فرهنگ رمضان -بخش اول
مروری بر آداب و رسوم ماه رمضان در کشور‌های مسلمان
ماه مبارک رمضان تنها زمانی برای روزه گرفتن نیست، بلکه ماهی مقدس است که در تاریخ، فرهنگ و ایمان مردم ریشه دوانده است. در ادامه به مرور آداب و رسوم کشور‌های مسلمان در این ماه می‌پردازیم.
مروری بر آداب و رسوم ماه رمضان در کشور‌های مسلمان
ماه رمضان، ماه مهمانی خدا هر ساله در کشور‌های مسلمان باشکوه و استقبال خاصی از سمت مسلمانان شیعه و سنی برگزار می‌شود. نه تنها در ایران بلکه در کشور‌هایی مانند هند، مصر، عمان، سوریه و... مراسم‌های ویژه‌ای متناسب با فرهنگ هر کشور برپا می‌شود که نشان دهنده وحدت میان مسلمانان در سراسر جهان است. مردم ما در ایران ارادت ویژه‌ای به ماه مبارک رمضان دارند و همانطور که شاهد آن هستید، نهاد‌های دولتی و مردمی هر سال می‌کوشند تا این ماه باشکوه‌تر و بهتر برگزار شود. ماه رمضان در کشور‌های مختلف جهان که مسلمان دارند نیز همینطور است.
کشور‌هایی که بخش قابل توجهی از جمعیت آن‌ها را مسلمانان شیعه و سنی تشکیل می‌دهند، در این ماه می‌کوشند وحدت و همدلی خود را با برپا کردن مهمانی‌های افطار به همگان نشان دهند. البته که هر کشوری به تناسب آداب و رسوم خود مراسم ویژه‌ای برای پیشواز ماه رمضان و برگزاری مراسم ماه مهمانی خدا دارند.
رمضان در اندونزی
ماه مبارک رمضان برای مردم اندونزی ماه جشن و شادی است. شادمانی‌های شبانه، تفریحات، بازی‌های مختلف و غذا‌های متنوع، همه جزئی از فرهنگ مردم اندونزی در این ماه عزیز است.
پس از رویت هلال ماه رمضان در اندونزی، تعدادی از افراد تا صبح طبل می‌زنند و به این نحو آغاز ماه مبارک را به دیگران اعلام می‌کنند.
اندونزیایی‌ها مراسمی هم دارند به نام «حلال به حلال» به معنی روز مصالحه و آشتی که در مساجد برگزار می‌شود.
یک شب و روز در اندونزی، به عنوان شب نزول قرآن و روز نزول قرآن شناخته می‌شود. اندونزیایی ها به این روز بسیار ارج مینهند و آن را گرامی میدارند. مراسم ویژه‌ای هم به این مناسبت در قصر ریاست جمهوری اندونزی برگزار می‌شود.
مراسم احیا، عبادت و آداب شب و روز نزول قرآن از رادیو و تلویزیون این کشور پخش می‌شود. مسلمانان اندونزی ۱۰ شب آخر ماه را به شب زنده‌داری و عبادت می‌گذرانند و معتقدند یکی از این شبها شب قدر است.
در سراسر اندونزی، مسلمانان مراسم‌های مختلفی برای تمیز کردن خود در روز قبل از ماه رمضان انجام می‌دهند. چندین محل در مرکز و شرق جاوا سنتی به نام تصفیه را انجام می‌دهند که Padusan نامیده می‌شود (به معنی “حمام” در گویش جاوایی)، که در آن مسلمانان درون چشمه‌های بزرگ آب می‌روند و از سر تا انگشتان پای خود را می‌شورند.
بیشتر بخوانید:
Padusan به نحوی نشان دهنده ارتباط میان دین و فرهنگ در اندونزی است. چشمه‌ها از اهمیتی عمیق معنوی در فرهنگ جاوایی برخوردارند و بخشی جدایی ناپذیر برای تمیزی در ماه مقدس رمضان هستند. گفته می‌شود این سنت‌های ماه رمضان توسط والی سونگو، گروهی از مبلغان مذهبی که اسلام آورده بودند برای برقراری تعالیم اسلامی در سراسر جاوا می‌کوشیدند، گسترش یافته است. سال‌ها پیش، بزرگان محلی و رهبران مذهبی در انتخاب این چشمه‌ها وسواس زیادی به خرج می‌دادند. امروزه بسیاری فقط به دریاچه‌ها و استخر‌های مجاور می‌روند و یا در خانه‌های خود به نظافت می‌پردازند.
