منصور ستاری چگونه شهید شد؟ + زندگینامه
منصور ستاری سرتیپ نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و فرمانده آن بود. آیا میدانید منصور ستاری چگونه شهید شد؟ علت شهادت شهید ستاری یک سانحه هوایی است. حدود ۳۰ سال از آن سال میگذرد. منصور با نام سابق «اوج ۱۱۰» فیلمی به کارگردانی و نویسندگی سیاوش سرمدی و تهیه‌کنندگی جلیل شعبانی محصول سال ۱۳۹۹ است که در ۱۹ آبان ۱۴۰۰ اکران شد. این فیلم به روایت از زندگی منصور ستاری می‌پردازد.
زندگینامه شهید منصور ستاری
دفاع پرس نوشت: امیر سرلشکر شهید «منصور ستاری خواص» ۲۹ اردیبهشت سال ۱۳۲۷ متولد شد. وی سال ۱۳۴۶ وارد دانشکده افسری ارتش شده و دوره علمی کنترل رادار را در آمریکا گذراند و سپس به‌عنوان افسر کنترل شکاری نیروی هوایی، در ارتش مشغول به کار شد.
«منصور ستاری» افسری مؤمن، متعهد، شجاع، آگاه، تیزهوش و کاردان بود و طرح‌ها و ابتکار‌های زیادی در تجهیز سیستم‌های راداری و پدافندی به اجرا گذاشت که در طول جنگ تحمیلی توان نیروی هوایی را در سرنگونی هواپیما‌های متجاوز دشمن دوچندان کرد؛ بنابراین به‌علت فعالیت‌های بیش از حدی که در اجرای طرح‌های جنگی از خود نشان داد، سال ۱۳۶۲ به سمت معاون عملیات فرماندهی پدافند نیروی هوایی منصوب شد.
وی سال ۱۳۶۴ به‌عنوان معاونت طرح و برنامه نیروی هوایی انتخاب شد و به‌علت لیاقت و کاردانی و شایستگی که از خود نشان داد، در بهمن سال ۱۳۶۵ نیز به سمت فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب شد و تا هنگام شهادت عهده‌دار این مسئولیت بود.
شهید «منصور ستاری» افسری مؤمن، متعهد، شجاع، آگاه، تیزهوش و کاردان بود و طرح‌ها و ابتکار‌های زیادی در تجهیز سیستم‌های راداری و پدافندی به اجرا گذاشت که در طول جنگ تحمیلی توان نیروی هوایی را در سرنگونی هواپیما‌های متجاوز دشمن دوچندان کرد؛ به‌طوری که اجرای طرح «چابک‌سازی سایت‌های هاگ» موجب خلق حماسه‌ای بزرگ در عملیات «والفجر هشت» شد و همچنین تلاش در جهت حفاظت از نفت‌کش‌ها و نگهداری از مجتمع‌های پتروشیمی و میدان‌های گازی، نیز از دیگر فعالیت‌های مهم امیر سرلشکر منصور ستاری در دوران دفاع مقدس به‌شمار می‌آید.
این شهید والامقام پس از دوران دفاع مقدس نیز با راه‌اندازی مرکز جهادخودکفایی نیروی هوایی ارتش و مؤسسات فنی و صنعتی پیشرفته، پروژه‌های مهمی همچون ساخت هواپیمای پرستو، ساخت اولین جنگنده ایرانی به‌نام آذرخش را به سرانجام رساند.
برخی از اقدامات مهم و بنیادین شهید ستاری
- تأسیس دانشکده پرواز (خلبانی) که اولین سری دانشجویان خلبانی در مهرماه سال ۱۳۶۷ وارد دانشکده پرواز شدند.
- تأسیس دانشگاه هوافضا با ۸ گرایش تحصیلی
- راه اندازی تأسیسات و امکانات جدید تعمیر و نگهداری در قالب پروژه اوج.
- تأسیس دانشکده پرستاری و راه اندازی مرکز تحقیقات و آموزش پزشکی (پاتولوژی) نیروی هوایی.
- ایجاد هنرستان کارودانش ـ فنی و حرفه‌ای درمرکز آموزش‌های هوایی و اجرای برنامه‌های آموزش و پرورش برای افرادی که حداکثر با سن شانزده سال به استخدام نهاجا درآمده بودند تا بتوانند همانند دانش آموزان دبیرستان به تحصیل بپردازند و دیپلم رسمی کشور به آن‌ها اعطا شود.
