۱۷۰۰۰ بشکه نفت خام برابر با فروش یک تن زعفران

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری، صادرات غیر نفتی یکی از پرچالش ترین مباحث سالهای اخیر کشورمان ایران بوده است که بارها توسط رهبر انقلاب به دولت های مختلف نسبت به ساماندهی و توجه ویژه به آن تذکر داده شده است اما متاسفانه وابستگی بیش از حد به فروش نفت خام و عدم قرار گرفتن در تنگناهای مالی موجب شده که نگاه به صادرات غیر نفتی صرفاً در اولویت های بعدی قرار گیرد؛ البته وضع تحریم های جدید می تواند فرصتی برای سیاستمداران و مسئولان جهت اتخاذ تصمیماتی مدبرانه در خصوص تمرکز بر صادرات غیر نفتی شود چرا که این امر تقویت نظام ارزی و توسعه تبادلات تجاری با دیگر کشورها را به همراه دارد.

زعفران یکی از صادرات عمده غیرنفتی است که بیش از 100 هزار خانوار جنوب خراسان و جمعیتی بالغ بر800 هزار نفر از راه کشت زعفران امرارمعاش می کنند و می توانند پایه های زیر بنایی صادرات غیرنفتی را به شزط مدیریت کردن آن تشکیل دهدند.

سالانه در جهان حدود 350 تن زعفران تولید می شود که حدود 92 درصد کل تولید جهان در ایران برداشت شده و 7 تا 8 کشور دیگر حدود 50 تن زعفران تولید و عرضه می کنند و برخی از آن ها با قدرت در بازار حضور دارند و رقیب جدی ما محسوب می شوند.

اما آنچه جالب است حضور قدرتمند کشور اسپانیا بعنوان نخستین کشور تولید و صادر کننده زعفران در جهان است؛ این کشور با خرید 325 میلیون دلار زعفران ایرانی در سال 96 اولین کشور واردکننده این محصول می باشد اما با انجام اقداماتی همچون بسته بندی های مناسب و فتح بازارهای جهانی در بیش از 140 کشور دنیا، توانسته زعفران ایرانی را در بسته هایی با عنوان زعفران اسپانیایی عرضه کند؛ در همین مورد رئیس اداره نظارت بر تولید زعفران اسپانیا، می گوید: بخش بزرگ صادرات زعفران اسپانیا در اصل، از ایران می آید و سپس در اسپانیا با بسته بندی جدید و برچسب های تقلبی به عنوان زعفران اسپانیایی به مشتریان فروخته می شود؛ اسپانیا بیش از همه به آمریکا، خاورمیانه و آمریکای جنوبی زعفران صادر می کند.

ایران در سال 96 در مجموع 416 تن و 441 کیلو زعفران به 62 کشور جهان صادر کرده است که بیش از پنجاه درصد آن به کشور اسپانیا بوده است، هنگ کنگ با واردات 96.5 میلیون دلاری زعفران ایران در رتبه دوم قرار دارد و کشور امارت با وارد کردن 89.5 میلیون دلار در رتبه سوم قرار دارد که در مجموع در آمد ۵8۷  میلیون دلاری را در سال 96 برای کشور به ارمغان آورده است که این حجم از درآمد در قبال صادرات اسپانیا به دنیا که رقمی حدود 400 میلیون یورو می باشد اندک است؛ یعنی با وجود اینکه ایران 92 درصد زعفران دنیا را تولید می‌کند اما سود 2.5 برابری این محصول را اسپانیا می‌برد که این نوع صادرات فله ای و غیر هوشمندانه زعفران توسط ایران تداعی کننده فروش خام نفت است که نشانگر عدم اتخاذ سیاست های راهبردی در سطح کلان کشور است.

شاید بتوان گفت اگر زیر ساخت هایی مبنی بر تولید مشتقات از مواد خام و نیز صنعت بسته بندی استاندارد به بومی سازی کامل رسیده و حمایت های دولتی معطوف به ایجاد این بنگاه های اقتصادی شود، دیگر نیاز به صادرات مواد خامی چون طلای سرخ و سیاه به این صورت نداشته و ما علاوه بر تولید محصولات با بسته بندی های مناسب و استانداردهای بین المللی، به ایجاد اشتغال در کشور، درآمد بیشتر و نیز وابستگی کمتر به نفت نائل آییم؛ چرا که حجم تولید زعفران اسپانیا قابل قیاس با تولید زعفران ایران نیستو آنها سالانه توان تولید تنها 1.5 تن زعفران را دارند اما استفاده از فرصتهای صنعتی و مدیریت بهینه توانسته حجم صادرات این کشور را در حدود 90 تن درسال برساند.

