لوکیشن سریال پس از باران کجاست؟
زمان فیلم نوشت: سریال پس از باران که پخش شد، اولین چیزی که جلب توجه کرد، مناظر زیبای آن بود. پس از باران داستان جذابی داشت و بازیگران معروف آن هم خوب از پس نقش‌های خود برآمده بودند.
لوکیشن فیلم پس از باران
اما هنوز هم پس از سالها از پخش اولیه آن، مناطق زیبایی که این سریال نشان مخاطب داد، از یاد‌ها نرفته. مناطق بکری که مخاطبان سریال را به دل منطقه‌ای کمتر شناخته شده در دل استان گیلان برد؛ «جوکندانِ» تالش.
قبل از ساخت این مجموعه تلویزیونی، شمال کشور مکان فیلم برداری فیلم‌ها و سریال‌های فراوانی بود، اما کارگردان و تهیه کننده پس از باران به مکان‌های شناخته شده و معروف رضایت نداند و منطقه‌ای بکر و دست نخورده می‌خواستند. جوکندان این خصوصیت را داشت.
تصویر برداری گروه سازندگان پس از باران تنها به منطقه جوکندان ختم نشد. گاهی سه پایه و دوربین این گروه در محله «ساغری سازان» رشت که از قدیمی‌ترین محله‌های این شهر است، قرار می‌گرفت و گاهی هم برای گرفتن تصاویری از روز‌های معاصر به سراغ «زیبا کنار» می‌رفتند.
خانه پس از باران حالا معروف است
حالا دیگر معروف است. کافی است مسافری راهی منطقه تالش در گیلان شود، تا آدرس جا‌هایی را که سریال پس از باران در آن فیلم برداری شده به او بدهند. پس از باران در نمایش زیبایی‌های منطقه جوکندان چیزی کم نگذاشت. این مجموعه تلویزیونی بعد از پخش در ایران در بسیاری از کشور‌ها از جمله آلمان هم به نمایش درآمد. پخش آن پای کارگردانان بزرگ زیادی را به جوکندان باز کرد که حاصل آن ساخت تعداد زیادی فیلم کوتاه شد؛ فیلم‌هایی که تا امروز به جشنواره‌های گوناگونی راه پیدا کرده اند.
خانه ارباب متعلق به چه کسی است؟
مکان‌های فیلم برداری پس از باران درجوکندان، عمدتاً درخانه‌ای متعلق به یکی از خان‌های سابق این منطقه در «ترک محله» جوکندان بود.
نمایش زیبایی های گیلان در پس از باران
البته جدای از این خانه زیبا، مناظر اطراف این منطقه هم به یادماندنی شده؛ به خصوص دریاچه پشت کوه «گرد کوه» که راه رشت به جوکندان را در فیلم نشان می‌داد. پس از باران، باعث دیده شدن گوشه‌ای از زیبایی‌های گیلان شد که خیلی‌ها در استان گیلان از وجود آن با خبر نبودند.
درباره شهرستان جوکندان
دهستان آن چنان معروفی نیست. با اینکه مرکز شهرستان تالش است و پنج کیلومتری مرکز این شهرستان یعنی «تالش» قرار دارد؛ اما آن قدر بکر بود که خیلی‌ها از وجودش اطلاع چندانی نداشتند. جوکندان با ۳۲ روستا از بزرگ‌ترین مناطق شهرستان تالش است؛ منطقه‌ای که عوامل مجموعه پس از باران، ماه‌ها برای پیدا کردنش تمام مناطق شمال کشور را زیر پا گذاشتند و از نقطه نقطه طبیعت بی نظیرش عکاسی کردند.
نحوه پیدا کردن خانه ارباب در پس از باران
اسماعیل عفیفه ــ تهیه کننده این مجموعه تلویزیونی که خود زاده رشت است ــ می‌گوید زمان دانشجویی اش در این شهر ــ یعنی از سال‌های ۶۴ تا ۶۹ ــ چندتایی خانه اربابی در اطراف رشت می‌شناخته و برای همین فکر می‌کرده به راحتی می‌تواند خانه اربابی سریال را که مکان اصلی فیلم برداری سریال هم بوده پیدا کند؛ «اما پیش تولید کار را که شروع کردیم، دیدم همه آن خانه‌ها یا تخریب شده اند یا خرابه اند. از پیدا کردن خانه‌های اربابی قدیمی نا امید شدیم و جست و جو را شروع کردیم.»
