راهکار‌های رسیدن به آرامش از منظر آیات و روایات
انسان عصر فناوری تشنه آرامش است و به هر شیوه‌ای تمسک می‌جوید تا به آن برسد و چه بسا به‌رغم هزینه‌های بسیار حتی از آن دورتر هم می‌شود.
در دنیای پرهیاهوی امروز که بشر، درگیر مادیات، مصرف‌گرایی و آسیب‌های ناشی از زندگی ماشینی است، متاعی گران‌تر و نایاب‌تر از آرامش نمی‌توان یافت. انسان عصر فناوری تشنه آرامش است و به هر شیوه‌ای تمسک می‌جوید تا به آن برسد و چه بسا به‌رغم هزینه‌های بسیار حتی از آن دورتر هم می‌شود. دین مبین اسلام راهکار‌هایی عمیق و اثربخش در این زمینه دارد که به دور از نگرش‌های اقتصادی و مادی، ریشه در معنویت دارد. چکیده‌ای از این راهکار‌ها را از محتوای مقالات منتشر شده در پرتال جامع علوم انسانی برگرفته از نشریه معرفت به قلم علی احمدپناهی در پی می‌آوریم.
صبر از مهم‌ترین عوامل آرامش است. امیرمؤمنان على (ع) مى‌فرماید: «با اراده‌هاى صبورانه و حسن یقین، غم‌هاى وارد بر خود را دور ساز.»
مؤمن با اعتقاد به ثواب و پاداش الهى براى صبر کردن، با صبورى غم و اندوه را از خود مى‌زداید و آرام مى‌گیرد چراکه اعتقاد دارد «همانا صابران اجر و پاداش خود را بى‌حساب دریافت مى‌کنند.»
در مرتبه بالاتر، مؤمن بر این باور است که رحمت الهى شامل او شده. از این رو، دلیلى بر غمگین بودن نمى‌بیند؛ چه این که خداوند متعال مى‌فرماید: «و بَشِّر الصابرینَ الّذین اِذَا اَصابتهم مصیبه قالوا اِنّا لِله و اِنّا اِلیه راجِعون اوُلئکَ عَلیهم صلواتٌ مِن ربِّهم و رحمه و اولئکَ هم المهتدونَ» (بقره: ۱۵۵ و ۱۵۶)؛ و بشارت بده به استقامت‌کنندگان که هرگاه مصیبتى به آن‌ها رسد، مى‌گویند ما از آنِ خدا هستیم و به سوى او بازمى‌گردیم. این‌ها همان‌ها هستند که الطاف و رحمت خدا شامل حال‌شان شده و آن‌ها هستند هدایت‌یافتگان.
علاوه بر صبر، دعا نیز همچون باران بهارى است که سرزمین دل‌ها را سیراب مى‌کند و آرامش را بر شاخسار روح و جان آدمى ظاهر مى‌سازد. انسان در دعا، با خداى خود مناجات مى‌کند و از مشکلاتى که زندگانى او را نگران کرده، به او پناه مى‌برد. بى‌تردید، با بازگو کردن مشکلات، حالت آرامش روانى به انسان دست مى‌دهد و از تشویش خاطر رهایى مى‌یابد.
یکى از روانشناسان مى‌گوید: «امروزه یکى از علوم، یعنى روانپزشکى، همان چیزهایى را تعلیم مى‌دهد که پیامبران تعلیم مى‌دادند، چرا؟ به علت اینکه پزشکان روان دریافته‌اند که دعا و نماز و داشتن یک ایمان محکم به دین، نگرانى و تشویش و هیجان و ترس را، که موجب نیمِ بیشترى از ناراحتى‌هاى ماست، برطرف مى‌سازد.»
دعا به درگاه الهى منشأ آرامش روح و روان مى‌شود و درد و غم را از انسان زایل مى‌سازد و انسان احساس مى‌کند یک پناهگاه قوى و محکم دارد که حامى و پشتیبان اوست. امام صادق (ع) مى‌فرماید: «پدرم، امام باقر (ع) هر وقت امرى او را محزون مى‌کرد، زنان و کودکان را جمع مى‌نمودند، پس دعا مى‌کردند.» هیچ انسانى نیست که گرفتارى و مشکلات در زندگى نداشته باشد. بلاهاى روحى همه انسان‌ها را تهدید مى‌کنند. ارتباط با خدا و دعا به درگاه الهى درد‌ها را زایل مى‌کند و باعث آرامش زندگى مى‌شود.
