آیا واکسیناسیون در برابر کرونای اومیکرون پاسخگوست؟

سازمان جهانی بهداشت زیر نظر سازمان ملل این سویه را که قبلاً به نام B.۱.۱.۵۲۹ نامیده می شد را به عنوان یک نوع نگران کننده شناسایی کرد.دانشمندان روز پنجشنبه اعلام کردند که سویه جدیدی از بیماری کووید-۱۹ را در آفریقای جنوبی شناسایی کرده‌اند. این سویه جدید با تعداد بالای جهش‌هایی که دارد، می‌تواند اثربخشی واکسن‌های موجود را تهدید کند. تاکنون در آفریقای جنوبی نزدیک به ۲.۹۳ میلیون نفر به کرونا مبتلا شده‌اند و بیش از ۸۹ هزار و ۵۰۰ نفر بر اثر این بیماری جان باخته‌اند. گزارش‌ها حاکی از آن است که ۴۱ درصد از بزرگسالان این کشور دست‌کم یک دُز از واکسن را تاکنون دریافت کرده‌اند و ۳۵ درصد به‌طور کامل واکسینه شده‌اند. سازمان بهداشت جهانی، سویه جدیدِ اومیکرون Omicron را در دسته‌ی ویروس‌های «نگران‌کننده» طبقه بندی کرد.
کارشناسان بهداشت عمیقاً نگران قابل انتقال بودن نوع اومیکرون هستند زیرا دارای یک صورت فلکی غیرعادی از جهش ها بوده و مشخصات متفاوتی با سایر گونه‌های نگران کننده دارد.
"ماریا ون کرخوف" مسئول فنی سازمان جهانی بهداشت در مورد کرونا در ویدئویی که در توییتر منتشر شده است، گفت: اومیکرون B.۱.۱.۵۲۹ به‌ عنوان یک نوع نگرانی نام‌گذاری شده است زیرا دارای برخی ویژگی‌های نگران‌کننده است.کرخوف در ادامه افزود: این نوع دارای تعداد زیادی جهش است و برخی از این جهش‌ها دارای برخی ویژگی‌های نگران کننده هستند.
براساس گزارش اخیر سازمان جهانی بهداشت، تعداد موارد مبتلایان اومیکرون به نظر می‌رسد تقریباً در تمام استان‌های آفریقای جنوبی در حال افزایش است زیرا شواهد اولیه حاکی از افزایش خطر ابتلا به عفونت مجدد با این نوع در مقایسه با سایر سویه ها است.
شناسایی نوع جدیدی از کرونا در آفریقای جنوبی همراه با افزایش هشدار از سوی مقام‌های بهداشتی، بازارهای جهانی را در روز جمعه دچار بحران کرد. قیمت نفت و بازار گردشگری و تفریحی در این خبر ضررهای سنگینی را متحمل شدند.

تفاوت «۱.۱.۵۲۹B.» با سویه‌های قبلی چیست؟

تولیو دی اولیویرا، ویروس شناس آفریقای جنوبی، در یک کنفرانس مطبوعاتی آنلاین گفت: «نوع جدید ویروس کرونا باعث نگرانی در آفریقای جنوبی شده است». او توضیح داد که تعداد بالای جهش‌های اسپایک در گونه  Omicron که در حال حاضر حداقل 32 مورد است، نگران‌کننده است چرا که نشان می‌دهد این ویروس توانایی مقاومت در برابر واکسن را داراست و در انتقال بیماری قوی‌تر عمل می‌کند.
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که چندین هفته طول می‌کشد تا تأثیر این واریانت را به خوبی بررسی کنیم و اگر به شدت گونه‌های دلتا و بتا نگران‌کننده و خطرناک شناخته شود، نامی از الفبای یونانی به آن اختصاص داده می‌شود.

