قانون داماتو را چه کشوری و با چه هدفی تصویب کرد چرا؟

آیا میدانید قانون داماتو را چه کشوری و با چه هدفی تصویب کرد؟ چرا این قانون هنوز هم ادامه دارد؟ قانون داماتو همان تحریم های آیسا است که در ایران با نام داماتو شناخته می شود. در این مطلب با قانون داماتو و جزییات تاریخی آن آشنا می شوید.

قانون داماتو چیست؟

ویکی پدیا: لایحه تحریم ایران و لیبی (انگلیسی: Iran and Libya Sanctions Act) یا ایلسا (ILSA) از لوایح کنگره آمریکا بود که در سال ۱۹۹۶ تصویب شد و بر شرکت‌هایی که با ایران و لیبی کسب و کار کنند تحریم اقتصادی اعمال می‌کرد. در ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۶، این لایحه به لایحه تحریم ایران یا آیسا یا ایسا (ISA) تغییر نام داده شد، چرا که دیگر به لیبی اعمال نمی‌شد، و تا ۳۱ دسامبر ۲۰۱۱ تمدید شد. تا مارس ۲۰۰۸ تحریم‌های آیسا علیه هیچ شرکت غیر آمریکایی اعمال نشده بود؛ این لایحه به رئیس‌جمهور اجازه می‌دهد تحریم‌ها را به صورت موردی معلق کند، گرچه این تعلیق باید هر شش ماه تمدید شود. با وجود محدودیت بر سرمایه‌گذاری آمریکایی در ایران، شرایط قانون FIPPA بر همهٔ سرمایه‌گذاران خارجی اعمال می‌شود.

این قانون در ایران به نام پیشنهاد دهنده آن در سنا سناتور آلفونسو داماتو به قانون داماتو مشهور شده‌است.

داماتو کیست؟

روزنامه هم میهن نوشت: آلفونس مارچلو داماتو ایتالیایی‌الاصل که در بروکلین نیویورک به دنیا آمد، آخرین سناتور جمهوریخواه ایالت نیویورک تاکنون و رکورددار دومین و هشتمین نطق طولانی سنای آمریکا برای اتلاف‌وقت و به شکست کشاندن یک لایحه، سنگی را در میان راه رابطه اقتصادی ایران و آمریکا انداخت که تبدیل به دیواری بلند شد و بر خیل مشکلات عادی‌سازی روابط دو کشور افزود.

داماتو که به‌مدت ۱۸ سال از سال ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۹ نماینده ایالت نیویورک در سنا بود به دلیل حمایت از رئیس‌جمهور جمهوریخواه رونالد ریگان و انتقادهایش از بیل‌کلینتون دموکرات و همچنین نطق‌های بی‌نظیر و کمیکش در سنا معروف بود. داماتو در سال ۱۹۸۶، در یک سخنرانی طولانی علیه یک لایحه نظامی دفتر تلفن منطقه کلمبیا را از رو خواند. او در یکی از نطق‌های خود پوستری از دایناسور کارتونی را نمایش گذاشت و سپس آن را با یک مداد بزرگ پاره کرد.

داماتو شخصیت تاثیرگذاری در سیاستگذاری جمهوری‌خواهان نیویورک بود و در سال‌های عضویت در سنا، «رئیس» حزب ایالتی به شمار می‌رفت. او به‌خاطر شدت دفاع از مواضع محافظه‌کارانه حزبش در مورد مسائل «قانون و نظم» مانند مجازات اعدام و مجازات‌های سخت برای جرایم مواد مخدر معروف بود. در برخی مسائل، او به مخالفان پیوست.

تاریخچه قانون داماتو

رجانیوز نوشت: قانون داماتو ـ کندی، یا قانون مجازات‌های ایران و لیبی ۱۹۹۶، با حضور خانواده‌های قربانیان پرواز شماره ۱۰۳ پان امریکن که در ۲۱ دسامبر ۱۹۸۸ بر فراز شهر لاکربی منفجر شده بود، بر ضد ایران و لیبی در ۱۵ اوت ۱۹۹۶ امضاء شده است. به‌نظر می‌رسد که امریکا با چنین نمایشی (جریان امضای قانون مجازات‌های ایران و لیبی) که در کمتر از یک ماه بعد از انفجار هواپیمای تی ـ دبلیو-‌ای (T.W.A) ۸۰۰، در ۱۸ ژوئیه ۱۹۹۶ بر فراز لانگ آیلند به صحنه می‌آورد قصد ارسال پیامی داشته که در آن بطور ضمنی انفجار اخیر را هم به یکی از این دو کشور (لیبی ـایران) که از سوی امریکا بعنوان «خطرناکترین حامیان تروریسم درجهان» معرفی شده‌اند نسبت دهد. این قانون به نام مبدع آن در مجلس سنای آمریکا، به داماتو شهرت یافته است.