امام صادق (ع) مى‌فرمایند: «دعا کن که شفاى همه درد‌ها در دعاست.»
روانشناسان دعا را براى معالجه بیماران، راهى مفید دانسته و مى‌گویند: «دعا براى معالجات امراض روحى بسیار مؤثر بوده و در نتیجه، صحّت بدنى و جسمى را در پى خواهد داشت.»
دعا و نیایش ابعادى عاشقانه دارد. دعا مى‌تواند بیانگر عشق حق‌شناسى و لذت روحى سیراب شده باشد. از دیدگاه روانشناسى نیز، هرگونه دعا و نیایش همچون آیینى سحرآمیز، تسکین‌دهنده است.
الکسیس کارل مى‌گوید: «دعا، محکم‌ترین و بالا‌ترین حلّال مشکلات است. تأثیر دعا واقعاً شگفت‌انگیز است. قدرت دعا، نشانه آزاد شدن انرژى است، همان طور که به کمک تکنیک‌هاى عملى، انرژى اتمى را آزاد مى‌کنند، با استفاده از قدرت دعا و از طریق شگردهاى عملى، مى‌توان انرژى معنوى را آزاد ساخت. آثار این قدرت انرژى‌زا بر بسیارى از مردم آشکار است.»
ما براى ایجاد آرامش در زندگى باید دعا کنیم و به خداوند متعال پناه ببریم؛ چه این که دعا اگر مستجاب شود یا مستجاب نشود، در روح انسان ایجاد آرامش مى‌کند، زیرا دعا و خواندن خدا دو اثر در آرامش روح و روان انسان دارد: یکى اینکه خود دعا ذاتاً موجب آرامش است و کوه‌هاى غم و نگرانى را ذوب مى‌کند چراکه دعا یکى از مصادیق یاد خداست و یاد خدا قطعاً موجب آرامش است. دیگر اینکه انسان اگر با تمام شرایط دعا کند و در نهایت، خداوند کریم هم مصلحت بداند، دعاى او در رفع غم و اندوه مستجاب خواهد شد.
حضرت امیرالمؤمنین (ع) در نهج‌البلاغه مى‌فرمایند: «گرفتارى‌هاى پى درپى را با دعا دور نمایید.»
و همچنین امام رضا (ع) مى‌فرماید: «بر شما باد دعا کردن، زیرا دعا و درخواست از خداى عزّوجل بلا و غم را برطرف مى‌سازد.»
یکى دیگر از سفارش‌های دین اسلام در این زمینه ارتباط با خویشاوندان و اقوام است که از آن تحت عنوان «صِله رَحِم» یاد مى‌شود.
در اندیشه دینى ما، حفظ، توسعه و تعمیق روابط فامیلى و ارتباط صمیمانه و حمایتى خویشاوندان از چنان اهمیتى برخوردار است که پیامبراکرم (ص) آن را جزو دین دانسته و در جاى دیگر، هدف از رسالت خویش را پس از بندگى خداوند و شکستن بت‌ها و طواغیت، صله رحم معرفى مى‌کنند.
از منظر تفکّر دینى، نقش صله رحم به گونه‌اى است که انجام آن سبب ساماندهى و ایجاد سلامت و عافیت و در طریق صحیح قرارگرفتن تمام امور است؛ آنجا که امام صادق (ع) مى‌فرماید: «نیکى کنید و صله رحم نمایید... که باعث عافیت در تمام امور مى‌شود.»
همچنین در روایتى دیگر، ارتباط خویشاوندى را سبب آرامش و تسکین خاطر افراد معرفى کرده، مى‌فرماید: «هرگاه کسى از رَحِم خود عصبانى شد و بر او غضب کرد، پس باید به سوى او روانه شود و با او تماس برقرار کند. به درستى که دو رحم در تماس با یکدیگر به آرامش و سکون مى‌رسند.»
