم و شبه علم قائل شد. اگر به کم‌خونی به عنوان یک پدیده نگاه کنیم و بدون علت‌یابی، دنبال درمان آن باشیم این شبه علم است. چون علم می‌گوید ابتدا باید علت کم‌خونی را پیدا کرد و بر اساس علت، درمان را آغاز کرد. کم خونی ممکن است در اثر نارسایی کلیه، نارسایی تیروئید، سرطان خون، کمبود ب ۱۲ یا به شکل ارثی مثل تالاسمی باشد؛ بنابراین نمی‌شود کم‌خونی را همین طور بدون شناخت علت آن درمان کرد. زیرا کم‌خونی یک علامت از یک بیماری است و علتی دارد که براساس آن باید درمان کرد.
ابوالقاسمی همچنین در مورد اظهار نظر غیر متخصصین در مسائل علمی نظیر کم‌خونی گفت: نظر دادن غیر متخصصین درمورد مسائل علمی که پشتوانه‌های بسیار غنی در پیشرفت‌های بشر دارد و برای تشخیص آن‌ها سالیان سال زحمت کشیده شده است، ضربه زدن به سلامت مردم است. ما هم در طب سنتی و هم طب نوین از مواردی استفاده می‌کنیم که علمی است. اگر کسی بیاید منکر این بشود و بخواهد بدون توجه به پیشرفت‌های علمی امروز، از طب سنتی یا کار‌هایی که مثلا در گذشته استفاده می‌شده برای درمان استفاده کند طبیعتا سلامت افراد را به خطر می‌اندازد.
وی افزود: یکی از باور‌های غلط همین است که بدون شناخت علت کم خونی، درمان را آغاز می‌کنند. مثلا به بیماری که از کم‌خونی فقر آهن رنج می‌برد فصد خون توصیه می‌کنند. عقل سلیم می‌گوید کسی که خودش کم خون است با فصد، همان خون کم را هم از دست می‌دهد. یا مثلا برای شخصی که کم خون است حجامت تجویز می‌کنند.
این فوق تخصص گفت: یک بیماری به من مراجعه کرد که هموگلوبین ۲ داشت. یعنی در آستانه از کارافتادن قلب و مرگ بود. دیر مراجعه کرده بود. زمانی که هموگلوبین او ۴ بوده و می‌توانست کمی راه برود دو بار فصد کرده بود و با فصد کردن آن دوگرم هموگلوبین هم از دست داده بود و در آستانه مرگ بود که به ما مراجعه کرد. این توصیه به فصد در این بیمار نمونه‌ای از شبه علم است. یعنی اشخاصی بدون اینکه علم آن را داشته باشند دست به درمان کم‌خونی می‌زنند. همان طور که اشاره شد فقر آهن در نوزادان نارس، زنان باردار و ... شایع است. ولی اگر یک مرد ۵۰ ساله با فقر آهن مراجعه کند اگر بگوییم آهن بخور به سلامت او لطمه زده‌ایم. باید ابتدا دید که چرا فقر آهن پیداکرده است. فقر آهن در مردان شایع نیست. پس باید دلیل آن را پیدا کرد که مثلا می‌تواند یک تومور کوچک در روده اش باشد. چنین شخصی اگر عمل‌کند خوب می‌شود و عمر طبیعی می‌کند.
ابوالقاسمی در ادامه گفت: حال، چنین فردی اگر به کسی که علم ندارد مراجعه کند، در بهترین حالت قرص آهن تجویز می‌کند و در وجه بدتر، توصیه به مثلا انداختن نعل اسب در دیگ قرمه سبزی می‌کند! این از آن باور‌های غلط در کم‌خونی است. اگر قرار بود بشر از این آهن و تیرآهن‌ها برای درمان فقر آهن استفاده کند که تا این حد فقر آهن شایع نبود. باید فرم قابل جذب آهن تجویز کرد. قرص‌های آماده که کاملا درمان می‌کنند. البته همان طور که گفته شد باید قبل از آن حتما علت کم خونی را پیدا کرد.
وی همچنین افزود: فقر آهن مثلا در یک فرد ده ساله شایع نیست. اگر در چنین فردی فقر آهن مشاهده شد ممکن است دستگاه گوارش او پر از پولیپ باشد. این پولیپ‌ها درمان دارد. یا مثلا ممکن است زخم معده یا سرطان روده باشد که باید بررسی شود و مشکل اصلی درمان شود. چون فقر آهن یکی از نشانه‌های آن بیماری اصلی است. این فوق تخصص در پایان خاطر نشان کرد: کم خونی ممکن است به دلیل کمبود ب ۱۲ باشد که با یک آمپول ب ۱۲ می‌توان فرد را نجات داد و اگر درست درمان نشود عارضه عصبی شدید در اثر کمبود ب ۱۲ به وجود بیاید. پس در مورد مشکل کم‌خونی باید حتما به متخصصین مراجعه کرد.

 

منبع : بهداشت نیوز