این جهش از کجا آمده است؟

تاکنون نظر قطعی در این‌باره منتشر نشده و تنها در حد حدس و گمان است. فرانسوا بالو، یکی از دانشمندان موسسه ژنتیک در لندن گفت که احتمال دارد ویروس در طول عفونت مزمن یک فرد دچار نقص سیستم ایمنی تکامل یافته باشد. وی این احتمال را مطرح کرد که می‌تواند آن فرد یک بیمار درمان نشده مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی/ایدز باشد. آفریقای جنونی ۸.۲ میلیون فرد مبتلا به اچ‌آی‌وی دارد که بیشترین مورد ابتلایی این بیماری در جهان است. نوع بتا ویروس کرونا، سویه‌ای که سال گذشته در آفریقای جنوبی شناسایی شد، نیز ممکن است در یک فرد آلود به اچ‌آی‌وی تکامل یافته باشد.
به گفته‌ی دانشمندان، سویه یافت‌شده در آفریقای جنوبی شامل تعداد زیادی جهش در پروتئین اسپایک است که نقش کلیدی در ورود ویروس به سلول‌های بدن دارد. طبق اطلاعات منتشرشده، این سویه به‌طور کلی دارای ۵۰ جهش است که بیش از ۳۰ جهش روی پروتئین اسپایک رخ داده است (یعنی دو برابر بیشتر از سویه دلتا که در هند شناسایی شد). پروتئین اسپایک همان بخشی از سلول است که از سوی واکسن‌ها هدف قرار می‌گیرد.

چقدر گسترده است؟

به نظر می‌رسد که این سویه، به سویه غالب در آفریقای جنوبی تبدیل شده باشد. به گفته تولیو دی اولیویرا، استاد بیوانفورماتیک (زیست داده‌ورزی)، نتایج اولیه آزمایش پی‌سی‌آر نشان داد که ۹۰ درصد از ۱۱۰۰ مورد ابتلای جدید گزارش شده در روز چهارشنبه در استان گائوتنگ آفریقای جنوبی با مرکزیت ژوهانسبورگ، ناشی از نوع جدید باشد و ممکن است در هشت استان دیگر این کشور نیز وجود داشته باشد.
در بوتسوانا، کشور همسایه آفریقای جنوبی، مقامات روز دوشنبه چهار مورد را در افرادی که به‌طور کامل واکسینه شده بودند ثبت کردند.
در هنگ‌کنگ مسافری از آفریقای جنوبی مبتلا به این سویه بود و مورد دیگری نیز در یک فرد قرنطینه شده شناسایی شد.
این سویه همچنین در فردی که از مالاوی به اسرائیل بازگشته بود شناسایی شد. دو مورد دیگر در اسرائیل در دست بررسی است.

به گفته تولیو دی اولیویرا، استاد بیوانفورماتیک (زیست داده‌ورزی)، نتایج اولیه آزمایش پی‌سی‌آر نشان داد که ۹۰ درصد از ۱۱۰۰ مورد ابتلای جدیدِ گزارش‌شده [در روز چهارشنبه در استان گائوتنگ آفریقای جنوبی با مرکزیت ژوهانسبورگ]، ناشی از گونه‌ی Omicron باشد و ممکن است این ویروس در هشت استان دیگر این کشور نیز وجود داشته باشد.
دی اولیویرا اصرار داشت که صرفاً به این دلیل که گونه‌ی جدید برای اولین بار در آفریقای جنوبی شناسایی شد، به این معنی نیست که منشاء ویروس آنجا باشد.
او افزود: یک خبر خوب در رابطه با گونه‌ی جدید وجود دارد و این است که می‌توان آن را با یک آزمایش PCR خاص شناسایی کرد، به عبارتی می‌توان بیماری را به سرعت تشخیص داد و درمان کرد.

واریانت Omicron تاکنون در کدام کشورها شناسایی شده است؟

این بیماری اولین‌بار در آفریقای جنوبی شناسایی شد؛ مؤسسه ملی بیماری‌های واگیر (NICD) در روز پنجشنبه اعلام کرد که ۲۲ مورد [مثبت] تأیید شده است؛ به تدریج با انتشار نتایج آزمایش، موارد بیشتری به ثبت رسیده‌اند.
 روز پنجشنبه (۲۵ نوامبر) در بوتسوانا و هنگ‌کنگ نیز موارد مثبتِ ابتلا گزارش شد؛ در هنگ‌کنگ مسافری از آفریقای جنوبی مبتلا به این سویه بود و مورد دیگر نیز در یک فرد قرنطینه‌شده شناسایی شد.روز جمعه ۲۶ نوامبر اولین مورد در اروپا، در بلژیک شناسایی شد. طبق گفته‌ مقامات، این مورد مربوط به مسافری بود که از مصر باز می‌گشت. همچنین اسرائیل روز جمعه اعلام کرد که اولین مورد این گونه‌ی جدید را در مسافری که از مالاوی بازمی‌گشت، شناسایی کرده است.