عفیفه سختی‌های پیدا کردن جوکندان را خوب به یاد دارد؛ «یک روز صبح همراه مدیر تدارکات کار، از رامسر و چالوس شروع کردیم به جست و جو تا سرانجام اوایل شب به تالش رسیدیم. یکی از اهالی آنجا این خانه را در جوکندان تالش به ما معرفی کرد. خود خانه دقیقاً آن چیزی نبود که دنبالش بودیم، اما در مجموع به خاطر واقع شدنش در آن منطقه و طبیعت بسیار زیبایش، تصمیم گرفتیم همه جا کار کنیم.»
تهیه کننده پس از باران می‌گوید برایشان زیبایی منطقه بسیار مهم بوده؛ «ما می‌خواستیم از فضای معمول سریال‌های آن موقع که همیشه در آپارتمان‌های تهران اتفاق می‌افتاد، فاصله بگیریم. برای همین سراغ قصه‌ای مثل پس از باران رفتیم که به بهانه آن فضای بصری سریالمان را هم عوض کنیم.»
گروه بنا به آنچه در داستان سریال اتفاق می‌افتاد، نیاز به یک خانه اربابی و دو خانه معمولی قدیمی داشتند؛ خانه‌هایی که بتوانند اواخر دوران پهلوی اول و روابط خان و رعیتی را در روستا‌های شمال کشور به تصویر بکشند. خانه‌های قدیمی‌ای که در نهایت، سریال در آن‌ها فیلم برداری شد از میان روستا‌های زیاد منطقه جوکندان درمنطقه اصلی آن قرار داشتند.
زیارتگاه و قبرستان قدیمی جوکندان، جایی که محل راز و نیاز زن ستم کشیده ارباب با بازی مرجان محتشم بود هم در همین دهستان است.
از خاطره شیرین تا تلخ فیلمبرداری پس از باران
«منطقه آن قدر زیبا و دوست داشتنی بود که همه مان آنجا تفریح هم می‌کردیم.» این را عفیفه می‌گوید؛ تهیه کننده سریال. می‌گوید دریاچه نزدیک مکان اصلی فیلم برداری ــ یعنی همان خانه‌های اربابی ــ محل خوبی برای تفریح عوامل و گروه بازیگران شده بود.
این طور که عفیفه می‌گوید معمولاً در آن دریاچه نه چندان عمیق، ماهی‌های خوبی هم صید می‌شد؛ «بچه‌ها مواقع بیکاری در دریاچه ماهیگیری می‌کردند؛ به خصوص مرحوم کیومرث ملک مطیعی که ماهیگیر خبره‌ای هم بود. یک روز حسین توشه و زنده یاد ملک مطیعی ۱۴ تا اردک ماهی بزرگ از آن دریاچه صید کردند که شد شام شب گروه.»
اگرچه دریاچه نه چندان بزرگ و عمیق جوکندان محل مناسبی برای تفریح عوامل مجموعه تلویزیونی پس از باران بود، اما همین آب پر برکت خاطره تلخی برای اعضای گروه گذاشت. بعد از تمام شدن فیلم برداری، اتفاقی برای یکی از عوامل در این منطقه افتاد که گروه سازندگان را متاثر کرد؛ یکی از اعضای گروه تدارکات سریال که اتفاقاً متولد و ساکن همان منطقه هم بود غرق شد. به گفته عفیفه، غرق شدن این جوان تلخ‌ترین خاطره باقیمانده از آن دوران است؛ «سریال در حال پخش بود که شنیدم یکی از بچه‌های محلی به نام اسلام که جزو گروه تدارکات ما بود در دریا غرق شد؛ پسر جوانی بود و تازه ازدواج کرده بود. پس از باران و جوکندوان همیشه مرا یاد چهره خندان او می‌اندازد.»
