معرفی بازی ایرانی: یه قل دو قل

تصور کنید الان بیش از دو دهه از روز‌هایی که با دوستان، اعضای خانواده و یا فامیل دور هم می‌نشستید و تنها با چند سنگ که شاید ساعت‌ها برای پیدا کردنشان زمان می‌گذاشتید، گذشته است.
سنگ‌های به ظاهر ساده و در اندازه‌های مختلفی که اگر دستان کوچکی داشتید تمام تلاشتان را می‌کردید تا مُشت گره خورده تان باز نشود و سنگ‌ها از میان آن‌ها نریزند و برای برنده شدن در این بازی، از تمام قدرت جسمی و تمرکزتان استفاده می‌کردید؛ بازی که شاید برای نسل‌های امروزی تنها به یک اسم ختم شود، اما برای نسل‌هایی که بازنده شدن به قیمت قهقهه هایشان بود خاطره شیرینی به وسعت تمام زندگیشان است.
یه قل دو قل؛ بازی سنتی جذاب و خاطره انگیزی که اگرچه متعلق به منطقه خاصی از کشور نیست، امّا در برخی از نقاط مختلف، با نام‌های متفاوتی، چون یک گل دو گل، تیلوبازی، بش داش، پنج سنگ و... از آن یاد می‌شود و نکته جالب توجه این که از دیرباز، نحوه این بازی گروهی در شهر‌های مختلف ایران متفاوت بوده است که از آن جمله می‌توان به دلیجان در استان مرکزی، آذربایجان، نهاوند در استان همدان، کاشان در اصفهان، اصفهان، اهواز، لرستان، سمنان و.. اشاره کرد.
به طور مثال؛ بازی یه قل دو قل در شهر اصفهان، برای سپری کردن اوقات فراغت در خانه و یا حتی ایوان به منظور سرگرمی و رقابت بین افراد، در گروه دو تا پنج نفره، آن هم در رده سنی‌های متفاوت و تنها با پنج سنگ مناسب انجام می‌شده است که در کتاب «وازیگاه»، نحوه بازی آن در شهر اصفهان، این طور شرح داده شده است که شرکت کنندگان، پنج عدد سنگ صاف، مدور و فندوقی تمیزی را تهیه می‌کردند و وارد مراحل بازی که شامل یه قل، دوقل، سه قل، چارقل، تخم کن، بشکن، نشکن، گل آبپاش، دروازه و در نهایت چاله می‌شدند. بدین صورت که در مرحله اول، سنگ‌ها را روی زمین می‌ریختند و یکی از آن‌ها را در دستشان می‌گرفتند و به طرف آسمان (بالا) پرتاب می‌کردند و زمانی که سنگ پرتابی در هوا بود، یکی دیگر از سنگ‌ها را از روی زمین بر می‌داشتند و سنگ پرتابی قبلی، قبل از رسیدن به زمین گرفته می‌شد و تا جمع آوری کردن همه سنگریزه‌ها از روی زمین ادامه داشت و مرحله دوم که دو قل بود نیز همانند مرحله اول انجام می‌شد و تنها تفاوتشان این بود که در این مرحله، سنگ‌ها دوتا، دوتا از روی زمین برداشته می‌شد و در مرحله سه قل، پس از پرتاب کردن سنگ به سمت بالا، سه سنگ همراه سنگ پرتابی گرفته شده و سپس، سنگی که باقی مانده بود، برداشته می‌شد ودر چارقل، پس از انداختن سنگ، این بار چهار سنگ از روی زمین برداشته و پس از آن، سنگ پرتابی گرفته می‌شد. در مرحله تخم کن، با پرتاب کردن سنگ به سمت بالا، به ترتیب، سنگ‌ها روی زمین گذاشته و دوباره از روی زمین برداشته می‌شد و شاید بتوان گفت که چالش بیشتر شرکت کننده‌ها از مرحله چارقل به بعد بود و پس از آن، نوبت به بشکن می‌رسید و در این مرحله، پس از این که سنگ‌ها روی زمین پخش می‌شد باید مثل مرحله یه قل، از روی زمین برداشته می‌شدند و تفاوت این مرحله با مرحله اول در این بود که هنگام قرار گرفتن دو سنگ داخل دست و زمان برگشتن سنگ پرتاب شده باید صدایی از آن تولید می‌شد که بشکن بودن را نشان می‌داد و در قسمت بعدی که نوبت به نشکن می‌رسید، وقتی سنگ به طرف بالا پرتاب می‌شد، سنگ‌هایی که روی زمین بودند، جمع شده و با فرود آمدن سنگ پرتاب شده، گرفته می‌شدند و تفاوتش با مرحله قبلی در این بود که سنگ‌ها باید به گونه‌ای در دست قرار می‌گرفتند که صدایی از آن‌ها تولید نشود و نشکن بودن را نشان می‌دادند.

شاید با خود فکر کنید که اصلاً هدف از بازی یه قل دو قل چه بوده است؟