بنابراین، درباره اهمیت صله رحم و نقش و پیامدهاى آن در سلامت و آرامش روحى و بهداشت روانى انسان از منظر آموزه‌هاى دینى، همین بس که امام صادق (ع) ایجاد ارتباط فامیلى را تأمین‌کننده سلامت و عافیت تمام امور انسانى معرفى کرده‌اند؛ و اما، فراتر و مؤثرتر از همه آنچه گفته شد برپا داشتن نماز است. خداوند متعال در قرآن کریم، درمان تمام نگرانى‌ها و اضطراب‌ها را یاد و ذکر خدا معرفى مى کند و آرامش‌دهنده قلب‌ها را «توجه به خد» و یاد او معرفى مى نماید، آنجا که مى‌فرماید: «اَلاَ بِذکرِ اللهِ تَطمئِنُّ القُلوبِ»؛ «بدانید و آگاه باشید که یاد خدا و ذکر او باعث آرامش دل‌هاست.»
صبر از مهم‌ترین عوامل آرامش است. امیرمؤمنان على (ع) مى‌فرماید: «با اراده‌هاى صبورانه و حسن یقین، غم‌هاى وارد بر خود را دور ساز.»
مؤمن با اعتقاد به ثواب و پاداش الهى براى صبر کردن، با صبورى غم و اندوه را از خود مى‌زداید و آرام مى‌گیرد چراکه اعتقاد دارد «همانا صابران اجر و پاداش خود را بى‌حساب دریافت مى‌کنند.»
در مرتبه بالاتر، مؤمن بر این باور است که رحمت الهى شامل او شده. از این رو، دلیلى بر غمگین بودن نمى‌بیند؛ چه این که خداوند متعال مى‌فرماید: «و بَشِّر الصابرینَ الّذین اِذَا اَصابتهم مصیبه قالوا اِنّا لِله و اِنّا اِلیه راجِعون اوُلئکَ عَلیهم صلواتٌ مِن ربِّهم و رحمه و اولئکَ هم المهتدونَ» (بقره: ۱۵۵ و ۱۵۶)؛ و بشارت بده به استقامت‌کنندگان که هرگاه مصیبتى به آن‌ها رسد، مى‌گویند ما از آنِ خدا هستیم و به سوى او بازمى‌گردیم. این‌ها همان‌ها هستند که الطاف و رحمت خدا شامل حال‌شان شده و آن‌ها هستند هدایت‌یافتگان.
علاوه بر صبر، دعا نیز همچون باران بهارى است که سرزمین دل‌ها را سیراب مى‌کند و آرامش را بر شاخسار روح و جان آدمى ظاهر مى‌سازد. انسان در دعا، با خداى خود مناجات مى‌کند و از مشکلاتى که زندگانى او را نگران کرده، به او پناه مى‌برد. بى‌تردید، با بازگو کردن مشکلات، حالت آرامش روانى به انسان دست مى‌دهد و از تشویش خاطر رهایى مى‌یابد.
یکى از روانشناسان مى‌گوید: «امروزه یکى از علوم، یعنى روانپزشکى، همان چیزهایى را تعلیم مى‌دهد که پیامبران تعلیم مى‌دادند، چرا؟ به علت اینکه پزشکان روان دریافته‌اند که دعا و نماز و داشتن یک ایمان محکم به دین، نگرانى و تشویش و هیجان و ترس را، که موجب نیمِ بیشترى از ناراحتى‌هاى ماست، برطرف مى‌سازد.»
دعا به درگاه الهى منشأ آرامش روح و روان مى‌شود و درد و غم را از انسان زایل مى‌سازد و انسان احساس مى‌کند یک پناهگاه قوى و محکم دارد که حامى و پشتیبان اوست. امام صادق (ع) مى‌فرماید: «پدرم، امام باقر (ع) هر وقت امرى او را محزون مى‌کرد، زنان و کودکان را جمع مى‌نمودند، پس دعا مى‌کردند.» هیچ انسانى نیست که گرفتارى و مشکلات در زندگى نداشته باشد. بلاهاى روحى همه انسان‌ها را تهدید مى‌کنند. ارتباط با خدا و دعا به درگاه الهى درد‌ها را زایل مى‌کند و باعث آرامش زندگى مى‌شود.
امام صادق (ع) مى‌فرمایند: «دعا کن که شفاى همه درد‌ها در دعاست.»
روانشناسان دعا را براى معالجه بیماران، راهى مفید دانسته و مى‌گویند: «دعا براى معالجات امراض روحى بسیار مؤثر بوده و در نتیجه، صحّت بدنى و جسمى را در پى خواهد داشت.»