رمضان در لبنان
رویت هلال ماه توسط مسلمانان در لبنان سنتی است که از دوره‌های قدیم به ستبانه یا سیبانه مشهور شده و به معنای انتظار برای مشاهده هلال ماه رمضان است. افرادی که ماه را رویت کردند به دادگاه شرعی می‌روند تا درباره مشاهده هلال ماه شهادت دهند و اگر مفتی لبنان و قاضیان شرعی از درستی شهادت آنان مطمئن شوند، دستور اعلام آغاز ماه رمضان را صادر می‌کنند.
یکی دیگر از سنت‌های موجود در لبنان در ماه رمضان، بیدار کردن مردم برای خوردن سحری توسط افرادی است که به آنان مسحراتی می‌گویند.
مسحراتی‌ها در ساعات ۲ تا ۳ نیمه‌شب در کوچه‌ها و خیابان‌های شهر دور می‌زنند، بر طبل می‌کوبند و شعر می‌خوانند. مسحراتی‌ها که لباس محلی بر تن دارند، می‌خوانند: «ای خفته! برخیز و خداوند باقی را عبادت کن و سحورکن»، «برخیزید و سحری بخورید، رمضان به دیدار شما آمده». در لحظه افطار، خیابان‌های شهر حتی در مناطق مسیحی‌نشین هم تقریبا خالی می‌شود، اما ۳ ساعت پس از افطار رفت و آمد‌ها شروع شده و تا سحر ادامه می‌یابد. مردم لبنان شب را در کافه‌ها، رستوران‌ها و مکان‌های تفریحی مانند سواحل و پارک‌ها می‌گذرانند و کمتر تا سحر می‌خوابند و به جای آن پس از سحر تا ۱۰ صبح که ساعت کار رسمی ادارات و بازار است به استراحت می‌پردازند.
در بسیاری از کشور‌ها در سراسر خاورمیانه، روزانه در طول ماه رمضان، توپ‌ها را شلیک می‌کنند تا پایان روز و زمان افطار را اعلام کنند. آن‌ها این مورد از سنت‌های ماه رمضان را میدفا الافطار Midfa Al Iftar می‌نامند و گفته می‌شود پیشینه آن به ۲۰۰ سال پیش در کشور مصر و زمان سلطنت خوش قدم پادشاه عثمانی باز می‌گردد. خوش قدم هنگامی که مشغول بررسی و آزمایش یک توپ جنگی در نزدیکی غروب خورشید بود ناگهام به صورت اتفاقی توپی را شلیک کرد. صدایی که در سراسر قاهره پخش شد، باعث شد بسیاری از غیرنظامیان تصور کنند که این یک راه جدید برای برای اعلام زمان افطار است. بسیاری به خاطر این نوآوری از او تشکر کردند و دخترش Haja Fatma از او درخواست کرد که این کار را به صورت یکی از سنت‌های ماه رمضان همواره انجام دهد.
سر انجام شلیک توپ به لبنان هم رسید و عثمانی‌ها از توپ برای اعلام زمان افطار در سراسر کشور کمک می‌گرفتند. در سال ۱۹۸۳ جنگی درگرفت که موجب شد از بسیاری از توپ‌ها برای جنگ استفاده کنند و از همان زمان کم کم این سنت رو به فراموشی رفت. تا به امروز که این سنت دوباره در حال احیا شدن است و ارتش لبنان در جنگ هم این سنت را اجرا می‌کند تا با کمک آن مردم را به یکدیگر نزدیک‌تر کند و باعث شود که نسل‌های پیشین به یاد خاطرات دوران کودکی خود بیفتند.
رمضان در امارات متحده عربی
حق اللیله نام یکی از سنت‌های ماه رمضان است که در ۱۵ روز قبل از آن یعنی در نیمه شعبان جشن گرفته می‌شود. البته مردم عرب خوزستان نیز آیینی مشابه به نام گرگیعان را اجرا می‌کنند. گفته می‌شود این مراسم از دوران پیامبر اکرم (ص) و در هنگام میلاد نوه ایشان یعنی امام حسن (ع) به جا مانده است. در شب نیمه ماه رمضان کودکان در شهر‌های اهواز، آبادان، خرمشهر، شادگان، سوسنگرد و دیگر شهر‌ها و روستا‌ها با پوشیدن لباس‌های نو و محلی به خانه‌های مختلف می‌روند و عیدی و شیرینی می‌گیرند و به آن خیرات می‌گویند. در واقع چیزی شبیه به قاشق زنی (Trick-or-treating برای اروپایی ها).
در کشور امارات متحده عربی، این جشن به عنوان بخشی از هویت ملی امارات محسوب می‌شود. در جامعه مدرن امروزه که اغلب گفته می‌شود دوران انزوا و انسجام انسانی است، این جشن می‌تواند مردم را به زمان‌هایی که زندگی ساده بود باز گرداند و اهمیت زندگی اجتماعی و ارزش‌های خانوادگی را به مردم یادآور شود.