مقصد انواع زعفران ایرانی، کشورهایی مانند آلمان، اتریش، اردن، اسپانیا، استرالیا، استونی، اسکاتلند، افغانستان، امارات متحده عربی، انگلستان، بحرین، بلژیک، بوسنی، تایوان، ترکیه، چین، سنگاپور، سوئد، سوئیس، عراق، عربستان سعودی، عمان، فرانسه، فیلیپین، قطر، کانادا، کویت، موریس، ویتنام، هلند، هنگ کنگ، ایتالیا، نپال، مالزی، هند، ژاپن، سریلانکا، مجارستان، آذربایجان است.

آنچه از بررسی های کارشناسان به ثبت رسیده است، امروز جهان متقاضی زعفران ایرانی است و میزان درآمدزایی آن دو تا سه برابر بیشتر از نفت است که این یک نکته ی مثبت در شرایط کنونی است که می تواند تمرکز ما را در شرایطی که خرید نفت مان توسط برخی از کشورها تحریم شده است، به سمت صادرات حرفه ای زعفران ببرد.
در همین راستا صادقی مشاور عالی شورای ملی زعفران با بیان اینکه ارزآوری زعفران از مرز ۴۰۰ میلیون دلار گذشته و این رقم معادل تمامی صادرات غیر نفتی استان خراسان است، تصریح کرد: این درحالی است که در کشور همه به همان یک میلیارد دلار ارز آوری نفت توجه کرده و به زعفران توجه ای ندارند.

قیمت هر کیلو گرم زعفران ایران در بازار جهانی سال گذشته بین 900 تا 1200 دلار معامله شده، یعنی هر تن زعفران  بین 900.000 تا 1.200.000 دلار که این رقم معادل بیش از 17000 بشکه نفت خام می تواند ارزآوری داشته باشد.

توجه به خشکسالی کشور در ۱۵ سال اخیر و شدت یافتن این خشکسالی‌ها در دو دهه آینده می بایست ما را به سمت کشاورزی کم آب و در ازای آن سود آوری بالا سوق دهد؛ براساس گفته‌های مراجع بین‌المللی تشنگی گیاه زعفران می‌تواند با ۰.۰۳ لیتر در ثانیه برطرف می‌شود و این حداقل میزان مصرف آب برای درآمدزائی خانواده‌ای پنج نفره در خراسان کفایت خواهد داشت و آن‌ها را از مهاجرت به شهر نجات می‌دهد.

گیاهی با حداقل نیاز آبی در وضعیت خشکسالی کنونی می‌تواند در طول سال ۸۰ هزار شغل دائم ایجاد کند و می‌توان از آن به عنوان عنصری سیاسی نام برد که حفظ و پایداری آن تنها از عهده وزارت کشاورزی بر نمی‌آید و وزارت کشور نیز باید در این زمینه تلاش نماید.

بنا بر گفته صادقی، بیش از ۸۰ هزار هکتار اراضی زعفران در دو استان خراسان رضوی و جنوبی وجود دارد که این اراضی توسط ۱۶۰ هزار بهره‌بردار اداره می شود و علاوه بر این حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار نفر در توزیع زعفران نقش داشته و می‌توان گفت که محصول زعفران جمعیتی حدود یک میلیون نفر را در این دو استان اداره می کند.

طبق قوانین تجارت بین المللی هر کشوری که ۵۲ درصد از محصولی را تولید و به بازار جهانی عرضه کند می تواند بورس بین الملل داشته باشد که در این بورس علاوه بر شفاف سازی قیمتها نسبت به عرضه، تجارت و بسته بندی محصول تصمیم گیری جهانی می شود بطوری که می توان در بازار تولید و مصرف جهانی قرار گرفت و اکنون اسپانیا در این عرصه پیشتاز است و مایه ی تاسف برای کشور ما می باشد که نمی توانیم در این مورد که انحصار کامل محصولش در اختیار کشور است، تصمیم گیری نماییم.

اکنون با توجه به پیش بینی های کارشناسان، تا انتهای سال 97 بیش از 26 درصد بر صادرات زعفران ما افزوده خواهد شد اما دولت باید با تصمیمی انقلابی به این صادرات بی هدف پایان داده و با تمرکز بر جذب سرمایه گذاران خارجی و داخلی، ارائه ی بسته های حمایتی و خرید تضمینی از کشاورزان و جلوگیری از صادرات فله ای زعفران؛ گامی در جهت استقلال صادرات این محصول و فتح بازارهای جهانی تحت پرچم کشور عزیزمان بردارد./.