بیشتر بخوانید:
گروه فیلمبرداری چه تغییراتی در خانه انجام دادند؟
طراحان صحنه پس از باران برای ساخت سریال، فضای طبیعت جوکندوان را تغییر ندادند. آن‌ها تنها برای ساختمان اربابی، دو تراس به دو طرف خانه اضافه کردند تا بزرگ‌تر از آنچه هست به نظر آید. ساخت و ساز‌های دیگری هم در حیاط همین مکان انجام شد. اما در مورد بقیه خانه‌ها تغییراتی ایجاد کرده اند که از نظر زمانی باورپذیر باشد. اما این تغییرات در مکان‌های داخلی شهر رشت ملموس‌تر بود.
درباره لوکیشن ساغری سازان و بلورچیان
محله‌ای که جزو اولین محله‌های رشت است، دیگر مکان فیلم برداری پس از باران بود. ساغری سازان همان محله‌ای است که خیلی‌ها معتقدند اولین خانه‌های رشت در آن بنا شد و به واسطه آن شهر سر و شکل شهر بودن به خود گرفت.
این محله که از ابتدای شکل گیری راسته کفاشان بوده و به همین خاطر به محله ساغری سازان معروف شده، از محلات مرکزی شهر رشت است. دلیل انتخاب سازندگان پس از باران برای محوریت قرار دادن این منطقه، حفظ بافت قدیمی و معماری منحصر به فردش است. علاوه بر آن، چون داستان پس از باران، بریده‌ای از دوران رضاخان پهلوی را روایت می‌کرد، خانه‌های ایوان دار این محله با مصالح چوبی برای نشان دادن این دوران بسیار مناسب بوده اند.
اسماعیل عفیفه که از دوران کودکی این محله را به خوبی به یاد دارد، می‌گوید تصاویر مربوط به شهر رشت را در محله‌هایی مثل ساغری سازان ــ به خصوص کوچه بلورچیان ــ و چهار برادران و خواهر امام تصویربرداری کرده اند. او از وضعیت معماری و بی توجهی سازمان میراث فرهنگی به این بافت تاریخی گله‌مند است؛ «اتفاقی را که حالا برای رشت افتاده نمی‌توان هیچ جور توجیه کرد. رشت زمانی نه خیلی دور، شهر زیبایی بوده. این روز‌ها نمای ظاهری شهر بی هویت و به شدت و بد ترکیب شده.»
عفیفه، تهیه کننده سریال «در مسیر زاینده رود» هم هست؛ همان مجموعه تلویزیونی‌ای که سال پیش از تلویزیون پخش شد و بسیار هم مورد توجه قرار گرفت. عفیفه در میان صحبت هایش اشاره‌ای هم به مجموعه می‌کند؛ «سال پیش که سریال در مسیر زاینده رود را در اصفهان کار می‌کردیم متوجه شدم که شهرداری و میراث فرهنگی اصفهان چقدر مراقب بافت و هویت شهرستان هستند. این حساسیتی است که همه باید نسبت به میراث فرهنگی خود داشته باشند. اما متاسفانه به نظر می‌آید که این موضوع در استان گیلان و به خصوص شهر رشت نادیده گرفته شده است.»
البته هنوز بارقه امیدی می‌درخشد؛ دو سال پیش حمام تاریخی حاجی که مربوط به اواخر دوران قاجار است، در محله ساغری سازان رشت مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت که جای شکر دارد. گرچه خانه‌های محله ساغری سازان، این روز‌ها طراحی مدرنی به خود گرفته اند.
بقعه خواهر امام هم یکی دیگر از مکان‌های فیلم برداری پس از باران بود؛ بقعه‌ای که در محله ساغری سازان قرار دارد و قدمت آن به زعم خیلی‌ها و به شهادت کتیبه روی دیوارش به دوران ناصرالدین شاه برمی گردد. اسم این بقعه پیش‌تر لاله شوی بود، اما بعد از گذشت مدتی به خواهر امام معروف شد. این بقعه در واقع آرامگاه یکی از خواهران امام رضا (علیه السلام) است و صحنه‌های خارجی بازار رشت را در کنار ساختمان‌های کنار این بقعه فیلم برداری کرده اند.