دعا و نیایش ابعادى عاشقانه دارد. دعا مى‌تواند بیانگر عشق حق‌شناسى و لذت روحى سیراب شده باشد. از دیدگاه روانشناسى نیز، هرگونه دعا و نیایش همچون آیینى سحرآمیز، تسکین‌دهنده است.
الکسیس کارل مى‌گوید: «دعا، محکم‌ترین و بالا‌ترین حلّال مشکلات است. تأثیر دعا واقعاً شگفت‌انگیز است. قدرت دعا، نشانه آزاد شدن انرژى است، همان طور که به کمک تکنیک‌هاى عملى، انرژى اتمى را آزاد مى‌کنند، با استفاده از قدرت دعا و از طریق شگردهاى عملى، مى‌توان انرژى معنوى را آزاد ساخت. آثار این قدرت انرژى‌زا بر بسیارى از مردم آشکار است.»
ما براى ایجاد آرامش در زندگى باید دعا کنیم و به خداوند متعال پناه ببریم؛ چه این که دعا اگر مستجاب شود یا مستجاب نشود، در روح انسان ایجاد آرامش مى‌کند، زیرا دعا و خواندن خدا دو اثر در آرامش روح و روان انسان دارد: یکى اینکه خود دعا ذاتاً موجب آرامش است و کوه‌هاى غم و نگرانى را ذوب مى‌کند چراکه دعا یکى از مصادیق یاد خداست و یاد خدا قطعاً موجب آرامش است. دیگر اینکه انسان اگر با تمام شرایط دعا کند و در نهایت، خداوند کریم هم مصلحت بداند، دعاى او در رفع غم و اندوه مستجاب خواهد شد.
حضرت امیرالمؤمنین (ع) در نهج‌البلاغه مى‌فرمایند: «گرفتارى‌هاى پى درپى را با دعا دور نمایید.»
و همچنین امام رضا (ع) مى‌فرماید: «بر شما باد دعا کردن، زیرا دعا و درخواست از خداى عزّوجل بلا و غم را برطرف مى‌سازد.»
یکى دیگر از سفارش‌های دین اسلام در این زمینه ارتباط با خویشاوندان و اقوام است که از آن تحت عنوان «صِله رَحِم» یاد مى‌شود.
در اندیشه دینى ما، حفظ، توسعه و تعمیق روابط فامیلى و ارتباط صمیمانه و حمایتى خویشاوندان از چنان اهمیتى برخوردار است که پیامبراکرم (ص) آن را جزو دین دانسته و در جاى دیگر، هدف از رسالت خویش را پس از بندگى خداوند و شکستن بت‌ها و طواغیت، صله رحم معرفى مى‌کنند.
از منظر تفکّر دینى، نقش صله رحم به گونه‌اى است که انجام آن سبب ساماندهى و ایجاد سلامت و عافیت و در طریق صحیح قرارگرفتن تمام امور است؛ آنجا که امام صادق (ع) مى‌فرماید: «نیکى کنید و صله رحم نمایید... که باعث عافیت در تمام امور مى‌شود.»
همچنین در روایتى دیگر، ارتباط خویشاوندى را سبب آرامش و تسکین خاطر افراد معرفى کرده، مى‌فرماید: «هرگاه کسى از رَحِم خود عصبانى شد و بر او غضب کرد، پس باید به سوى او روانه شود و با او تماس برقرار کند. به درستى که دو رحم در تماس با یکدیگر به آرامش و سکون مى‌رسند.»
بنابراین، درباره اهمیت صله رحم و نقش و پیامدهاى آن در سلامت و آرامش روحى و بهداشت روانى انسان از منظر آموزه‌هاى دینى، همین بس که امام صادق (ع) ایجاد ارتباط فامیلى را تأمین‌کننده سلامت و عافیت تمام امور انسانى معرفى کرده‌اند؛ و اما، فراتر و مؤثرتر از همه آنچه گفته شد برپا داشتن نماز است. خداوند متعال در قرآن کریم، درمان تمام نگرانى‌ها و اضطراب‌ها را یاد و ذکر خدا معرفى مى کند و آرامش‌دهنده قلب‌ها را «توجه به خد» و یاد او معرفى مى نماید، آنجا که مى‌فرماید: «اَلاَ بِذکرِ اللهِ تَطمئِنُّ القُلوبِ»؛ «بدانید و آگاه باشید که یاد خدا و ذکر او باعث آرامش دل‌هاست.»
بیشتر بخوانید:
منبع: روزنامه جوان
ارسال نظرات