آنغوزه چیست و چه خواصی دارد؟ + طریقه مصرف و مضرات

آیا میدانید آنغوزه چیست و چه خواصی دارد؟ طریقه مصرف انغوزه چگونه است؟ مضرات انغوزه چیست؟ اخیرا نام آنغوزه را بیشتر از پیش می شنویم. عکس شیره انغوزه را که جستجو کنید، احتمالا درباره کاربرد آن کنجکاو شوید. در این مطلب آنغوزه و کاربردهای آن را معرفی میکنیم.

آنغوزه چیست؟

آنغوزه نام گیاهی با نام علمی Ferula assa-foetida L است که از گیاهان دارویی مهم خانواده چتریان به شمار می‌رود و در نواحی استپی و بیابانی ایران مانند خراسان، بلوچستان و مناطق مختلف رویش دارد.

این گیاه دارویی در استان‌های جنوب ایران مانند هرمزگان، کرمان، دشت مرغاب، آباده، نائین رشد می‌کند و همچنین در زمین‌های بایر و خشک و آهکی مناطق گرم آسیا دیده شده است.

بومی استپ‌های ایران و افغانستان در آنغوزه شیره گیاهی موجود است، که از تیغ زدن ریشه یا پایین ساقه و یا قطع ساقه گیاهان مولد آنغوزه از ناحیه یقه گیاه بیرون می‌آید و در طول تابستان حاصل می‌شود که به دو صورت در بازار ارائه میکنند.

نام دیگر انغوزه چیست؟

آنقوزه یا آنغوزه، هینگ، گیاهی است علفی چندساله، ریشهٔ آن کمی کلفت و گوشتی، برگ‌های آن بسیار بریده و غباری، ساقه آن گوشتی و بلندی آن تا ۲ متر است. گل‌های آن به رنگ زرد و به گروه چتر مانند در آخر ساقه پدید می‌آید. آنقوزه در چند سال ابتدایی سن خود ساقهٔ در دید نیست و برگ‌های آن گسترده روی زمین است که در مراتع به نام (حلتیت)، (کماه) و (انگزاکماه) می‌شناسند.

آنغوزه چه خواصی دارد؟

یک کارشناس ارشد گیاهان دارویی گفت: خواص آنغوزه بسیار فراوان است و در گیاه درمانی مدرن و طب سنتی کارکرد فراوانی دارد. مینو طالبی گفت: آنغوزه یکی از گیاهان دارویی است که علاوه بر خواص درمانی که دارد از آن برای طعم‌دار کردن غذا‌ها نیز استفاده می‌شود.

خواص آنغوزه برای معده و سایر قسمت ها

طالبی با اشاره به این‌که خواص آنغوزه بسیار فراوان است و در گیاه درمانی مدرن و طب سنتی کارکرد فراوانی دارد، عنوان کرد: درمان یبوست، حمله‌های هیستری، هضم غذا، خاصیت ضدمیکروبی، خاصیت ضد التهابی، درمان عفونت‌های قارچی معده، درمان کزاز، یرقان، تسکین درد گوش، تسکین دندان درد و تقویت بینایی از خواص آنغوزه هستند.

خواص آنغوزه برای مو

این کارشناس ارشد گیاهان دارویی ادامه داد: آنغوزه دارای خاصیت مرطوب‌کنندگی بوده و از طریق داشتن این خاصیت می‌تواند برای مو‌های خشک و مجعد مفید باشد.

آنغوزه برای پوست

وی بیان کرد: داروی گیاهی آنغوزه می‌تواند باعث افزایش و بهبود اکسیژن‌رسانی به پوست شود و از این طریق کمک می‌کند تا پوست درخشنده‌تری را داشته باشید.

خواص آنغوزه برای نیش حشرات

طالبی با اشاره به این‌که درمان گزیدگی و نیش حشرات از دیگر خواص آنغوزه است، افزود: این گیاه برای گزش و نیش حشرات به عنوان یک پادزهر شناخته می‌شود.

خواص آنغوزه برای زنان

این کارشناس ارشد گیاهان دارویی بیان کرد: استفاده از آنغوزه بلافاصله پس از زایمان به زنان کمک می‌کند تا از ابتلا به هرگونه عفونت در امان بمانند.

آنغوزه خاصیت ضدبارداری دارد

وی بیان کرد: آنغوزه خاصیت ضد بارداری دارد به این صورت که اگر سریعاً بعد از اتمام دوره عادت ماهیانه، صمغ آنغوزه را به مدت یک هفته روزانه نیم گرم مصرف کنید از بارداری به‌طور موقت جلوگیری می‌کند.