آیا واریانت Omicron خطرناک‌تر از واریانت دلتاست؟

دلتا در حال حاضر گونه‌ی غالب کووید-۱۹ در سطح جهان است که برای اولین بار در هند شناسایی شد و با سرایت حداکثری در سراسر جهان نشان داد که مسری‌تر از انواع قبلی ویروس است.
به گفته محققان، واریانت جدید نیز به راحتی منتقل می‌شود زیرا پروتئین اسپایک آن نسبت به انواع قبلی در ورود به سلول‌های انسانی قوی‌تر عمل می‌کند.
حدود دو ماه طول کشید تا گونه‌ی دلتا توسط سازمان بهداشت جهانی در دسته‌ی ویروس‌های «نگران‌کننده» طبقه‌بندی شود؛ اما گونه‌ی Omicron ظرف ۷۲ ساعت پس از شناسایی در این طبقه‌بندی جای گرفت!

واکنش‌ها نسبت به سویه Omicron چگونه است؟

بریتانیا روز جمعه ۲۶ نوامبر محدودیت‌های جدیدی را برای مسافران آفریقای جنوبی و کشورهای همسایه نامیبیا، بوتسوانا، لسوتو، اسواتینی و زیمبابوه اعمال کرد و گفت: مسافران باید به مدت ۱۰ روز قرنطینه شوند.
کشورهای اتحادیه اروپا نیز به سرعت سفرهای هوایی از جنوب آفریقا را متوقف کردند.اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، گفت: «تا زمانی که به درک روشنی از خطر ناشی از واریانت جدید برسیم، باید پروازها تعلیق شوند و مسافرانی که از این منطقه باز می‌گردند می‌بایست به‌طور جدی قرنطینه شوند». او بر احتیاط شدید پافشاری کرد و هشدار داد که «جهش‌ها می‌توانند منجر به پیدایش و گسترش گونه‌های نگران‌کننده‌تری از ویروس شده و در عرض چند ماه در سراسر جهان پخش شوند».

