دعوا های دیروز دانشگاه تهران برای چه بود؟

مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها روز شنبه (۲۱ مهرماه) برگزار شد و رئیس‌جمهور مهمان این رویداد بود. سخنرانی او با حواشی هایی همراه بود. در حاشیه حضور رئیس جمهور در دانشگاه تهران، جمعی از تشکل‌های دانشجویی این دانشگاه که به اختصاص نیافتن تریبون به تشکل‌های دانشجویی در این جلسه انتقاد داشتند با برپایی تریبون آزاد دانشجویی در چهار راه فنی صحن دانشگاه تهران به بیان برخی دغدغه‌ها و دیدگاههای خود پرداختند. البته در دوره‌های قبل و در مراسم آغاز سال تحصیلی با حضور روسای جمهور، تشکل‌های دانشجویی سخنرانی نداشته و تنها نماینده‌ای از جانب دانشجویان سخنانی را مطرح می‌کند و معمولا در مراسم روز دانشجو تشکل‌های دانشجویی به بیان دیدگاهها و نقطه نظرات خود می‌پردازند. 
 پزشکیان تریبون خود را به دانشجوی معترض داد
در این مراسم، برخی از دولتمردان چهاردهم از جمله وزیر علوم، وزیر بهداشت، معاون اجرایی رئیس‌جمهور و معاون امور سیاسی دفتر ریاست‌جمهوری همراه پزشکیان بودند. در سال‌های اخیر معمولا در مراسم روز ۱۶ آذر تشکل‌های دانشجویی فرصت سخنرانی داشتند؛ اما در مراسم آغاز سال تحصیلی بیشتر فرصت در اختیار تشکل‌های علمی و اساتید قرار می‌گیرد.
پیش از سخنرانی پزشکیان، وزرای بهداشت و علوم و چند تن از اساتید درباره مسائل دانشگاه صحبت کردند. هنگامی که رئیس‌جمهور پشت تریبون رفت، تعدادی از دانشجویان اعتراض کردند که چرا فرصتی برای سخنرانی به آنان داده نشد.
پزشکیان در واکنش به این اعتراضات گفت: «دانشجو که شلوغ نمی‌کند، بگذارید من حرفم را بزنم تا ببینیم در ادامه چه می‌شود. اگر می‌خواهید جلسه را به هم بزنید، من کلا بروم. یک نفر را به‌عنوان نماینده تشکل‌ها انتخاب کنید تا پشت تریبون قرار بگیرد و حرفش را بزند.» این واکنش با تشویق حضار همراه شد. پس از آن نماینده بسیج دانشجویی به روی سن آمد و پزشکیان تریبون را ترک کرد و روی صندلی خود نشست. دانشجوی معترض نیز چند دقیقه سخن گفت و انتقاد خود را از عدم اختصاص فرصت به آنان مطرح کرد. او از رئیس‌جمهور خواست تا روز ۱۶ آذر در دانشگاه تهران حضور یابد. ایجاد فضای پویا در دانشگاه با تضارب آرا، ضرر سالانه 50 میلیون دلاری مهاجرت دانشجویان به دلیل عدم شایسته سالاری و چشم انداز روشن بازار کار در کشور، چالش‌های زیرساختی هوش مصنوعی و نبود فرایند درستی برای شناسایی نخبگان از جمله این نکاتی بود که این دانشجو مطرح کرد.

انتقاد از اعتراض یک کارمند دانشگاه تهران
اعتراضات محدود به دانشجویان نبود. زمانی که پزشکیان پس از شنیدن سخنان نماینده دانشجویان بار دیگر پشت تریبون قرار گرفت، این‌بار یک کارمند دانشگاه تهران شروع به اعتراض کرد. پزشکیان در واکنش گفت: «لطفا بنشینید و بگذارید من حرف بزنم و خواهشا جلسه را به هم نریزید. وقتی شما نمی‌توانید نظم را رعایت کنید، یعنی هنوز به این درک نرسیده‌ایم که در چارچوب برنامه عمل کنیم.» او در ادامه افزود: «اگر می‌خواهید جلسه را به هم بزنید، من بروم و شما بیایید صحبت کنید. حتما جلسه بگذارید تا برای کارمندان هم صحبت کنیم.»
 