خواص آنغوزه برای سردرد

طالبی تصریح کرد: از دیگر خواص آنغوزه می‌توان به خاصیت ضد التهابی آن اشاره کرد، این گیاه با خاصیت ضد التهابی خود می‌تواند باعث کاهش التهاب رگ‌های خونی در سر شود و از این راه سردرد را تسکین دهد.

آنغوزه برای جریان خون

این کارشناس ارشد گیاهان دارویی افزود: آنغوزه حاوی کومارین است که به بهبود جریان خون و جلوگیری از تشکیل لخته جلوگیری می‌کند.

طریقه مصوف آنغوزه برای دندان درد

وی ادامه داد: یکی دیگر از خواص آنغوزه تسکین درد دندان‌ها است که به این منظور باید نصف یک قاشق چای خوری یا یک تکه کوچک آنغوزه را با یک فنجان آب مخلوط کرده و بجوشانید و در طول روز دو یا سه بار دهان خود را با آن بشویید.

خواص انغوزه برای قند خون

صمغ گیاه آنغوزه دارای اثرات ضدمیکروبی، ضدالتهابی، خواص آنتی اکسیدانی و کاهش دهنده قندخون است.

خواص انغوزه برای رحم

خواص آنغوزه برای رحم به این صورت است که گیاه آنغوزه محرک رحم است و می‌تواند موجب رفع اسپاسم شود. برای درمان ترشحات بیش از حد رحم آنغوز را با فلفل مخلوط کنید و ترکیب حاصل از این دو را میل کنید.

خواص انغوزه برای مردان

از دیگر خواص آنغوزه تقویت توان جنسی است. برای بهره‌مندی از این خاصیت آنغوزه، به اندازه یک چهارم قاشق چای‌خوری از آنغوزه را با روغن حیوانی تفت دهید و نصف قاشق چای‌خوری از عصاره برگ انجیر را به این مخلوط اضافه کنید. ترکیب حاصل را روی یک عدد موز نارس ریخته و این موز را برای مدت سه روز صبح‌ها میل کنید.

خواص انغوزه برای کبد

آنغوزه محافظ خوبی در برابر تری گلسیرید و کلسترول حاصل از خوردن غذا‌های چرب است. ماده‌ای به نام کومارین در این گیاه، سبب رقیق شدن خون می‌شود. این گیاه به دلیل خواص ضدفیبروزی و ضدالتهابی که دارد، برای مقابله با اثرات طولانی مدت استفاده الکل مثل آسیب‌های کبدی و التهابی مفید است.

بیشتر بخوانید: گیاهی که دندان شما را سفید می کند!

مضرات آنغوزه

علاوه بر خواص آنغوزه به مضرات احتمالی آن هم میپردازیم.

مسمومیت در کودکان

مصرف این گیاه برای بزرگسالان عوارضی ندارد، ولی در کودکان سبب ایجاد مسمومیت می‌شود و در زمینه مصرف درمانی، برای آنغوزه تاکنون عوارضی مشاهده نشده است.

عوارض مصرف زیاد آنغوزه

اما در بعضی افراد ممکن است مصرف زیاد آن موجب اسهال، نفخ، سوزش هنگام ادرار، سوزش معده، سردرد، گیجی و تشنج شود.

آنغوزه و سقط جنین

با توجه به این که آنغوزه دارای خاصیت قاعده‌آور است، مصرف زیاد آن می‌تواند موجب سقط جنین شود؛ بنابراین توصیه می‌شود در دوران بارداری و شیردهی مصرف نشود.

بیماران صرع استفاده نکنند

مصرف این گیاه ممکن است اثرات تحریکی برای آن‌ها ایجاد کند، اگر مبتلا به صرع هستید، از این گیاه استفاه نکنید، زیرا ممکن است مورد حملات صرع قرار بگیرید.

حساسیت به آنغوزه

آنغوزه ممکن است باعث حساسیت‌های پوستی مثل قرمز، خارش و تحریک پوستی شود، در این حالت باید با پزشک خود مشورت کنید تا بدن‌تان واکنش‌های آلرژیک نشان ندهد.

آنغوزه زیاد باعث تشنج در بیماران عصبی

در بعضی از موارد باعث تحریک گلو، تورم لب‌ها، آروغ زدن، گاز معده و اسهال شود و علاوه بر این‌ها افرادی که دارای بیماری‌های عصبی هستند. در گزارشی آمده است، مصرف ۵۰ تا ۱۰۰ میلی گرم آنغوزه در افرادی که مشکل عصبی دارند، باعث تشنج می‌شود.

بیماران فشار خون در مصرف آنغوزه احتیاط کنند

مقدار مصرف بی‌رویه این گیاه موجب سرگیجه، سردرد و کاهش هوشیاری در هنگام کار خواهد شد و اگر مبتلا به بیماری فشارخون بالا یا پایین هستید از این گیاه استفاده نکنید.

