پهپاد چیست و چه کاربردی دارد؟ + خطرناک ترین پهپاد ایران
از سوالات پرتکرار در ساعات اخیر این است که پهپاد چیست؟ پهپاد جنگی و پهپاد ایرانی چگونه است؟ خطرناک ترین پهپاد ایران کدام است؟ اگر تاکنون فقط نام پهپاد را شنیده اید و یا علاقمند هستید درباره پهپاد بیشتر بدانید، ادامه این مطلب را بخوانید تا با انواع پهپاد و کاربردهای آن آشنا شوید.
پهپاد چیست و چه کاربردی دارد؟
پهپاد یک هواپیمای بدون سرنشین است. هواپیما‌های بدون سرنشین به طور رسمی بیشتر به عنوان وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین (UAV) یا سیستم‌های هواپیمای بدون سرنشین شناخته می‌شوند. اساساً، پهپاد یک ربات پرنده است که می‌تواند از راه دور کنترل شود یا به طور مستقل با استفاده از برنامه‌های پروازی کنترل شده با نرم افزار در سیستم‌های تعبیه شده خود پرواز کند، که در ارتباط با حسگر‌های داخلی و یک سیستم موقعیت یاب جهانی (GPS) کار می‌کنند.
پهپاد مخفف چیست؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که "پهپاد" واژه‌ای است که برای هواپیما‌های بدون سرنشین تعریف شده و مخفف "پرنده هدایت پذیر از دور" است که از حروف اول کلمات مذکور ساخته شده است.
کاربرد پهپاد
پهپادها اغلب با ارتش مرتبط بودند. آن‌ها در ابتدا برای تمرین هدف ضد هوایی، جمع آوری اطلاعات و به عنوان سکو‌های تسلیحاتی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. پهپادها در حال حاضر نیز در طیف وسیعی از نقش‌های غیرنظامی از جمله موارد زیر استفاده می‌شوند:
- جستجو و نجات
- نظارت
- نظارت بر ترافیک
- پایش آب و هوا
- آتش نشانی
- استفاده شخصی
- عکاسی مبتنی بر پهپاد
- فیلمبرداری
- کشاورزی
- خدمات حمل ونقل
مینی پهپاد چیست؟
مینی پهپاد نوعی سیستم هواپیمای بدون سرنشین (UAS) است که کمتر از ۵۵ گرم وزن دارد. این ماشین‌های کوچک پرنده برای گرفتن عکس، فیلم برداری و بسیاری از اهداف دیگر استفاده میشود.
پهپاد جنگی
پهپادهای انتحاری پرنده‌های بدون سرنشینی هستند که پس از پرتاب قرار نیست به مقر برگردند و با کوبیدن خودشان به هدف ماموریتشان به اتمام می‌رسد. این پهپادها در نقش‌های گوناگون در جنگ استفاده می‌شوند و کارایی بالایی در جنگ از خود نشان داده‌اند.
پهپادهای نظامی که به طور مستقل، با کنترل از راه دور هدایت می‌شوند و حامل سنسور‌ها، تعیین کنندگان هدف، گلوله‌های تهاجمی یا فرستنده‌های الکترونیکی هستند که برای تداخل یا نابودی اهداف دشمن طراحی شده اند.
اهمیت پهپادها در امور نظامی
هواپیما‌های با سرنشین با وجود امکانات وتوانایی‌های خود، در مأموریت‌های پرخطر همیشه بانگرانی‌هایی از قبیل سقوط، انهدام پرنده و در نتیجه صدمات نیروی انسانی و تجهیزاتی مواجه هستند. از طرفی جثه بزرگ، کشف شدن پرنده‌ها با رادار و از بین رفتن اصل غافلگیری، محققان و پژوهشگران نظامی و صنایع دفاعی دنیا را بر آن داشته که از ابزار و تجهیزات پیشرفته و راهبردی جدیدی استفاده و این مشکل را برطرف نمایند.