سخنرانی پزشکیان؛ از مشکلات دانشگاه تا نقد خود
پزشکیان در نخستین سخنرانی خود در دانشگاه تهران پس از ریاست‌جمهوری، به مشکلات اساتید اشاره کرد و پیشنهادهایی برای مدیریت بهتر دانشگاه ارائه داد. او به موضوع رد صلاحیت خود در انتخابات مجلس نیز گریزی زد و گفت: «داشتند من را حذف می‌کردند. این من‌ها را دارند حذف می‌کنند، درحالی‌که هر کدام از این من‌ها می‌توانند انقلابی در کشور ایجاد کنند.»
پزشکیان همچنین تأکید کرد: «از دانشگاه، استاد و دانشجو می‌خواهم هر کاری که می‌توانند برای ایران انجام دهند. من از شنیدن سخنان آنان ابایی ندارم و آماده‌ام به صحبت‌هایشان گوش دهم. هرکس حرف منطقی داشته باشد، با جان و دل می‌پذیرم.»
دعوت به پذیرفتن حرف درست و علمی
پزشکیان در بخشی از سخنرانی خود با اشاره به ضرورت پذیرش سخنان صحیح گفت: «خداوند در قرآن می‌فرماید چه کسی ظالم‌تر از کسی است که دروغ بگوید یا حرف درست را تکذیب کند. هر جناح و دسته‌ای که حرف درست بیاورد، موظفیم آن را بپذیریم. ایستادن در برابر حرف درست ظلم است.»
وی افزود: «ما باید سخنان خود را بر اساس مستندات علمی مطرح کنیم و نباید حرفی بزنیم که چهار روز بعد تغییر دهیم. حرف درست از مبانی علمی برمی‌خیزد، چه از جناح چپ و چه راست.»
 
توسعه دانشگاه‌ها و نقش نخبگان
پزشکیان با تأکید بر اهمیت نقش اساتید در حل مشکلات کشور گفت: «هر استاد دانشگاهی می‌تواند گرهی از مشکلات اقتصاد، کشاورزی، فرهنگ و جامعه باز کند. ما باید زمین و مزرعه در اختیار دانشجویان قرار دهیم تا تئوری‌ها را در عمل پیاده کنند. این همان روشی است که دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم انجام می‌دهند.»
وی گفت: «در سفر به آمریکا، دیدم که اکثر دانشجویان دکتری پروژه دارند. ما هم می‌توانیم مشکلات اقتصادی، کشاورزی و صنعتی کشور را با مشارکت دانشگاه‌ها حل کنیم.»
 
احترام به اساتید و نخبگان
پزشکیان به اهمیت حمایت از نخبگان و اساتید اشاره کرد و گفت: «من جراح قلب هستم؛ اما اکنون از بسیاری از جراحان عقب هستم. ما باید به جوانان و اساتید احترام بگذاریم تا جوانان برای ماندن در کشور تشویق شوند. آن‌هایی که برای کشور زحمت می‌کشند باید حمایت شوند.»وی تأکید کرد: «رهبری سرافرازی کشور را می‌خواهند و ما می‌توانیم با کمک اساتید و دانشجویان تمام مشکلات کشور را حل کنیم.»
 
ضرورت وفاق ملی و مدیریت صحیح
پزشکیان بر ضرورت وفاق در جامعه تأکید کرد و گفت: «اصرار من بر وفاق به دلیل مبانی فکری و باورهای شخصی من است که از قرآن نشأت گرفته است.»
وی همچنین به اهمیت مدیریت صحیح در کشور اشاره کرد و افزود: «ما به اساتیدی نیاز داریم که به ما روش‌های مدیریت در سیستم را آموزش دهند تا بتوانیم نیروی انسانی را ارتقا دهیم و برنامه‌ها را به درستی اجرا کنیم.»
 
بهبود فضاهای آموزشی و حل مشکلات مدارس
پزشکیان در پایان به مشکلات موجود در مدارس اشاره کرد و گفت: «ما نیازمند فضای مناسب و تجهیزات برای حل مشکلات مدارس کشور هستیم. باید فضاها را به گونه‌ای طراحی کنیم که بهترین روش‌های آموزشی در آن‌ها پیاده شود.»
 مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها که با حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در دانشگاه تهران برگزار شد، بار دیگر بستری برای بازتاب اعتراض برخی دانشجویان شد. این اعتراضات که نشان از همواره فعال بودن جامعه دانشجویی به‌عنوان ناظران سیاسی و اجتماعی دارد، فضای مراسم را از حالت رسمی به محیطی چالشی بدل کرد. در این میان، مواجهه رئیس‌جمهور با این حواشی و تلاش او برای مدیریت آن، توجهات زیادی را به خود جلب کرد. پزشکیان به‌ جای تقابل مستقیم، تلاش کرد با حفظ آرامش و ارائه فرصت برای بیان نظرات، فضا را به سمت گفت‌وگو و تبادل نظر سوق دهد.
 