بیشتر بخوانید: ایران؛ دلیل اصلی حفاظت از مایک پمپئو!

قانون داماتو با چه هدفی تصویب شد؟

هدف قانون داماتو، که شرکت‌های اروپایی دارندة روابط تجاری زیاد با ایران ولیبی رامدّ نظردارد، محروم کردن این دودولت ازمنابع مالی است؛ برای اینکه آن‌ها را از ادامه سیاست فعلی شان باز دارد. البته مبانی توجیهی قانون داماتو-کندی کاملاً در موردهر دو کشور یکسان نیست. اتهامات وارده به ایران خرید تسلیحات با قدرت تخریب وسیع وحمایت ازتروریسم بین‌المللی است که «امنیت ملّی ومنافع سیاسی خارجی ایالات متحده رابا خطر مواجه می‌نماید».

در واقع هدف این قانون محروم کردن ایران و لیبی از کسب درآمد لازم برای کمک به تروریسم بین‌المللی و توسعه صنایع نظامی‌شان می‌باشد. در سال ۲۰۰۶ کشور لیبی از قانون داماتو حذف شد و فقط ایران در ذیل این قانون قرار گرفت.

تحریم اصلی قانون داماتو

گفتیم قانون داماتو را چه کشوری و با چه هدفی تصویب کرد. به موجب قانون داماتو ـ کندی «هرگونه سرمایه‌گذاری آتی بیش از ۴۰ میلیون دلاردرسال برای توسعه بخش نفت وگاز در ایران توسط هر شرکتی در دنیا» ممنوع می‌شود. این ممنوعیت قابلیت تشدید هم داشته و در صورت ادامه آنچه سیاست‌های تروریستی از سوی ایران در طی یکسال خوانده می‌شود (یعنی تا پایان سال ۱۹۹۷) به سرمایه گذاری‌های بیش از ۲۰ میلیون دلار نیزگسترش می‌یابد. بنابراین در حال حاضر این قانون علیه شرکت‌هایی است که سرمایه گذاری‌های بالای ۲۰ میلیون دلار در ایران داشته باشند.

قانون داماتو ـ کندی در شش بخش، شش نوع مجازات برای شرکت‌هایی که این قانون را نادیده بگیرند پیش‌بینی نموده است:

مجازات‌های قانون داماتو

۱ ـ ممنوعیت هرگونه کمک مالی به صادرات ـ واردات و بانک؛
۲ ـ ممنوعیت صدور هرگونه مجوز صادرات تکنولوژی به نفع شخص مجازات شده؛
۳ ـ ممنوعیت اعطای اعتباربیش از ۱۰ میلیون دلار توسط یک نهاد بانکی امریکایی به شخص مجازات شده؛
۴ ـ ممنوعیت مشارکت شرکت‌های مالی مجازات شده در سیستم بانکی امریکا یا استفاده ازمنابع دولتی؛
۵- ممنوعیت خرید هرنوع کالا یا خدمات ازشخص مجازات شده توسط دولت فدرال؛
۶ ـ ممنوعیت کامل واردات تولیدات شخص مجازات شده.

اختیارات رئیس جمهور آمریکا در چارچوب قانون داماتو

قانون از رئیس جمهور می‌خواهد که حداقل دو مجازات را درصورت نقض ممنوعیت‌های پیش بینی شده درآن انتخاب کند. رئیس جمهور امکان انجام برخی اعمال محدود را دارد، وآن مواردی است که تعیین می‌کند اجرای مجازات‌ها برضد منافع امریکا باشد.

برخی مجازات‌ها هم، در پایان یکسال، تشدید خواهند شد، مگرآنکه رئیس جمهور به کنگره اعلام کند دولتی که اتباعش باید مجازات شوند متعهد شده‌است که خود قواعدی وضع نماید که حاوی مجازات‌های اقتصادی علیه ایران باشد. در این حال رئیس جمهور می‌تواند اعمال کلیه مجازات‌ها را در مورد آن دولت متوقف نماید.