آیا واکسن‌ها مانع گسترش این سویه می شوند؟

دکتر حمید سوری در گفت‌وگو با ایسنا، درباره جهش جدید ویروس کرونا، گفت: واریانت جدید یکی از ۵ واریانت مورد تایید سازمان جهانی بهداشت است که جزو واریانت‌ها و جهش‌های مهم کووید۱۹ شناخته شده است و عملا حدود ۳۰ جهش بر آن صورت گرفته است و سبب شده است که سرعت انتشار بیماری به گونه‌ای افزایش یابد که در آفریقا در عرض یک هفته موارد ابتلا دو برابر شده و همینگونه تصاعدی در حال افزایش است و نشان دهنده این است که قابلیت بیماری‌زایی آن نسبتا بالا است.
وی افزود: در مورد میزان کشندگی این جهش جدید، اطلاعات جسته و گریخته است و فعلا نمی‌توان قضاوت زیادی کرد. برای اینکه ببینیم آیا واکسن‌های موجود می‌توانند در برابر این جهش پاسخگو باشند هم به چند هفته زمان نیاز داریم تا نتایج عیان شود ولی آنچه‌ها تابحال درمورد واریانت جدید تحت عنوان «اُمیکرون» می‌دانیم این است که قابلیت بیماری زایی بالایی دارد و تابحال مشخص شده است که بیشتر گروه‌های سنی جوان تر را هدف قرار می‌دهد. در آفریقا که پوشش واکسیناسیون پایین است تقریبا همه گروه‌های سنی برای ابتلا حساس هستند ‌و تمایل ویروس برای ایجاد آلودگی به سمت جوانان است.
سوری تاکید کرد: مواردی از طغیان این سویه جدید حداقل در هفت کشور آفریقایی دیده شده است و در کشورهای اروپایی نظیر انگلستان و بلژیک هم به صورت پراکنده مواردی از این ویروس دیده شده است. برخی کشورها بلافاصله واکنش سریع نشان دادند.
او با اشاره به اینکه سازمان جهانی بهداشت فعلا سویه جدید کرونا را در فاز هشدار دهنده تعریف کرده است، بیان کرد: هنوز برای این واریانت از واژه بحران استفاده نشده است ولی احتمال اینکه به عنوان یک واریانت بحران زا شناخته شود وجود دارد.
این اپیدمیولوژیست، ادامه داد: کشورها معمولا در گام اول باید مقررات مراقبت را بویژه در مرزها تشدید کنند و به شهروندان خود نیز هشدار دهند که از سفر به این مناطق پرخطر اجتناب کنند. اکنون روش‌های درمانی مبتلایان به این جهش هم مشابه روش‌های درمانی سایر واریانت‌های کرونا است و روش پیشگیری و محافظتی هم استفاده از ماسک، فاصله گذاری اجتماعی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی است‌.
وی افزود: در مورد اثر واکسیناسیون با گذشت زمان و تغییرات ژنتیکی ویروس باید گفت که واکسن‌ها کارایی لازم اولیه را ندارند و نیاز است واکسن‌هایی با تغیییرات جدید و متناسب با ویروس تولید شود؛ البته هنوز اظهارنظر درباره آثار واکسن در برابر سویه اُمیکرون زود است.
سوری با تاکید بر اینکه هنوز تصویر خیلی روشنی از آثار و علائم ابتلا به سویه جدید کرونا وجود ندارد، بیان کرد: ولی همچنان عوارض حاد تنفسی، مهم ترین مشکل بیماران است که باید به آن توجه ویژه شود.
او ادامه داد: متاسفانه در کشور ما چون نظام مراقبت سکوئنسینگ برای شناسایی واریانت‌ها وجود ندارد؛ اکنون نمی‌دانیم این جهش وارد کشور ما هم شده است یا خیر؟ آنچه که مسلم است این است که تابحال موردی در کشور ما مشاهده نشده است اما گزارشات نشان می‌دهد فردی مبتلا به این نوع جهش از کرونا در بلژیک شناسایی شده است که از ترکیه به مصر و از مصر به بلژیک سفر کرده است؛ پس این احتمال وجود دارد که واریانت امیکرون در کشورهای همسایه ما هم وجود داشته باشد و ممکن است به کشور ما هم وارد شده باشد و یا اگر هوشیاری کافی نداشته باشیم، وارد کشور شود. باید بر نمونه‌های مشکوک که از نقاط پرخطر به کشور سفر داشته‌اند مطالعات ملوکولی سکوئنسینگ انجام دهیم تا نسبت به نوع واریانت مطلع شویم.
وی افزود: موارد مرگ ناشی از ابتلا به این جهش جدید نسبت به تعداد مبتلایان خوشبختانه فعلا زیاد نیست و حدود ۲۰ تا ۲۵ مورد مرگ کلا گزارش شده است و همه قدرت آن در سرایت است. نگرانی که در غرب وجود دارد نزدیکی به کریسمس و شکلگیری تجمعات است. از طرفی با سرد شدن هوا تجمع در اماکن سربسته زیاد می‌شود ‌و افراد بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند.

بیشتربخوانید:

چه زمانی بعد از ابتلا به کووید-۱۹ واکسن دریافت کنیم؟

ابتلا به کرونا پس از تزریق واکسن چرا و چگونه؟ /رفتار‌های غلط پساواکسن

این سویه چقدر نگران‌کننده است؟

برای گفتن میزان نگرانی همچنان زود است. سازمان جهانی بهداشت می‌گوید که کمتر از ۱۰۰ توالی ژنومی کامل از سویه جدید موجود است که باید روی آن مطالعه شود و همچنین عملکرد واکسن‌های فعلی روی آن بررسی شود. ویروس‌ها همیشه جهش پیدا می‌کنند اما گاهی ویروس در جهش ضعیف‌تر می‌شود و گاهی آن را در فرار از پادتن ماهرتر می‌کند.

مجله اینترنتی تابناک جوان