چرا دریای خزر خطرناک شده است؟ + نکات مهم
آیا میدانید چرا دریای خزر خطرناک شده است؟ در نگاه اول شاید تصور کنید حیوانات خطرناک دریای خزر باعث این هشداراند اما اشتباه است و همان آب روان و آرام گاه با خشونت تمام جان افراد را میگیرد! شاید کنجکاو باشید بدانید عمیق‌ترین نقطه دریای خزر کجاست؟ عمیق‌ترین قسمت دریای خزر ۱۰۲۵ متر است. امروزه خطرات زیادی شناگران خزر را تهدید میکند از جمله زیر پا خالی شدن و موجهای شکافنده که خطر مرگ دارند. راستی آیا تاکنون از چاه‌های دریای خزر چیزی شنیده اید؟ غرق شدن در دریای خزر یکی از خطرات دائمی این منطقه است. در ادامه در اینباره بیشتر میخوانیم.
چرا دریای خزر خطرناک شده است؟
سواحل و دریای خزر در مجاورت مازندران همواره یکی از حادثه خیزترین آب‌های کشور محسوب می‌شود که هر ساله صد‌ها مسافر و بومی را به کام مرگ می‌کشاند. عمق متغیر، وجود گرداب‌های زیرسطحی، ساخت و ساز‌های چندین دهه پیش در زمان پسروی دریا، ورود رودخانه‌ها و ایجاد جریانات کششی هرکدام باعث شده تا سواحل مازندران میزبان غرقی‌های بیشماری باشد که اغلب بی توجه به هشدار‌ها هستند.
آمار مرگ و میر در دریای خزر
بر اساس آمار اداره کل پزشکی قانونی مازندران از سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ به ترتیب ۱۰۹، ۹۹، ۱۴۷، و پارسال ۱۶۱ نفر در دریای خزر غرق شدند. بنابر این گزاش از مجموعه ۵۱۶ نفری که هموطنان در چهار سال گذشته در سواحل مازندران جانشان را از دست دادند، ۶۴ نفرشان زن و مابقی مرد بودند، همچنین طبق بررسی‌های صورت گرفته، ۹۰ درصد این افراد غیر بومی و در مناطق شنا ممنوعه (خارج از طرح‌های سالمسازی) غرق شدند.
شنا در استخر هرگز شبیه شنا در دریا نیست
مدیرکل پزشکی‌قانونی مازندران با تاکید بر اینکه شنا در دریا هرگز مشابه شنا در استخر نیست گفت: علاوه بر دانستن فن شنا و داشتن مهارت زیاد، باید ویژگی‌های آب دریا را شناخت. وی خاطرنشان کرد: آب شور دریا در صورت برخورد با چشم، سوزش چشمی دردناکی ایجاد میکند و تمرکز شناگر را به طور کامل از بین برده و او را در یافتن مسیر ساحل ناتوان میکند.
مدیر کل پزشکی قانونی مازندران افزود: درصورت ورود آب دریا به نای و ریه فرد، سرفه‌های شدیدی ایجاد میکند که شناکردن را غیرممکن ساخته و شناگر مستاصل شده و ضربات امواج دریا، فرد را با خود به این سو آن سو برده و تمام انرژی و توان فرد را مستهلک میکند.
جریان شکافنده مرگبار
عباسی با اشاره به جریان شکافنده دریا گفت: امواج دریا با حرکت به سمت ساحل حجم زیادی از آب را به سمت خشکی منتقل میکند و این حجم وسیع آب باید دوباره به درون دریا برگردد و به همین منظور در نقاطی از ساحل به صورت تقریبا غیرقابل پیش‌بینی درون آب دریا آب راهه‌هایی به سمت دریا ایجاد می‌شود که در آن با سرعت زیادی خلاف جهت امواج جریان می‌یابد که این جریان‌ها از امواج آب متفاوت بوده و به آنها جریان‌های ساحلی، شکافنده یا مرگبار گفته می‌شود که در بسیاری از نقاط جهان به خصوص در سواحل دریای خزر تلفات جانی بسیاری را به بار می‌آورد.
دریا حتی شناگران حرفه‌ای را غافلگیر میکند
چرا دریای خزر خطرناک شده است؟ خوشروان عضو هیأت مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه‌های دریایی گفت: افرادی که به شنا آشنا هستند معمولا وقتی تحت تاثیر جریانات برگشتی قرار گیرند حتی این مهارت شنا نمی‌تواند به آنان کمک کند و خیلی از غرق‌شدگان دریا بخاطر همین مساله تحت تاثیر این جریان‌ها قرار می‌گیرند که سرعتش چندین برابر شنای سرعت قهرمانان سرعتی المپیک است که باید شناگران در شرایط آرام وارد دریا شوند.
وی اضافه کرد: افراد در مکان‌های دارای سازه‌های ساحلی یا دیواره‌های بتنی با دقت وارد شوند؛ چراکه معمولا در حاشیه‌های آن مناطق خطرناکی هستند که یکباره شیب ساحلی تغییر و شناگر را غافلگیر میکند.
