مخترع اتوبوس چه کسی بود؟ + تاریخچه جهان و ایران
شاید اگر الان اولین اتوبوس ایران برای حمل و نقل را ببینید به آن لقب قراضه را بدهید، اما در همان سال‌ها یک پدیده ارزشمند و جالبی به نظر میرسید. نه تنها در ایران بلکه شرایط در تمام جهان اینگونه بود از درشکه حیوانات گرفته تا اتوبوس‌های موتور بخار همه در مسیر ساخت اتوبوس‌های امروزی طی شدند. تعداد صندلی اتوبوس معمولی و اتوبوس بیرون شهری و درون شهری به تدریج با هم متفاوت شد. آیا میدانید اتوبوس دو طبقه تا چه سالی در تهران بود؟ این اتوبوس‌های شهری خودش یک حس نوستالژی خاصی داشت که هم اکنون دیگر آن‌ها را نمیبینیم و از رده خارج شده اند. در این مطلب تابناک جوان، نگاهی به تاریخچه اتوبوس‌ها و روند پیشرفت آنان داریم.
مخترع اتوبوس کیست؟
در پاسخ سوال مخترع اتوبوس چه کسی بود؟ بیش از یک نفر را می‌توان نام برد. مخترع اتوبوس را نمی توان یک نفر در نظر گرفت. در طول تاریخ انواع اتوبوس ها توسط مخترعین ساخته شده است که برخی را معرفی میکنیم.
اتوبوس‌های بخار در سال ۱۸۳۰: والتر هنکاک و همکاران
به گزارش تابناک جوان به نقل از دانشنامه انگلیسی زبان اتوبوس، سرویس‌های منظم اتوبوس بین‌شهری توسط اتوبوس‌های بخار در انگلستان در دهه ۱۸۳۰ توسط والتر هنکاک و توسط همکاران سر گلدزورثی گارنی، در میان دیگران، پیشگام شدند و خدمات قابل اعتمادی را در شرایط جاده‌ای که برای حمل و نقل با اسب بسیار خطرناک بود، انجام دادند.
اولین اتوبوس مکانیکی در خیابان‌های لندن در ۲۲ آوریل ۱۸۳۳ ظاهر شد. کالسکه‌های بخار بسیار کمتر احتمال داشت واژگون شوند، آن‌ها سریع‌تر از کالسکه‌های اسبی حرکت میکردند، آن‌ها بسیار ارزان‌تر بودند و آسیب بسیار کمتری به آن‌ها وارد میشد.
با این حال، عوارض سنگین جاده‌ای که تحمیل شده بود، وسایل نقلیه جاده‌ای بخار را دلسرد کرد و راه را برای شرکت‌های اتوبوس‌رانی باز گذاشت و از سال ۱۸۶۱ به بعد، قوانین سخت‌گیرانه عملاً وسایل نقلیه مکانیکی را به مدت ۳۰ سال از جاده‌های بریتانیا حذف کرد، لوکوموتیو. قانون ۱۸۶۱ محدودیت‌های سرعت محدودی را برای "لوکوموتیو‌های جاده‌ای" با سرعت ۵ مایل در ساعت (۸.۰ کیلومتر در ساعت) در شهر‌ها ۱۰ مایل در ساعت (۱۶ کیلومتر در ساعت) در کشور اعمال می‌کند.
واگن برقی در ۱۸۸۲: برادران زیمنس، ویلیام در انگلستان و ارنست ورنر در آلمان
اختراع ترولی‌بوس الکتریکی معمولاً از طریق تیر‌های چرخ دستی توسط سیم‌های بالای سر تغذیه میشد. برادران زیمنس، ویلیام در انگلستان و ارنست ورنر در آلمان، در توسعه مفهوم ترولی‌بوس همکاری کردند.
اولین وسیله نقلیه از این دست، الکتروموت، توسط برادرش ارنست ورنر فون زیمنس ساخته شد و در سال ۱۸۸۲ در هالنسی آلمان به عموم ارائه شد. اگرچه این وسیله نقلیه آزمایشی تمام معیار‌های فنی یک ترولی‌بوس معمولی را برآورده می‌کرد، اما در همان سال پس از نمایش برچیده شد.
اتوبوس‌های موتوری ۱۸۹۵: بنز ویکتوریا
در سیگرلند، آلمان، دو خط اتوبوس مسافربری در سال ۱۸۹۵ با استفاده از یک واگن موتوری شش سرنشین که از بنز ویکتوریا ۱۸۹۳ ساخته شده بود، برای مدت کوتاه، اما بی‌سود، حرکت کردند. یک خط اتوبوس تجاری دیگر با استفاده از همه اتوبوس‌های بنز برای مدت کوتاهی در سال ۱۸۹۸ در منطقه روستایی اطراف ولز حرکت کرد.