هواپیما‌های بدون سرنشین در مقایسه با هواپیما‌های جنگنده سرنشین دار، دارای ابعاد کوچک‌تر و خاصیت پنهان کاری (رادارگریزی) بیشتر بوده و قادر به انجام مأموریت‌های متنوعی هستند.
به کارگیری پهپادها در جنگ‌های آینده زمینه ساز اقتدار هر چه بیشتر نیرو‌های درگیر خواهد بود. پهپادها در حال و آینده برترین سلاح و سامانه‌ای خواهند بود که در خدمت نیرو‌های مسلح جهان بخصوص نیرو‌های مسلح کشور ایران قرار می‌گیرد؛ همچنین یکی از سناریو‌های برخی از کشور‌های دنیا در جنگ‌های آینده، جمع آوری اطلاعات با استفاده از پهپادها است، زیرا با به کارگیری آسان و کمترین هزینه و تلفات جانی، می‌توانند اطلاعات با ارزشی را در حداقل زمان ممکن از مناطق عملیاتی به دست آورند.
سوخت پهپاد چیست؟
پهپادها برای تأمین انرژی پرواز، از منابع زیادی من جمله باتری لیتیومی، بنزین و انواع گاز‌ها تغذیه می‌کنند. از بین همه این منابع، سوخت هیدروژن، زمان پرواز پهپادها را چندین برابر می‌کند. مدت زمان پرواز نیز کاملا وابسته به سوخت پهپاد می‌باشد.
سوخت پهپادهای نظامی
سوخت پهپادهای نظامی، اغلب محلول نیتروژن می‌باشد، که هم با صرفه بوده و هم کارایی بالاتری نسبت به انواع دیگر منابع سوختی دارد. پهپادهای نظامی همانطور که از نام آن‌ها پیداست، در عملیات‌های نظامی و برای حملات نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پهپادها علاوه بر محلول نیتروژن، از انواع سوخت‌های جامد، بنزین نیز تغذیه کنند. یک شرکت آمریکایی موفق به جایگزین کردن انواع سوخت پهپاد با سوخت هیدروژن گردید، که راندمان عملکرد پهپاد را افزایش می‌دهد.
پهپاد باتری سنتی
منبع تغذیه این نوع پهپادها برای به پرواز درآمدن، باتری‌های لیتیومی باشد، که قابلیت شارژ شدن دارند. این باتری‌ها در کمتر از یک ساعت شارژشان خالی می‌گردد، از طرفی هم مدت زمان شارژ مجدد آن‌ها طولانی است.
پهپادهای بنزینی
نوع دیگری از پهپادها هستند که که از سوخت بنزینی تغذیه می‌کنند، این نوع سوخت پهپاد باعث سنگینی وزن آن میشود.
پهپادهای گاز سوز
این نوع پهپادها که سوخت آن‌ها گاز هست، کمیاب می‌باشند و در واقع تکنولوژی ساخت این دسته پهپادها متوقف شده است.
پهپادهای هیدروژنی
سوخت هیدروژن (ترکیب هیدروژن با اکسیژن) جریان برق تولید می‌نماید و بدین ترتیب انرژی مورد نیاز برای پرواز پهپادها را تأمین می‌کند. بطور کلی ماژول‌های پیل سوختی هیدروژن با تولید برق سبک در موتور پهپاد به مشتریان این امکان را می‌دهد تا محدودیت‌های فناوری سنتی باتری را دور بزنند و به طور قابل توجهی زمان و محدوده پرواز هواپیما‌های بدون سرنشین خود را افزایش دهند. این پهپادها به محض فرود در عرض چند دقیقه قابل سوخت گیری می‌باشند.
سوخت پهپادهای تجاری
امروزه استفاده از پهپادهای غیر نظامی یا به عبارتی پهپادهای تجاری رو به افزایش است. این پهپادها اغلب برای فیلم برداری در زمینه‌های صنعتی و تفریحی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سوخت پهپادهای تجاری، باتری‌های لیتیومی می‌باشد، که مدت زمان شارژ آن کمتر از یک ساعت است. توجه کنید برای داشتن یک پرواز طولانی مدت باید از باتری‌ها با ظرفیت بالاتر بهره گرفت. اما با افزایش ظرفیت باتری پهپاد، وزن آن نیز افزایش یافته و در نتیجه سرعت پرواز آن را کاهش می‌دهد.