همچنین در قانون پیش‌بینی شده است که رئیس جمهور می‌تواند احتمالاً اجرای مجازات‌ها رابرای سه ماه به تأخیر اندازد، مشروط براینکه دولت متبوع شخص مجازات شده «درحال اتخاذ تصمیماتی» برضد ایران باشد. این چیزی است که قانون داماتو آن را «تلاش دیپلماتیک برای برقراری یک نظام چندجانبه مجازاتها» می‌خواند (بخش ۴ «الف»). زمانی که مجازاتی اعلام شد باید حداقل برای مدت دوسال اجراشود: اگر شخص مجازات شده برای تبعیت از قانون امریکا تغییر رفتار دهد، این مدت می‌تواند کوتاه گردد، امّا نمی‌تواند هرگز کمتر از یکسال شود.

همچنین بر اساس اختیاراتی که رئیس جمهور آمریکا دارد، وی می‌تواند اجرای هر قانونی از جمله قانون داماتو را متوقف کند.

عمر قانون داماتو

در این مطلب دانستیم قانون داماتو را چه کشوری و با چه هدفی تصویب کرد و چرا؟ همشهری آنلاین نوشت: بر اساس بندی که در متن قانون داماتو (ویرایش ۲۰۱۱) آمده است مفاد این قانون نهایتا تا ۳۱ دسامبر ۲۰۱۶ (۱۱ دی ۱۳۹۵) موثر است و بعد از این تاریخ مفاد آن متوقف می‌شود به بیان دیگر عمر قانون داماتو در دسامبر ۲۰۱۶ به پایان می‌رسد. مجلس سنای آمریکا در دسامبر سال ۲۰۱۶ رای به تمدید این قانون داد.

ظریف: قانون ایلسا مغایر برجام است

روزنامه خراسان: محمد جواد ظریف در همان سال، در پاسخ به سوالی درباره تمدید قانون داماتو گفته بود: قانون داماتو دیگر وجود ندارد قانونی به اسم ایلسا وجود دارد که این قانون در پایان ۲۰۱۶ مدت آن تمام می‌شود، گروهی از سناتور‌ها و نمایندگان آمریکا به دنبال تمدید آن هستند که ما به دولت آمریکا تذکر دادیم که باید برجام رعایت شود و تمدید قانون ایلسا مغایر با برجام است.

روحانی: قانون داماتو نقض آشکار استقلال ملت‌هاست

نامه نیوز نوشت: حسن روحانی که آن زمان نایب رئیس مجلس پنجم بود در واکنشی اعلام کرد: قانون داماتو توهین بزرگی به همه ملت‌ها و نقض آشکار استقلال همه کشورهاست.

با پیروزی انقلاب اسلامی و قطع شدن رابطه ایران و امریکا درپی تحویل ندادن شاه از سوی امریکا و همچنین تسخیر لانه جاسوسی توسط دانشجویان ایرانی، امریکا تحریم‌های فراوانی را علیه دولت و ملت ایران آغاز کرد.

با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، امریکا تحریمی یکجانبه برای جلوگیری از دسترسی ایران به تسلیحات، اعمال کرد و این تحریم کمک به عراق به حساب می‌آمد که امریکا در تمام طول دهه ۸۰ میلادی تلاش کرد تا بر آن سرپوش بگذارد. صادرات مواد شیمیایی از امریکا به ایران طی دو دستور جداگانه به تاریخ مارس ۱۹۸۴ و ژوئیه ۱۹۸۵ ممنوع شد.

علاوه بر این در نوامبر ۱۹۸۷ (آبان ۱۳۶۶) رئیس جمهور امریکا طی دستورالعملی صدور ۱۴ نوع کالای دارای امکان استفاده بالقوه نظامی به ایران را ممنوع ساخت. با پایان جنگ نیز این تحریم‌ها با هدف نابودی اقتصاد ایران ادامه داشت. در ۱۵ مارس ۱۹۹۵، کلینتون طی یک فرمان اجرایی تجارت با ایران و سرمایه‌گذاری در این کشور، از جمله معامله نفت ایران درخارج به وسیله شرکت‌های امریکایی و شرکت‌های خارجی وابسته به آن‌ها را ممنوع ساخت.

این تحریم‌ها هم اکنون نیز ادامه دارد. سیاست تحریم ایران به رغم سعی و کوشش بسیار دستگاه دیپلماسی امریکا، حتی مورد حمایت بسیاری از نزدیکترین متحدان این کشور در اروپا، ژاپن، کانادا ومنطقه خلیج فارس قرار نگرفت. دلایل متفاوتی برای مخالفت اروپایی‌ها و دیگران با این سیاست ذکر شده است. بسیاری معتقدند که کشور‌ها نباید قوانین داخلی خود را بر کشور‌های دیگر تسری دهند. به همین دلیل کشورهایی، چون کانادا و فرانسه به اقداماتی دست زدند تا اثرات قوانین تحریم امریکا را برای شرکت‌های خود خنثی سازند.

گردآوری: تابناک جوان