احکام دین عامل توجه همه مسلمانان و ایرانیان به علوم مختلف
به گزارش ایسنا، غلامعلی حدادعادل امروز در این نشست که در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد، با بیان اینکه احکام دین طوری تنظیم شده که یک فقیه برای صدور احکام یا یک مسلمان برای اجرای احکام دینی به علم نیاز دارد، گفت: به طور مثال هر مسلمانی در هر جای دنیا باید رو به کعبه نماز بخواند و برای تعیین جهت قبله به جغرافیا، مثلثات و نجوم نیاز دارد که مسلمانان به سراغ همه این علوم رفتند.
حدادعادل درباره اهمیت علم نجوم در ایران گفت: علم نجوم در ایران از قبل اسلام سابقه داشته و بعد از ورود اسلام به ایران هم رونق زیادی پیدا کرده است. یکی از معروفترین منجمان جهان شخصیتی است به نام "عبدالرحمان صوفی رازی" که اهل ری بوده که کتاب معروفی به نام "صورالکواکب" دارد. این کتاب یکی از کتابهای شناخته‌شده در تاریخ نجوم جهان است. او در این کتاب صورت‌های فلکی را به شکلی تخیل و تعداد ستاره‌ها را با توجه به موقعیت و مقدار روشنایی مشخص کرده است. خواجه نصیرالدین طوسی این کتاب را در قرن ۷ به فارسی ترجمه کرده است.
وی ادامه داد: در همان زمان‌ها مسلمانان با این سوال روبرو بوده‌اند که آیا زمین دور خورشید می‌گردد؟ "ابوریحان بیرونی" به "ابوسعید سجزی" اشاره می‌کند که اسطرلابی با فرض چرخش زمین به دور خورشید درست کرده و "جرج سالتون" در کتاب خود به این نقل قول ابوریحان اشاره می‌کند.
حدادعادل در ادامه با اشاره به ابوریحان بیرونی به عنوان یکی از پرکارترین دانشمندان ایرانی، گفت: هر که شخصیت و زندگی ابوریحان را مطالعه کند، از وسعت معلومات، دقت، پشتکار، تحرک و روح انتقادی علمی که داشته دچار حیرت می‌شود. ابوریحان علاوه بر عربی، فارسی و ترکی به دلیل سال‌ها زندگی در هندوستان به زبان سانسکریت هم مسلط بوده و کتابهای مختلفی درباره تمدن و زبان و تاریخ هند نگاشته است.
رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی افزود: ابوریحان در کتاب "تحدید نهایات الاماکن" شعاع کره زمین را اندازه‌گیری کرده است. اعتقاد به کروی بودن زمین از دوران یونان وجود داشته و مسلمانان هم محاسبات و روش‌های یونانیان را آموختند و شاید خودشان هم روش‌هایی به آن‌ها افزوده‌اند.
حدادعادل همچنین به "خیام" به عنوان یکی دیگر از دانشمندان مطرح ایرانی و دقت بالای وی در ابداع تقویم جلالی اشاره کرد و افزود: خیام جزو گروهی بود که تقویم جدید تدوین کردند که این تقویم به نام "ملکشاه جلال‌الدین سلجوقی"، "تقویم جلالی" نامیده شد. "جرج سالتون" می‌گوید بنا بر مشاهدات جدید در تقویم جلالی در هر پنج هزار سال یک روز اشتباه وجود دارد، این درحالی است که در تقویم "گریگوری" در هر ۱۳۳۰ سال یک روز خطا وجود دارد، یعنی محاسبات خیام از محاسبات اروپاییان دقیق‌تر بوده است.