شرکت آلمانی دایملر موتورز نیز یکی از اولین مدل‌های اتوبوس موتوری را در سال ۱۸۹۸ تولید کرد و یک اتوبوس دو طبقه را به شرکت موتور کشش فروخت که اولین بار در خیابان‌های لندن در ۲۳ آوریل ۱۸۹۸ استفاده شد. سرعت ۱۸ کیلومتر در ساعت (۱۱.۲ مایل در ساعت) و حداکثر ۲۰ مسافر را در یک منطقه محصور در زیر و روی یک سکوی هوای آزاد در بالا جا می‌داد.
تاریخچه‌ای از اتوبوس‌ها در جهان
به گزارش تابناک جوان به نقل از وبسایت bus، در طول دو قرن گذشته، نوآوری به طور کامل مکانیسم‌ها و ظاهر اتوبوس‌ها را تغییر داده است در حالی که هدفی مشترک در پشت این خلاقیت‌ها است. اتوبوس‌ها به عنوان وسایل نقلیه حمل و نقل گروهی ایمن، کارآمد و راحت شناخته می‌شوند. اتوبوس‌ها در طول سال‌ها بر اساس نیاز‌های جامعه تکامل یافته اند. در تاریخ اولیه اتوبوس ها، بیشتر دلایل اقتصادی حاکم بود و امروزه، ارکان پیشرفت اتوبوس، پایداری و افزایش تجربه مشتری است.
در اینجا مروری مختصر از چگونگی رسیدن به این نقطه از اتوبوس‌ها در جهان را داریم.
کالسکه‌های اسبی در دهه ۱۶۶۰ فرانسه
اولین خط اتوبوس عمومی در فرانسه در سال ۱۶۶۲ راه اندازی شد، زمانی که بلز پاسکال سیستمی از کالسکه‌های اسبی را توسعه داد که طبق برنامه در خیابان‌های پاریس می‌چرخیدند. با این حال، این ابتکار دوام زیادی نداشت. کالسکه‌ها فقط در دسترس اشراف بودند، و در عرض یک دهه محو شدند.
ایده حمل و نقل عمومی در دهه ۱۸۲۰
۵۰ سال دیگر طول کشید تا ایده حمل‌ونقل عمومی گروهی بازگردد، اما این بار ماندگار شد. این ایده در سال ۱۸۲۶، می‌توانست تا ۴۲ مسافر را با سه اسب حمل کند. فرانسه دوباره اولین کشوری بود که این نوآوری را آزمایش کرد. این بار هم افراد عادی و هم نجیب زاده‌ها اجازه سوار شدن به آن را داشتند. در سال ۱۸۲۸، شهر نیویورک همچنین اولین خط حمل و نقل عمومی خود را راه اندازی کرد و بسیاری از شهر‌های دیگر ایالات متحده نیز به دنبال آن راه افتادند.
سواری با اتوبوس پر دست انداز بود. جاده‌ها عمدتاً سنگفرش شده و صندلی‌ها فاقد بالشتک بودند که برای سفر‌های طولانی‌تر بسیار ناراحت کننده و قیمت بلیط‌ها نیز بسیار بالا بود.
واگن اسبی مبتنی بر ریل در قرن نوزدهم
اولین پیشرفت قابل توجه در ساخت اتوبوس با گذاشتن ریل بر روی مسیرهای موجود حاصل شد. کالسکه‌های اسب‌کشی اکنون سواری بسیار نرم‌تری را ارائه می‌دهند. به دلیل اصطکاک کمتر، کشیدن اسب‌ها نیز آسان‌تر بود، بنابراین هر واگن اکنون می‌تواند سه برابر بیشتر مسافر را حمل کند. در دهه ۱۸۸۰، شهر‌های ایالات متحده بیش از ۳۰۰۰۰ مایل مسیر راه آهن خیابانی برای واگن اسب‌ها داشتند.
با این حال، مشخص شد که اسب‌ها به عنوان منبع انرژی پایدار نیستند. آن‌ها فقط می‌توانستند حدود دو ساعت کار کنند، بنابراین هر وسیله نقلیه به ده حیوان در روز نیاز داشت. هزینه خوراک و نگرانی‌های عمومی در مورد درمان با حیوانات الهام بخش نوآوری‌های بیشتر است.
بیشتر بخوانید:
مرحله بعد ساخت اتوبوس‌های تله کابین
اندرو اسمیت هالیدی اولین تله کابین را در سال ۱۸۷۳ در سانفرانسیسکو ایجاد کرد. سیستم هالیدی دیگر نیازی به استفاده از حیوانات ندارد. در عوض آن‌ها با استفاده از یک کابل متحرک بین ریل‌های موجود و محکم کردن هر وسیله نقلیه با یک گیره پایین کار کردند.
با این حال، سیستم ناامن بود؛ کابل‌ها به دلیل پارگی باعث تصادفات خطرناک می‌شدند. به همین دلیل، تله کابین‌ها به زودی پس از معرفی، از عملیات گسترده حذف شدند. نیاز به راه حل بهتری بود.