رمضان در پاکستان
در کشور پاکستان نشانه تمام شدن ماه رمضان و فرا رسیدن ماه رمضان و عید فطر جشن چاند رات است. پس از این که آن‌ها آخرین افطار خورد را می‌خورند، زنان و دختران دسته دسته به بازار‌های محلی می‌روند تا به جواهرات رنگارنگ بپردازند و بر روی دست و پای خود با حنا طراح‌های پیچیده بکشند. با توجه به این مورد از سنت‌های ماه رمضان، مغازه داران فروشگاه‌های خود را تزئین می‌کنند و تا ساعت‌های اولیه صبح باز می‌مانند. زنان با استعداد محلی، بساط حنای خود را نزدیک به فروشگاه‌های جواهرات پهن می‌کنند تا بتوانند مشتری‌ها را هنگام خرید جواهرات جذب هنر طراحی حنا خود کنند. این جشن چنان سرزنده و نشاط آور است که روح زندگی را به خوبی در میان مردم به نمایش می‌گذارد و تا چند روز بعد از عید نیز ادامه می‌یابد.پ
رمضان در ترکیه
مسلمانان ترکیه معتقدند که ماه رمضان، برکت و خیر را در سفره‌های آنان افزایش می‌دهد و حتی اگر در بدترین شرایط اقتصادی باشند، خداوند به یمن و برکت این ماه عزیز در‌های خیر و نعمت خود را روی بندگانش می‌گشاید. مسلمانان این کشور قبل از شروع ماه رمضان با تزئین و چراغانی کردن خیابان‌ها و مساجد، آمدن ماه رمضان را به یکدیگر تبریک می‌گویند. سفره‌های افطاری مسلمانان این کشور شامل زیتون، پنیر، خرما، باقلوا و انواع سوپ و آش است که به آن چوربا گفته می‌شود. هنگام سحر نیز علاوه بر بانگ مناجات مساجد براساس عادتی دیرینه و قدیمی سحرخوان به خیابان‌ها و کوچه‌ها آمده و برای بیدار کردن مسلمانان برای خوردن سحری و اقامه نماز آواز سر می‌دهد و بعد از اقامه نماز صبح مسلمانان به قرائت قرآن می‌پردازند.
از روز‌های امپراتوری عثمانی، کسانی که در ماه رمضان روزه می‌گیرند، صبح زود به صدای یک طبل زن از خواب بیدار می‌شوند. با وجود گذشت زمان (و به ویژه اختراع ساعت‌های زنگ دار)، بیش از ۲۰۰۰ طبل نواز هنوز در خیابان‌های ترکیه به سر می‌برند که در طول ماه مقدس مردم محلی را برای خوردن سحری از خواب بیدار کنند. طبل زن‌ها در لباس معمولی عثمانی، از جمله فیز و جلیقه‌ای که هر دو تزئین شده با مضامین سنتی هستند، دیده می‌شوند. همانطور که آن‌ها با davul خود می‌روند، طبل زن‌های ماه رمضان به سخاوت ساکنان متکی هستند تا به آن‌ها بخشش کنند و یا حتی از آن‌ها دعوت کنند تا غذای سحر خود را با هم بخورند. از سنت‌های ماه رمضان این است که دو بار در ماه بخشش‌ها را جمع می‌کنند و بخشایندگان معتقد پاداش این مهربانی خود را خواهند دید.
رمضان در هند
مسلمانان هند در ماه رمضان مساجد و گلدسته‌ها را با چراغ تزئین می‌کنند و در آن‌ها کلاس‌های قرآنی برگزار می‌کنند. در این ایام مساجد مملو از نمازگزار می‌شود. مسلمانان هندی هنگامی که خرما نباشد با آب و برخی نیز با نمک افطار می‌کنند. این عادتی است که تنها در هند رواج دارد. سفره‌های افطار و سحر مسلمانان هند با غذا‌های خاصی به نام «غنجی» همراه است که از برنج، گوشت، آب و مواد دیگر درست می‌شود. سحرخوان نیز در هند نقش برجسته‌ای دارد که پیش از نماز صبح مردم را از خواب بیدار و با به‌پایان رسیدن ماه رمضان از آن‌ها هدیه دریافت می‌کند.
مسلمانان هند در دهه آخر ماه رمضان سنت اعتکاف را برگزار و بر شب قدر تاکید بسیاری می‌کنند. آن‌ها در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان برای فاتحه خواندن اموات به قبرستان می‌روند و برای آن‌ها قرآن می‌خوانند. در شب قدر عده‌ای از جوانان به کوچه‌ها و خیابان‌ها می‌روند و در‌های خانه‌ها را زده و آن‌ها را برای احیای ماه مبارک رمضان صدا می‌کنند و قداست این ماه را یادآور می‌شوند.