وی در ادامه درباره نقش ایرانیان و مسلمانان در پیش‌برد علم شیمی در تاریخ گفت: ما در علم شیمی دانشمندی به نام "جابر ابن حیان" را داریم که در قرن دوم می‌زیسته است؛ "ویل‌دورانت" در کتاب "تاریخ تمدن" در جلدی که به نام "عصر ایمان" معروف است، می‌گوید شیمی یکی از علومی است که از مبدعات مسلمانان است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی رنگ‌های به کار رفته شده در کاشی‌کاری‌های ایرانی را بیانگر اهتمام ایرانیان به علم شیمی دانست و افزود: رنگ‌های استفاده شده در کاشی‌کاری‌ها نشان‌دهنده این است که شیمی‌دان‌ها رنگ‌هایی را استخراج کرده‌اند و هزار سال است که در مواجهه با باران و توفان تغییر نکرده است، همچنین در نقاشی‌های ایرانی و یا فرش‌های ایرانی رنگ‌ها متنوع و ثابت هستند و این دلالت بر پیشرفت رشته شیمی در ایران دارد.
حداد عادل سپس به اهتمام دانشمندان ایرانی و مسلمان به توسعه علم فیزیک اشاره کرد و افزود: "قطب‌الدین شیرازی" از چهره‌های جهانی علم اسلامی است و "سالتون" در جلد دوم کتاب خود در صفحه دو هزار و ۲۵۸ به فعالیت‌های قطب‌الدین شیرازی درباره نورشناسی اشاره کرده و افزوده است در کتاب سالتون آمده که قطب‌الدین شیرازی نخستین توضیح قانع‌کننده را درباره دلیل به وجود آمدن رنگین‌کمان عرضه کرده که این توضیح اساسا مشابه توضیح دکارت است.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه ریاضیات را یکی از مهم‌ترین علوم نزد ایرانیان معرفی کرد و افزود: ریاضیات فی نفسه مورد علاقه ایرانیان بوده و آن را ذیل عنوان علوم حساب، هندسه، نجوم و موسیقی می‌خواندند. هنر معماران ایرانی تسلط آن‌ها را در هندسه نشان می‌دهد. ایرانیان همواره در هندسه قوی بودند، الان هم که دانش‌آموزان ایرانی در المپیاد ریاضی شرکت می‌کنند، در هندسه قوی هستند.
وی به ریشه کلمه جبر و الگوریتم اشاره کرد و افزود: جبر و الگوریتم از یک دانشمند ایرانی به نام "خوارزمی" گرفته شده و اولین کتابی است که درباره دانش مستقل جبر نگاشته شده است. همچنین "غیاث‌الدین جمشید کاشانی" منجم، ریاضیدان و فیزیکدان قرن ۹ مبدع کسرهای اعشاری است. در گذشته کسرها شصت‌گانی بوده و "کاشانی" برای نخستین‌بار کسر اعشاری را ابداع کرد. یکی دیگر از کارهای مهم او اندازه‌گیری عدد "پی" است که ۲۰۰ سال زودتر از دانشمندان اروپایی با دقت ۱۶ رقم اعشار آن را محاسبه کرد.
حداد عادل همچنین در خصوص اهمیت علم طب نزد ایرانیان، گفت: در ایران قبل از اسلام علم طب و طبیب وجود داشته، "برزویه" که از طرف "انوشیروان" به هند اعزام شده، در جندی شاپور طبیب بوده است. بعد از ورود اسلام هم "علی بن ربن طبری"، استاد "زکریای رازی"، کتابی درباره طب در ۳۶۰ فصل نوشته است. علاوه بر او "زکریای رازی" و "ابن سینا" از دانشمندان برجسته ایرانی در طب بوده‌اند که کتابهای آن‌ها از قرن ۱۲ تا ۱۷ میلادی در دانشگاه‌های اروپایی تدریس می‌شده است.
وی در پایان وجود موسسات علمی را گواهی بر اهتمام ایرانیان به علم معرفی کرد و افزود: وجود مکتب‌خانه‌ها، مدارس علمیه، نظامیه‌های معروف، رصدخانه‌ها و حوزه‌های علمیه که غیر از علوم دینی، ریاضیات هم در آن‌ها تدریس می‌شده است، گواهی دیگر بر اهتمام ایرانیان به علم است.
بر اساس این گزارش، نشست "علم در ایران" یازدهمین جلسه از سلسله نشست‌های فرهنگ ایرانی است که از سال ۸۹ در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار می‌شود.