واگن برقی: از دهه ۱۸۸۰ تا قرن ۲۰
در اواخر دهه ۱۸۰۰، اتوبوس‌های واگن برقی - همچنین به عنوان تراموا، واگن برقی، یا تراموا برقی شناخته می‌شوند - سرانجام جایگزین ماشین‌های اسب‌سوار شدند و دوران حمل و نقل با نیروی حیوانات را به پایان رساندند. آن‌ها روی ریل می‌رفتند و با خطوط جریان الکتریکی در بالای سر کار میکردند. ترولی‌بوس‌ها از ریل‌ها و واگن‌های موجود استفاده میکردند در حالی که می‌توانستند مسافران بیشتری را در مسافت‌های طولانی‌تر با هزینه کمتر حمل کنند.
واگن‌های برقی یکی از انقلابی‌ترین و تاثیرگذارترین اختراعات ایالات متحده در زمان خود بودند. تراموا‌ها رفت و آمد روزانه را در دسترس و راحت کرده بودند. برخی از خطوط تراموا هنوز در سیاتل، بوستون و فیلادلفیا و همچنین بسیاری از کشور‌های اروپایی فعال هستند.
مرحله آخر: ساخت اتوبوس‌های موتوری و پیشرفت تا امروز
مخترع اتوبوس چه کسی بود؟ کارل بنز اولین اتوبوس موتوری را در سال ۱۸۹۵ مهندسی کرد. در سال ۱۹۰۶، فرانسه بار دیگر با افتتاح اولین خط اتوبوس کوتاه موتوری پیشگام شد.
اولین اتوبوس‌ها با اتوبوس‌های مدرن بسیار فاصله داشتند و کمترین راحتی را به مسافران داشتند. نوسازی عمده سیستم حمل و نقل ناشی از کمبود‌های پس از جنگ جهانی دوم بود. هزینه بالای ساخت ریل‌های جدید و نیاز به یک نوع وسیله نقلیه انعطاف پذیرتر منجر به تبدیل بسیاری از خطوط تراموا به خطوط اتوبوس موتوری شد. عصر حاکمیت اتوبوس مدرن آغاز شد.
در سال ۱۹۵۱ مرسدس بنز مدل اتوبوسی را با ترکیب موتور عقب و بدنه جادار طراحی کرد. با گذشت زمان، چندین نوع اتوبوس تخصصی شکل گرفت: ترانزیت شهری، برون شهری، بین شهری و مدرسه.
افزایش هزینه‌های سوخت در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ باعث شد تا مسافران اتوبوس در سراسر جهان بیشتر شوند. در شهر‌های بزرگ، اتومبیل‌های شخصی طرفداران کمی داشتند؛ کمبود پارکینگ و ترافیک، حمل و نقل عمومی را به گزینه‌ای جذاب‌تر برای رفت و آمد تبدیل کرد.
اتوبوس‌های برقی در قرن بیست و یکم
امروزه اتوبوس‌ها پرکاربردترین سیستم حمل و نقل در سراسر جهان هستند. در دهه ۲۰۱۰، تولید اتوبوس تا حد زیادی جهانی شد، با همان طرح‌هایی که در سراسر جهان استفاده میشد. بسیاری از شهر‌های اروپایی حالا به دنبال جایگزین کردن اتوبوس‌های برقی برای حمل و نقل عمومی هستند.
تاریخچه ورود اتوبوس به ایران
اتوبوس در ایران در زمان مظفرالدین شاه قاجار یعنی اواخر صده ۱۲۰۰ شمسی وارد ایران شد و تعداد آن به تدریج افزایش یافت. گفته می‌شود برای حمل و نقل عمومی در ابتدا یک اتوبوس در شهر رشت توسط یک تاجر ایرانی وارد شد و بعدا به تهران هم رسید. واضح است که حمل و نقل آسان طرفداران زیادی پیدا کرد و این خود یک منبع درآمد خوبی شد که یکی از انگیزه‌های زیاد کردن اتوبوس‌ها شد.
احتمالا در فیلم و سریال های قدیمی وضعیت اتوبوس های قدیمی را دیده اید. اینگونه نبود که همیشه اتوبوس برای جابه جایی در دسترس باشد و گاه یک شخص چندین روز منتظر میشد تا بتواند به مقصدی سفر کند. مسیرهای محدود بین شهری تا پر شدن مسافران صبر میکردند. در ایران هم مانند جهان، در ابتدا از حیوانات برای حمل و نقل استفاده میشد. با گذشت زمان اتوبوس ها پیشرفت کردند و در مسیرهای مختلف بیرون و درون شهری قرار داده شدند.
اتوبوس دو طبقه تا چه سالی در تهران بود؟
اتوبوس‌های دو طبقه در ۱۹۵۴ میلادی در لندن انگلیس استفاده شد. در سال ۱۳۳۸ خورشیدی نخستین اتوبوس دوطبقه در ایران مونتاژ گردید و به ناوگان عمومی پیوست. این اتوبوس‌ها در اوایل دهه ۷۰ شمسی از رده خارج شدند. چند نمونه از این اتوبوس‌ها در سال ۸۷ برای زنده کردن حس نوستالژی و گردشگری در شهر تهران به حرکت درآمدند.
منبع: تابناک جوان