رمضان در سوریه
مردم سوریه در ماه رمضان هر روز صبح با آواز سحر که به آن «طبل‌زنی» می‌گویند، از خواب برمی‌خیزند. با صدای این طبل مردم برای نماز و خوردن سحری خود را آماده می‌کنند.
در سوریه، دهه اول ماه رمضان «دهه غذا» نامیده می‌شود که؛ کنایه‌ای است از توجه و اهتمام مردم به تهیه وعده‌های غذایی. دهه دوم «دهه پوشاک» است؛ کنایه از خرید لباس و استقبال از عید و دهه آخر «دهه شیرینی» است؛ کنایه از تهیه و فروش شیرینی‌های معروف دربازارها. سوری‌ها این گونه به استقبال عید سعید فطر می‌روند.
رمضان در افغانستان
مردم افغانستان از چند روز قبل با جارو و غبارروبی مساجد به پیشواز ماه رمضان می‌روند.
اولین روز ماه رمضان در افغانستان تعطیل است و علاوه بر آن در این ماه روزانه ۳ ساعت از زمان اداری کارمندان کاسته می‌شود. غذاخوری‌ها در این ماه به دستور دولت تعطیل می‌شود، اما در عوض بازار ترشی و جلبی (زولبیا) در افغانستان گرم است.
افطاری دادن هم در این کشور همانند سایر کشور‌ها مرسوم است تا جایی که گاهی سبقت‌گرفتن مردم برای دادن افطاری دیدنی است. وقتی هم که افطار می‌شود نمازگزاران با خود افطاری به مسجد می‌برند و پس از خواندن نماز مغرب افطار می‌کنند و به خانه می‌روند و شام می‌خورند.
مردم افغانستان با روی آوردن به مساجد و حسینیه‌ها در مجالس مخصوص این ماه شرکت می‌کنند که از جمله آن‌ها مراسم احیا و گرامیداشت شب‌های قدر و سوگواری در شهادت حضرت علی (ع) است.
رمضان در عربستان
خانواده‌های عربستان عادات خاصی دارند، از جمله به خاطر خوش‌یمنی و نوید ماه مبارک رمضان لوازم و اثاثیه منزل خود را تغییر می‌دهند. در عربستان هزاران مسلمان در ایام ماه رمضان از سپیده صبح در تمام نقاط برای ادای مناسک عمره و عبادت اقدام می‌کنند. بعد از نماز عشاء هم به راز و نیاز و دعا می‌پردازند. مردان درباره احادیث دینی بحث می‌کنند و «جراک» را که پوست خشک شده میوه است دود می‌کنند، زنان هم به آماده‌کردن سفره سحر و افطار می‌پردازند و تا اذان صبح بیدارمی‌مانند. غذای آن‌ها در طول ماه رمضان خرما، قهوه عربی، گوشت چرخ کرده و ماهی است.
رمضان در تاجیکستان
مهم‌ترین عمل در ماه مبارک رمضان در تاجیکستان خواندن نماز‌های تراویح به جماعت و ختم قرآن است. از برنامههای مهم دیگر در این ماه افطاری دادن است. مردم تاجیکستان مهمان‌دوست هستند و به هر بهانهای مهمانی برگزار می‌کنند. بویژه در ماه مبارک رمضان، کمتر پیش میآید خانوادهها در خانه خود و سرسفرههایشان افطار بخورند، چون به خانه فامیل یا برادران و خواهران و... به افطاری دعوت می‌شوند.
شب قدر در دهه آخر و شب ۲۷ ماه مبارک دانسته شده است. در این شبها معمولا پیر و جوان در مسجد‌ها بیدار می‌مانند و به ادای نماز و قرائت قرآن مشغول می‌شوند و همچنین علمای دین سخنرانی می‌کنند.
رمضان در عراق
از شب اول ماه رمضان تا آخرین شب آن، نزدیک زمان سحر، افرادی در کوچه‌ها میگردند و با کوبیدن بر طبل، روزهگیران را برای خوردن سحری بیدار می‌کنند. هنگام افطار هم خانواده‌های عراقی با در دست داشتن سینیهای غذا به مساجد می‌روند تا غذای خود را با روزهداران یا نیازمندان تقسیم کنند. باقلوا، زولبیا، خرما و سوپ از خوراکی‌های مهم و پرطرفدار عراقی‌ها در این ماه است. در اعمال مخصوص شب‌های قدر تاکید فراوانی بر زیارت امام حسین (ع) شده است؛ لذا جمعیت انبوهی این شب را در کربلا می‌گذرانند، طوری که در این شبها جای خالی در کربلا باقی نمیماند.
منبع : تابناک جوان
ارسال نظرات
نظرات مخاطبان
انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
رمضان عشقه