فرو رفتن شناگران در تلاقی بین دریا و رودخانه
عضو هیأت مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه‌های دریایی با اعلام اینکه مکان تلاقی رودخانه با دریا بسیار مکان خطرناکی است، تصریح کرد: تلاقی با آب لب شور دریای خزر باعث پدیده ایجاد رسوبات چسبنده شده که اگر شناگران وارد این رسوبات شوند در آن فرو می‌روند، خیلی از غرق‌شدگان به‌دلیل فرو رفتن در این رسوبات از بین می‌روند.
بیشتر بخوانید:
آلودگی آب دریا و بیماری
خوشروان افزود: موضوع مهم اینکه شناگران از مصب رودخانه‌ها یک یا دو کیلومتر فاصله داشته باشند علاوه بر اینکه رودخانه‌های سواحل مازندران عمدتا به منابع آلاینده متنوع آلوده هستند که خیلی از شناگران ما با آلودگی‌های زیست محیطی خطرناکی که ازطریق رودخانه‌ها وارد ساحل می‌شود و معمولا در کنار این مکان‌ها شنا میکنند دچار آسیب‌دیدگی جدی و درحقیقت بیماری‌های عفونی می‌شوند که جبران آن بسیار سخت است.
خوشروان با اعلام اینکه دریا بسیار محیط خطرناکی است، گفت: دریای خزر در مکان‌های خاصی به شدت آلوده است و این آلودگی بسیار خطرناک است و مهم‌ترین آلودگی در دریای خزر هم میکروارگانیسم‌هایی هستند که در مناطق امواج به وفور و فراوانی یافت می‌شوند و وقتی وارد سیستم گوارش انسان شوند می‌توانند باعث بروز بیمار‌های گوارشی حتی منجر به فوت افراد شوند که باید توصیه‌های بهداشتی و ناجیان غریق توجه شود.
خطر مرگ شنا در سواحل تخته سنگی
وی ادامه داد: انتخاب سواحلی که شیب‌شان ملایم باشد و پرهیز از مکان‌هایی که شیب تند دارند ازجمله سرخرود، محمودآباد، نشتارود، چالوس و نوشهر در مناطق قلوه یا تخته سنگی، مورد تاکید است؛ چراکه باید از شنا کردن در این مناطق پرهیز کنیم به این دلیل که کوچک‌ترین حرکت موجب جراحت و صدمات و حتی مرگ افراد می‌شود.
ماجرای چاه‌های دریای خزر و خطرات آن!
چرا دریای خزر خطرناک شده است؟ عضو هیأت مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه‌های دریایی اظهار کرد: باتوجه به کاهش سطح تراز آب دریای خزر از سال ۱۹۹۵ میلادی تاکنون به میزان ۱.۶۰ بسیاری از سواحل ما از آب خارج شدند اگر در کنار خط ساحلی دقت کنیم می‌بینیم برخی چاه‌های آبی که متعلق به ادوار گذشته بود هنوز در آب‌های ساحلی وجود دارند و خیلی از شناگران ما به داخل چاه‌هایی می‌افتند که در دهه ۵۰ در اثر افزایش سطح تراز آب به زیر آب رفتند و الان دارند از سطح تراز آب خودشان را نمایان میکنند.
تله‌های زیر آبی در کمین شناگران
مدیر سابق مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر گفت: دومین مساله بحث تله‌های زیر آبی است، اکنون در بحث سواحل دریای خزر در بسیاری از جا‌ها فعالیت‌های ماهیگران پره را داریم. این ماهیگیران که از مهرماه کارشان را آغاز میکنند و تا اواخر اسفند ادامه دارد، معمولا با تور‌های بزرگ ماهیگیری ماهی را صید میکنند که گاهی بخشی از تور‌های آنها پاره و در اعماق دو متری و یک و نیم متری رها می‌شود.
این تور‌ها با وزنه‌هایی که دارند در کف بستر دریا باقی می‌مانند، وقتی یک شناگر به محیط عمیق می‌رود به خودش اعتماد دارد که می‌تواند در آن منطقه شنا کند و دوباره به ساحل برگردد، اما وقتی که قوس برمی‌دارد و به زیر آب می‌رود درگیر این تور‌ها می‌شود و در این شرایط به هیچ وجه نمی‌تواند خودش را نجات دهد و بسیاری از شناگران بر اثر این عامل جان خود را از دست می‌دهند.
شنا در کنار دیوار‌های حفاظتی ممنوع
چرا دریای خزر خطرناک شده است؟ مجری طرح بین‌المللی اثر نوسانات دریای خزر بر محیط زیست مناطق ساحلی با تاکید بر اینکه بسیاری از نقاط دریای خزر برای شناگران شرایط مناسب و مساعدی ندارد گفت: شناگران بدون آگاهی و آموزش وارد این نقاط می‌شوند و در نهایت جان خود را به خطر می‌اندازند، توصیه‌ای که دارم این است مکان‌هایی که برای مقابله با نفوذ آب دریا دیوار‌های حفاظتی دارد و معمولا تخته سنگ‌هایی بزرگ هستند.