طریقه مصرف آنغوزه

آنغوزه را می‌توانید به صورت پودر، روغن و ادویه در غذا‌های مختلف استفاده کنید و صمغ این گیاه را به صورت محلول در آب یا مخلوط با عسل، فلفل و روغن زیتون استفاده کنید. اگر کمی صمغ را در روغن زیتون حرارت داده و حل کنید و آن را به صورت گرم بر محل نیش حشرات و جانوران بگذارید برای از بین بردن درد، زخم و ورم آن موثر است.

مصرف این گیاه دارویی با فلفل و سداب برای معالجه کزاز و در صورت مخلوط با سرکه یا عسل برای درمان بیماری اعصاب مفید است. استفاده از این صمغ گیاهی به همراه سرکه برای بیرون کردن زالویی که در حلق گیر کرده مناسب و اگر با آب مخلوط کرده و استفاده شود، خشکی و خشونت حلق و صاف کردن صدا را از بین می‌برد.

غربی‌ها این صمغ را تصفیه و بوی آنرا از بین می‌برند، اما این عمل مقداری از خواص آنرا زایل ساخته و اثر درمانی آنرا نقصان می‌دهد. اگر مقداری از این گیاه دارویی را در آب محلول کنید، مایعی شیری رنگ به دست می‌آید که از دارو‌های ضد سم است و مقدار مناسب مصرف آن برای درمان بیماری‌های روزانه ۰.۳ تا ۱ گرم در سه نوبت (جمعا ۰.۳ تا ۱ گرم در روز) است.

جنبه های اقتصادی آنغوزه

طبق گفته کارشناسان آنغوزه از لحاظ اقتصادی هم برای کشاورز سود سرشاری دارد. جزییات آن را در لینک کاشت این گیاه، درآمد میلیاردی دارد! بخوانید.

قیمت هر کیلو شیره انغوزه

علی شکاری با اشاره به ارزش اقتصادی آنغوزه خاطر نشان می‌کند: در کشور چهار گونه آنغوزه داریم که به دو نوع تلخ و شیرین تقسیم می‌شود. نوع تلخ آن در کرمان، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان و فارس برداشت می‌شود. در خراسان آنغوزه شیرین تولید می‌شود که ارزش اقتصادی هر کیلوگرم آن حدود ۸۰ تا ۹۰ دلار است در حالی که آنغوزه تلخ بین ۴۰ تا ۵۰ دلار ارزش دارد. عمده تولیدات ما در نیشابور، کوه سرخ، درگز، قوچان و بخشی از حاشیه‌های مشهد است.

در داخل کشور هیچ دستگاهی متقاضی فراوری آنغوزه نیست

معاون فنی اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، درباره صادرات این محصول می‌گوید: «این محصول به نقاط مختلف صادر می‌شود قبلا آنغوزه به کشور‌های اروپایی هم صادر و در جواهرسازی به عنوان چسب برای سنگ‌های قیمتی مانند الماس استفاده می‌شده، اما عمده صادرات آن به هند است.

در واقع از زمان هخامنشیان این محصول به هند صادر می‌شده است در هند هم فراوری خاصی روی آن انجام نمی‌شود بلکه بیشتر با دیگر گیاهان مخلوط و به عنوان ادویه مصرف می‌شود. هند برای جلوگیری از تقلب بحث خرید خام این محصول را مد نظر دارد. البته هم اکنون به دلیل این که وضعیت گمرکی افغانستان راحت‌تر است، تاجران افغانستانی این محصول را بهتر خریداری می‌کنند». وی تصریح می‌کند: «سازمان جنگل‌ها بار‌ها در رسانه‌ها و انجمن‌ها درخواست کرده و بار‌ها خود استان مستقیم وارد شده است و از خارج از کشور کارشناس خواستیم که فراوری محصول در ایران اتفاق بیفتد، اما، چون مطالبه گری برای این کار در ایران نیست، صادر می‌شود. مصرف آن در ایران در حد استفاده برای درمان نفخ و دل درد است که محلی‌ها استفاده می‌کنند.

من هنوز ندیدم سازمانی درخواست فراوری این محصول را بدهد. چون بستری برای این کار فراهم نیست به همین شکل صادر می‌شود. در این خصوص وزارت صمت، سازمان غذا و دارو و شرکت‌های دانش بنیان باید ورود کنند. وزارت صمت یا وزارت جهاد کشاورزی سازوکار خاصی انجام نداده است».

گردآوری: تابناک جوان

منبع: ایرنا / غفاری دایت / ایسنا / کتاب کاله / مقاله اثر عصاره آبی صمغ گیاه آنغوزه بر ترمیم زخم در موش‌های صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین: نویسنده: سیددامون صدوقی / روزنامه خراسان.