- ایجاد شبکه دیده بانی به منظور تقویت سیستم پدافندی کشور ـ ایجاد شبکه دیده بانی بصری ـ ایجاد موانع هوایی بر فراز دره ها، گذرگاه‌ها و ارتفاعات و...
شهید ستاری که دارای تحصیلات فنی بود، در اواخر زندگی خود خوردویی را طراحی و یک نمونه از آن را به صورت دست ساز تولید کرد تا به صنعت خودروسازی کشور ثابت کند که می‌توان به جای تولید مکرر و بی کیفیت یک محصول، خودرو‌های جدید نیز ساخت و به مردم عرضه کرد.
بعد از شهادت وی، نام این خودرو را که تنها یک نمونه از آن ساخته شد، "شمس" گذاشتند که حروف اول "شهید منصور ستاری" بود. آن خودرو در دوره خود، خودرویی پیشرو‌تر از محصولات داخلی به حساب می‌آمد و البته هرگز تولد انبوه نشد و خودروسازی‌های داخلی همچنان به تولیدات کم کیفیت خود ادامه دادند.
آیا شهید ستاری خلبان بود؟
مهر نوشت: فرمانده محجوب و خوش فکری که خلبان نبود، مسئولیت خلبان‌ها را برعهده گرفت و هشت سال بر دل‌های آن‌ها فرماندهی کرد؛ برخی از آن‌ها حالا می‌گویند که اگر ستاری نبود، امروز نیروی هوایی یک نیروی راهبردی نبود.
انتصاب یک افسر فنی و راداری و نه خلبان شکاری، به عنوان فرمانده نیروی هوایی ارتش آنهم در کوران یک جنگ نابرابر و تحمیلی، اگر در سطح دنیا بی‌نظیر نباشد، شاید از موارد نادر و کمتر یافته شده در مجامع نظامی جهان باشد که کمتر کسی حاضر به انجام آن است؛ اتفاقی که در آستانه جشن تولد هشت سالگی انقلاب اسلامی مردم ایران و با پیشنهاد رئیس‌جمهور وقت به عنوان رئیس شورای عالی دفاع و موافقت رهبر کبیر انقلاب به عنوان فرماندهی کل قوا، صورت گرفت تا یکبار دیگر نتایج نوآوری‌های مدیریتی را که از دل جنگ تحمیلی و معادلات نابرابر و ظالمانه جهانی به دست آمده بود، نشان دهد.
همسر شهید ستاری کیست؟
همسر شهید ستاری در مصاحبه‌ای گفت: من و شهید ستاری دختر دایی و پسر عمه هستیم. پدرم نظامی بود و در ارتش خدمت می‌کرد. یادم هست آن زمان ساکن مشهد بودیم و به دلیل شغل پدر مجبورمی شدیم به جا‌های مختلف سفر کنیم. حمیده در میان گفته هایش شهید ستاری را «تیمسار» خطاب می‌کرد و می‌گفت: برای ما معلم‌ها خیلی مهم بود که همسرمان یک نظامی باشد. بعد در مورد ارتباط بیشتر با شهید ستاری قبل از ازدواج گفت: من و تیمسار ستاری تا لحظه دبیرستان کمتر همدیگر را می‌دیدیم، چون رفت و آمد زیادی نداشتیم.
بعد از اینکه پدر به تهران منتقل شد بعد از چند سال همدیگر را دیدیم، آن موقع شهید ستاری تازه می‌خواستند وارد دانشکده افسری شوند. البته ناگفته نماند که در آن روز‌ها قصد ازدواج نداشتیم و بحثی هم مطرح نشده بود. شاید دلیلش هم این بود که من ۳ سال از منصور بزرگتر بودم و این وصلت به فکر من و دیگران خطور نمی‌کرد. من دارای ۱۰ خواهر و برادر و منصور دارای ۴ خواهر و برادر بود؛ ولی من و منصور دو آدم شاخصی بودیم که با یکدیگر ازدواج کردیم یعنی متوجه شدیم از نظر روحی، روانی و فکری می‌توانیم در کنار هم زندگی کنیم.
فرزندان شهید ستاری
شهید ستاری چهار فرزند دارد و معروف‌ترین آن‌ها سورنا ستاری است. سورنا ستاری خواص زادمتولد ۱۳۵۱، دانشیار دانشگاه صنعتی شریف و رئیس کمیسیون علم و فناوری شورای راهبردی روابط خارجی است. او از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۱ معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان بود.