شناگران به هیچ وجه در آن مناطق شنا نکنند، چون مناطقی هستند که نیم رخ بستر دریا در آنجا کاملا تغییر کرده و شیب در آن مناطق بسیار زیاد است و زمانی که امواج کوبنده باشد می‌تواند شناگر را به این تخته سنگ‌ها بکوبد و باعث مرگ شود ضمن اینکه این تخته سنگ‌ها در زیر آب هم وجود دارند و باعث پارگی و جراحت پا و حتی باعث به تله افتادن یک شناگر و مرگ آن می‌شوند بنابراین با جدیت از این مناطق فاصله بگیریم.
جریان شکافنده با موج فرق دارد
جریان شکافنده از بالا شبیه یک بادبزن دستی است که دسته آن به سمت ساحل، و دهانه آن به سمت دریا می‌باشد. دسته این بادبزن بیشترین قدرت را دارد و صرف نظر از اینکه شناگر چقدر شنا بلد است یا چقدر توان جسمی دارد، عملاً برگشت وی به سمت ساحل را غیر ممکن ساخته، او را سریعاً با خود به داخل دریا می‌کشاند.
برای درک بهتری از قدرت این جریان باید گفت که سرعت این جریان معمولاً از رکورد سرعت شنای المپیک نیز بالاتر است؛ بدین معنی که حتی بهترین قهرمان شنای المپیک نیز نمی‌تواند بر خلاف آن شنا کرده و به طرف ساحل برگردد. عرض جریان شکافنده بین ٣ تا بیش از ٦٠ متر، و طول آن به داخل دریا بسیار متفاوت است (گاهی فقط در ناحیۀ شکسته شدن امواج یا همان محلی که موج فرو ریخته و کف سفید رنگ تشکیل می‌دهد بوده، گاهی نیز تا ده‌ها متر به داخل دریا کشیده می‌شود).
نشانه‌های جریان شکافنده یا مرگبار
۱- آب در محل جریان شکافنده آرام و بدون موج است.
۲- رنگ آب در محل جریان شکافنده با بقیه نقاط تفاوت دارد.
۳- خطی از آب کف آلود، خزه یا زباله در محل جریان شکافنده به سمت دریا حرکت میکنند.
۴- امواجی که به سمت ساحل می‌آیند، در محل جریان شکافنده دچار شکست می‌شوند.
۵- در بسیاری از نقاط در سواحل گیلان و مازندران ساحل ماسه‌ای است. در ساحل ماسه‌ای علایمی شبیه اشکال هلالی وجود دارد. نوک هلال جایی است که جریان شکافنده تشکیل می‌شود.
در زمان گرفتار شدن چه باید کرد؟
دانستیم چرا دریای خزر خطرناک شده است. معاون پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: افراد باید سعی کنند در این جریان قرار نگیرند، در غیر این صورت با توجه به قدرت بالای جریان، شنا کردن خلاف آن اشتباه است؛ تنها راه این است که شناگر خود را داخل جریان رها کند و اجازه دهد او را به سمت دریا پیش ببرد، اما آرام آرام به طور مورب از آن خارج شود و به سمت ساحل بازگردد.
وی درباره اینکه جریان شناگر را تا چند متر به داخل دریا می‌کشد، توضیح داد: این مورد به شیب ساحل بستگی دارد؛ ممکن است در یک نقطه ۵۰ متر و در نقطه‌ای دیگر تا یکصد متر فرد را به داخل دریا ببرد، نجات یک شناگر گرفتار می‌تواند جان دیگران را نیز به خطر اندازد و در این مواقع فقط ناجیان غریق حرفه‌ای و آشنا با جریان می‌توانند کمک کنند.
چند توصیه مهم و پایانی
۱. جریان شکافنده معمولاً بسیار قوی بوده و به راحتی می‌تواند حتی جان شناگران بسیار ماهر را به خطر اندازد.
۲. پشته‌های ماسه‌ای ناپایدار بوده و گاهی زیر پای فرد فرو ریخته و او را در عمق زیاد آب گرفتار میکنند.
۳. در سواحلی که پاکسازی صورت نگرفته، شناگر در هنگام شیرجه ممکن است با اشیاء چوبی و فلزی و سنگی به جای مانده از این ساختمان‌ها برخورد کند. ضمناً چاه‌های آب و فاضلاب می‌توانند شناگران را به داخل خود بمکند.
۴- فراموش نکنید که دریا در عین زیبایی و آرامش، جان انسان‌های عزیز بسیاری را گرفته است؛ افرادی که هرگز در هنگام ورود به آب، تصورش را هم نمی‌کردند به چنین مرگ دلخراشی مبتلا شوند.
گردآوری: تابناک جوان
منابع: ایسنا / بیتوته / فارس / ایرنا / همشهری آنلاین.