لوکیشن امامزاده
ارباب روستا (محمود پاک نیت) با اسب خود به زیارت امامزاده معروف روستا آمد تا برای بچه دار شدنش نذر و نیاز کند. سعید سلطانی کارگردان، از امامزاده قدیمی جوکندان به عنوان یکی از مکان‌های اصلی فیلم برداری سریال در بعضی از صحنه‌ها استفاده کرده است.
لوکیشن شهر رشت
عمو غلام، عموی دست و پا چلفتی خانم کوچیک، برای به دست آوردن موقعیت و پول به هر کاری دست زد و گذرش به شهر رشت، شهری که تا به حال از نزدیک ندیده بود رسید. این کوچه یکی از کوچه‌های تنگ و تو در توی محله ساغری سازان رشت است. در و دیوار خانه‌ها گواه خوبی برای قدمت آن است.
لوکیشن تهران
صحنه‌های مربوط به بازی مرحوم جمیله شیخی در تهران فیلم برداری شد، ولی طراحی صحنه و لباس پس از باران، که یکی از نقاط قوت این مجموعه تلویزیونی بود، این تفاوت تاریخی را آشکار نکرد.
لوکیشن اصلی سریال پس از باران
خانه معروف ارباب در جوکندان تالش قبل از اینکه مکان اصلی پس از باران شود، در همین اندازه و قامت خانه یکی از خان‌های قدیم روستا بوده است. گروه فیلم برداری این خانه را بازسازی کردند تا یکی از مکان‌های ثابت این مجموعه تلویزیونی شود. خانه چوبی و قدیمی ارباب با تالار‌های بزرگ و در‌های دو لنگه از نشانه‌های روستا‌های تالش است.
رفت و آمد بازیگران بین تهران و شمال
بعضی از بازیگران مجموعه فقط در تهران کارداشتند. مثل زنده یاد جمیله شیخی، بهزاد فراهانی، ثریا قاسمی و تعدادی دیگر. اما خانم نیکو خردمند چند روزی در تالش و در لوکیشن خانه اربابی کار داشتند.
البته این طور که عفیفه می‌گوید هیچ مشکلی برای رفت و آمد عوامل به تهران یا تالش که محل استراحت و هتل عوامل صحنه بوده نداشتند: «ماهی پنج روز تعطیل بودیم که با اتوبوس‌های اختصاصی به تهران بر می‌گشتیم. هتل محل اقامت ما در شهرستان تالش هم حدود هفت ــ هشت کیلومتر با مکان اصلی فیلم برداری فاصله داشت. ما در عرض ۱۵ دقیقه به محل فیلم برداری می‌رسیدیم که بسیار کمتر از زمانی است که ما در تهران صرف رفت وآمد به مکان‌های فیلم برداری می‌کنیم.»
لوکیشن معاصر پس از باران کجا بود؟
در مورد قسمت‌های معاصر این مجموعه هم عفیفه راحت‌ترین راه ممکن را برای تصویر برداری انتخاب کرد؛ «زیبا کنار» محل مناسبی برای فیلم برداری دوران معاصر بود؛ چرا که هم ویلا‌های مدرنی دارد و هم تلافی جنگل و دریا، مناظر زیبایی را به وجود آورده؛ «ما تلاش کردیم در پس از باران از کلیه جلوه‌های بصری و جفرافیایی گیلان استفاده کنیم و از هر کدام تصاویری در کار داشته باشیم. در زیبا کنار هم صحنه‌هایی از ساحل دریا و شالیزار‌های گیلان گرفتیم.»
برای همین است که پس از باران تصویر جالبی از حال و گذشته گیلان نشان میدهد؛ از خانه‌های روستایی قدیمی اش، از طبیعت کوهستانی، جنگلی اش، از کنار دریا و بافت قدیم شهری اش و درنهایت از ویلا‌های نوساز امروزی اش.
منبع: سرزمین من، شماره ۳