سورنا ستاری عنوان کرده اگرچه توانست از سوی دانشگاهی در آمریکا بورس تحصیلی بگیرد، اما به خواست پدرش منصور ستاری فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به آمریکا نمی‌رود و در دانشگاه صنعتی شریف ادامه تحصیل می‌دهد. او در این‌باره می‌گوید:
«بعد از گذراندن دوره کارشناسی‌ام، چون در دانشگاه شریف شاگرد اول دوره لیسانس شده بودم، بورس دانشگاهی در آمریکا را گرفته بودم و تقریباً تمام کارهایم را انجام داده بودم و در آخر شاید صحبت من با پدر ۵ دقیقه هم طول نکشید که ایشان گفتند: «نرو، چون اگر بروی ممکن است برنگردی و این نه به نفع تو و نه به نفع من است.»
منصور ستاری چگونه شهید شد؟
در ۱۵ دی ۱۳۷۳ تیمسار"منصور ستاری" برای شرکت در مراسم فارغ التحصیلی دانشجویان دوره خلبانی به پایگاه هوایی شهید بابایی اصفهان رفت، ولی در مسیر بازگشت به تهران هواپیمای حامل وی دچار سانحه شد.
منصور ستاری در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی شهید بهشتی اصفهان به همراه افسران بلندپایه نیروی هوایی؛ یاسینی (معاون هماهنگ‌کننده و رئیس ستاد نیروی هوایی)، اردستانی (معاونت عملیات نیروی هوایی)، احمد شجاعی، رزاقی، خلبان جم‌منش، کمک خلبان ریاحی، شریفی؛ مسئول دفتر ستاری، جمشیدی؛ خلبان پرواز، سنایی، محتشمی افسر و گارد همراه، محسنی افسر و گارد همراه و پورزادی، به شهادت رسید.
علت سقوط هواپیمای شهید ستاری
دنیای اقتصاد نوشت: سقوط این هواپیما به اندازه‌ای شوکه‌کننده، و با توجه به حضور مقامات ارشد ارتش مهم بود که تا چندین هفته پس از حادثه هم تیتر یک رسانه‌ها و مطبوعات بود که به انتشار جزییات تازه از آن می‌پرداختند.
مانند روزنامه اطلاعات که انتشار اخبار جدید درباره حادثه سقوط هواپیمای فرماندهان نیروی هوایی ارتش در دستور کار خود قرار داده بود و در تاریخ سه شنبه ۲۰ دی ۱۳۷۳، متن مکالمات خلبان این هواپیما در جعبه سیاه را منتشر کرد.
این روزنامه در این باره نوشت: «براساس مکالمه‌های ضبط شده در جعبه سیاه، این هواپیما بر اثر نقص فنی سقوط کرده است، یکی از نزدیکان تیمسار سرلشکر ستاری گفت: اطلاعات جعبه سیاه هواپیمای جت استار نشان می‌دهد که این هواپیما سه دقیقه پس از پرواز سقوط کرده است. براساس اطلاعات ضبط شده خلبان لحظاتی پس از برخاستن از فرودگاه اصفهان متوجه لرزش‌هایی در شیشه‌های هواپیما می‌شود و احتمال می‌دهد نقص فنی در موتور به وجود آمده است.»
در ادامه این توضیحات آمده است: «خلبان با برج مراقبت تماس می‌گیرد و موضوع را اطلاع می‌دهد. وی از برج مراقبت می‌خواهد تا هر چه سریعتر به فرودگاه بازگردد. برج مراقبت به خلبان می‌گوید اگر فرود را خطرناک می‌داند اعلام کند تا اقدامات ایمنی ویژه برای فرود اضطراری انجام شود. خلبان پاسخ می‌دهد علائم هشدار دهنده عادی است و نیازی به اقدامات ایمنی خاصی نیست و، ولی او تاکید می‌کند که ادامه پرواز در آسمان را صلاح نمی‌بیند و تصمیم دارد هواپیما را در باند فرود بیاورد، اما لحظاتی بعد ناگهان هواپیما سقوط می‌کند و آتش می‌گیرد.»
قبر شهید ستاری کجاست؟
قطعهٔ ۲۹ بهشت زهرا مدفن بسیاری از مسئولان، دیپلمات‌ها و نظامیان بلندپایه و افراد سرشناس است. آرامگاه علی صیاد شیرازی، منصور ستاری، مرتضی آوینی، نادر طالب‌زاده و شعبان نصیری در این قطعه قرار دارد.
گردآوری: تابناک جوان