اعتراضات دانشجویی: صدای تغییر یا انعکاس مشکلات؟
اعتراضات دانشجویی در ایران به‌ویژه در فضاهای رسمی و سخنرانی‌های مقامات، از دیرباز یکی از نشانه‌های زنده و پویا بودن جامعه دانشگاهی بوده است. این اعتراضات را نمی‌توان به یک جناح یا گروه خاصی محدود کرد؛ چراکه به تناسب مسائل روز، این اعتراضات بر مسائل متنوعی چون سیاست داخلی، وضعیت اقتصادی، آزادی‌های اجتماعی و وضعیت آموزشی متمرکز بوده است. در طول دهه‌ها، اعتراضات دانشجویی، از اعتراض به جنگ و سیاست‌های خارجی گرفته تا مسائل اقتصادی، نشان داده‌اند که دانشجویان نه‌تنها ناظران دقیق مسائل ملی هستند، بلکه به‌عنوان نیرویی محرک برای تغییر و اصلاح عمل می‌کنند.  رفتار پزشکیان در مواجهه با اعتراضات دانشجویان می‌تواند از دو منظر تحلیل شود. از یک سو، رئیس‌جمهور با باز گذاشتن فضا برای بیان نظرات معترضان، توانست از بروز تنش‌های بیشتر جلوگیری کند. این اقدام به‌نوعی نشان‌دهنده تمایل او به شنیدن صدای منتقدان و حفظ آرامش در فضای دانشگاهی بود. بااین‌حال، برخی ممکن است این رفتار را به‌عنوان نشانه‌ای از ناتوانی در مدیریت کامل فضا تفسیر کنند؛ به‌ویژه اینکه ارائه تریبون به دانشجویان معترض به‌نوعی این پیام را منتقل کرد که رئیس‌جمهور از مواجهه مستقیم با انتقادات طفره می‌رود. اما باید در نظر داشت که این رویکرد پزشکیان، در محیطی مانند دانشگاه که بستر آزادی بیان و تبادل نظر است، می‌تواند به‌عنوان تدبیری هوشمندانه برای جلوگیری از تبدیل شدن مراسم به صحنه تنش و برخورد تعبیر شود. برخلاف آنچه برخی می‌گویند که این رفتار نوعی عقب‌نشینی بود، می‌توان آن را به‌عنوان فرصتی برای مشارکت و گفت‌وگوی سازنده نیز دید.
 
تأثیرگذاری طولانی‌مدت 
یکی از جنبه‌های مهم این نوع تعاملات، تأثیری است که در بلندمدت بر روابط میان دولت و جامعه دانشگاهی می‌گذارد. هر چند رفتار پزشکیان در این لحظه خاص از تنش جلوگیری کرد؛ اما سوال اینجاست که آیا این رویکرد به تحکیم اعتماد میان دانشجویان و دولت منجر خواهد شد یا صرفا به‌عنوان یک اقدام فوری برای مهار چالش دیده خواهد شد؟
اگرچه ریاست‌جمهوری با دعوت به شنیدن صدای معترضان، پیام مثبتی به جامعه دانشگاهی داد؛ اما چالش اصلی در تداوم این رویکرد و تبدیل آن به یک سیاست بلندمدت است. دانشجویان به‌عنوان نیرویی پویا و فعال، انتظار دارند که فراتر از سخنرانی‌های رسمی و مراسم نمادین، صدایشان در تصمیم‌گیری‌ها شنیده شود. در نهایت، رفتار پزشکیان به‌عنوان فردی که از فضای دانشگاهی برخاسته و خود تجربه زیسته‌ای از فعالیت‌های دانشجویی دارد، می‌تواند الگویی جدید از تعامل میان مقامات و دانشجویان باشد. بااین حال، این نوع تعامل باید در طول زمان تثبیت شود تا از صرف یک واکنش مقطعی به یک سیاست بلندمدت تبدیل گردد.

منبع:ایسنا