نگاهی به ساخت پهپاد ایرانی
این روز‌ها زیاد درباره پهپادهای ایرانی می‌شنویم. از آرش گرفته تا مهاجر و غزه، ایران طیف گسترده‌ای از پهپادهای شناسایی، رزمی و انتحاری را به خدمت گرفته است. برخی از این پهپادها در میدان نبرد هم کارایی خود را به نمایش گذاشته‌اند.
اما داستان پهپادها در ایران داستان درازی است که شروعش به دوران جنگ برمی‌گردد. بر اساس گزارش تسنیم ضرورت به‌کارگیری پهپادهای شناسایی دقیقاً از روزی مطرح شد که فرماندهان جبهه‌های جنگ با چالشی به‌نام محدودیت پروازی هواپیما‌های شناسایی RF ۴ ارتش روبه‌رو شدند و از عکس هوایی به‌عنوان مهمترین و قابل اتکاترین وسیله کسب اطلاعات و شناخت موقعیت دشمن در صحنه نبرد، محروم شدند.
ساخت پهپادهای ایرانی از دوران جنگ تحمیلی و با پهپادهای «تلاش» و «مهاجر» آغاز شد و پس از جنگ با توسعه توان پهپادی، شاهد تولید پهپادهای هدف، شناسایی و رزمی متعددی توسط وزارت دفاع و نیرو‌های مسلح در کشور بودیم. در اینجا سه نمونه از پهپادهای مشهور شناسایی رزمی را معرفی می‌کنیم.
مهاجر پهپاد رزمی شناسایی ایرانی
خانواده مهاجر از مشهورترین پهپادهای ایرانی است. جدیدترین عضو این خانواده مهاجر ۶ است که با برد عملیاتی دو هزار کیلومتری قادر به حمل ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم سلاح است. مهاجر ۶ می‌تواند بمب هوشمند و نقطه‌زن اپتیکی-حرارتی قائم را حمل می‌کند.
شاهد ۱۲۹ پهپاد پیشرفته
از شاهد ۱۲۹ به عنوان یکی از کارآمدترین و پیشرفته‌ترین پهپادهای ایران یاد میشود. این پهپاد با شناسایی رزمی از سال ۲۰۱۲ که نخستین بار به پرواز درآمد تا امروز مشغول خدمت است. شاهد ۱۲۹ از مداومت پروازی ۲۴ ساعت برخوردار است.
غزه در ادامه شاهد ۱۲۹
از غزه پهپاد پهن پیکر ایرانی در بهار ۱۴۰۰ رونمایی شد. پهپاد غزه دارای ۲۱ متر دهانه بال و ۳۱۰۰ کیلوگرم جرم برخاست است. مداومت پروازی آن ۳۵ ساعت و سرعت پروازی آن ۳۵۰ کیلومتر بر ساعت عنوان شده است. میزان محموله قابل حمل توسط غزه نیز دستکم ۵۰۰ کیلوگرم و تا ۱۳ بمب بیان شده است.
پهپادهای انتحاری؛ گیم چنجر
آرش یکی از مشهورترین پهپادهای انتحاری ساخت ایران است که تازه‌ترین مدل از آن چندی پیش در رزمایش ارتش رونمایی شد. از مزیت‌های این پهپادهای زیاد گفته‌اند، اما به گفته کارشناسان روس، قابلیت گشت‌زنی روی هدف، پرواز در ارتفاع پایین و قیمت پایین از مهمترین مزیت‌های آن‌ها است. در حالی که قیمت یک موشک کروز مثل کالیبر روسی حدود یک میلیون دلار است، این پهپادها قیمتی بین ۱۰ تا ۵۰ هزار دلار دارند.
بزرگ‌ترین پهپاد ایران با برد ۷۰۰۰ کیلومتر
پهپاد شاهد ۱۴۹ یا پهپاد غزه با فاصله دو بال ۲۲ متر، وزن ۳ تن، دارای موتور توربو پراپ است که این پهپاد امکان پرواز در ارتفاع ۴۰ هزار پایی را داشته باشد! این پهپاد توان ۸۰۰ کیلوگرم محموله با مداومت پرواز ۳۶ ساعت را دارد و برد آن ۷۰۰۰ کیلومتر است.
خطرناک‌ترین پهپاد ایران
تاکنون برخی از پهپادهای معروف ایرانی را نام بردیم. خانواده پهپادهای شاهد یکی از متنوع‌ترین سری پهپادهای ایرانی است که توانسته‌اند در صحنه‌های نبرد‌های معاصر نقش کلیدی داشته باشند؛ از شاهد ۱۳۹ کوچک با آن صدای معروف تا شاهد ۱۴۹ غول‌پیکر.
یک شبکه لبنانی در گزارشی به بررسی مهمترین و خطرناک‌ترین پهپادهای راهبردی جهان پرداخت. در این لیست نام چند پهپاد ایرانی هم به چشم میخورد که در ادامه آورده ایم.
کمان ۲۲
گزارش سال ۱۴۰۱: یک رسانه لبنانی نوشت: «کمان ۲۲» پهپادی ایرانی است که رسانه‌های عبری درباره آن صحبت می‌کردند. رسانه‌های عبری می‌گفتند که این پهپاد قادر است به مسافت ۳۰۰۰ کیلومتری برسد یعنی قادر است اراضی اشغالی را نیز پوشش دهد.
این رسانه لبنانی در ادامه اضافه کرد که در رژه نظامی روز ارتش جمهوری اسلامی ایران و پس از آنکه از برخی تسلیحات و تجهیزات جنگی خود رونمایی شد، این پهپاد دیده شد.
المیادین همچنین اشاره کرد که وزارت دفاع ایران از دو پهپاد جدید خود نیز پرده برداشته بود و وزیر دفاع این کشور تأکید کرده بود که ساخت پرنده‌های بدون سرنشین اقتدار و قدرت دفاعی کشور را افزایش می‌دهد.
شاهد
در این گزارش آمده است که ایران زمانی از این پهپاد رونمایی کرد که در برخی از گزارش‌ها اشاره شده بود این پرنده به پهپاد آمریکایی «ام کیو-۱» شباهت‌هایی دارد؛ پهپاد غول‌پیکری که می‌تواند ۸ موشک با خود حمل کند. طبق گفته مجله آمریکایی «فوربس»، پهپاد ایرانی شاهد-۱۲۹ قادر است به مدت ۲۴ ساعت در آسمان پرواز کند.
یاسر
ایران در سال ۲۰۱۳ از پهپاد «یاسر» رونمایی کرد که به گفته المیادین، این پرنده نسخه ایرانی پهپاد آمریکایی «اسکن ایگل» است؛ همان پهپادی که در سال ۲۰۱۲ سرنگون شد و ارتش یمن توانسته چندین بار آن را ساقط کند.
پهپاد ایرانی کابوس اسراییل
در تصویر زیر «بنیامین نتانیاهو» (راست) نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی، در کنفرانس امنیتی مونیخ ۲۰۱۸ قطعه‌ای را در دست دارد که ادعا می‌کند متعلق به یک فروند پهپاد «شاهد-۱۹۱ صاعقه ۲» ساخت ایران است. سال ۲۰۱۸، رسانه‌ها خبر دادند یک پهپاد صاعقه‌ی ایرانی موفق شده تا عمق آسمان فلسطین اشغالی نفوذ کند، بدون این‌که پدافند رژیم صهیونیستی موفق به شناسایی یا سرنگونی آن شود.
گردآوری: تابناک جوان
منابع: رویداد 24 / مقاله توانمندی‌های پهپاد درجنگ‌های آینده: حسین شکوهی علی همت عندلیبی / عصرایران / آسمان ایکس / همشهری آنلاین / مشرق / خبرآنلاین / تابناک.