روز و شب چگونه به وجود می آید؟ (کودکانه و بزرگسالان)

آیا میدانید شب و روز چگونه به وجود می‌آید؟ علت پیدایش شب و روز کلاس اول و پایه های بالاتر و کتاب درسی ها خوانده ایم. گاهی به زبان کودکانه و گاه با فرمول های پیشرفته. گردش زمین و پیدایش شب و روز یکی از پدیده های مهم شبانه روز کره زمین انسان ها است که هر روز با آن سر و کار دارند. دانستن درباره آسمان و نجوم همیشه برای انسان ها جذاب بوده است. چه خوب است در هر سنی که هستیم از این پدیده آفرینش آگاه باشیم.

خداوند در قرآن کریم میفرماید: «یُقَلِّبُ اللهُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ اِنَّ فى ذلِکَ لَعِبْرَةً لاُِولى اْلأَبْصارِ» (خداوند شب و روز را دگرگون [و جابه جا] مى کند؛ به یقین در این عبرتى است براى صاحبان بصیرت).

روز و شب چگونه به وجود می آید؟

حرکت وضعی زمین علت اصلی به وجود آمدن شب و روز است. به چرخش سیاره حول محورش حرکت وضعی می‌گوییم. زمین نیز مثل سایر سیاره‌ها محوری فرضی و نامرئی دارد که حول آن می‌چرخد. درنتیجه، قسمت‌های مختلف زمین متناوباً مقابل نور خورشید می‌آیند و سپس از آن دور می‌شوند و در تاریکی فرومی‌روند. به هر چرخش کامل زمین یک‌ شبانه‌ روز می‌گوییم که ۲۴ ساعت طول می‌کشد.

چرخش زمین به دور خودش، علت پدید آمدن شب و روز

روز و شب چگونه به وجود می آید؟ حرکت وضعی زمین نام چرخشی است که سیاره زمین به دور خود انجام می‌دهد. دانشمندان زیادی در قرن‌ها پیش و تا به الان این چرخش از غرب به شرق را تأیید کردند. اگر از سمت ستاره قطبی به زمین نگاه کنیم؛ زمین خلاف جهت عقربه‌های ساعت به دور خود دوران می‌کند. بین دو نقطه قطب شمال و قطب جنوب امتداد دارد.

زمین دائماً در حال حرکت است. همانطور که در حال گردش به دور خورشید است، روی محور خود نیز می‌چرخد. زمین همچنین حرکتی به دور کهکشان راه‌شیری همراه با منظومه شمسی دارد.

انسان‌ها نمی‌توانند سرعت زمین را احساس کنند؛ همچنین متوجه حرکت زمین به دور خورشید نمی‌شوند، چرا که سیاره زمین با سرعتی ثابت به دور خورشید در حال گردش است. مسافران سرعت را احساس نمی‌کنند، زیرا این مسافران در واقع با همان سرعت و جهت یا سرعت هواپیما در حال حرکتند. تنها در صورتی مسافران ممکن است متوجه حرکت خود و هواپیما شوند که از پنجره هواپیما شاهد عبور مناظر باشند.

علت چرخیدن زمین به دور محور خود

چرخش زمین سبب شکل گرفتن خیلی از اتفاقات طبیعی اطراف ما رخ می‌دهد. مثلا در اثر حرکت زمین به دور خودش است که شب و روز شکل می‌گیرد. اگر زمین بی حرکت بود، یک طرف آن در تاریکی مطلق و طرف دیگر هم در روشنایی مطلق قرار می‌گرفت، اما به دلیل چرخشی که دارد زمین در هر ۲۴ ساعت در یک طرف روشن قرار گرفته است و کم کم رو به تاریکی می‌رود.

چرخش زمین دور خورشید، علت پدید آمدن سال‌ها

دانستیم روز و شب چگونه به وجود می آید. همچنین زمین به دور خورشید هم می‌چرخد که سبب تغییر فصل‌ها می‌شود. امروزه زندگی ما تحت تاثیر حرکت زمین و تغییر فصل‌ها است. حرکت زمین به دور خورشید ۳۶۵ روز و۶ ساعت زمان می‌برد که این چرخش هم سبب شکل گرفتن سال‌ها می‌شود.

پدیده روز و شب در گذشته

در گذشته مردم بر این باور بودند که زمین ثابت است و خورشید هر روز از طرف شرق به غرب زمین حرکت می‌کند و در نتیجه شب و روز پدید می‌آید، اما امروزه می‌دانیم که این نظریه کاملا اشتباه است و این سیاره زمین است که مدام در حال چرخش است.

در واقع زمین به دور خود می‌چرخد در نتیجه آن سمت که رو به خورشید است روز و آن سمت دیگر که به طرف خورشید نیست، هوا تاریک بوده و شب می‌باشد. در نتیجه می‌توان گفت یک مرتبه چرخش زمین به دور خود که ۲۴ ساعت طول می‌کشد، شب و روز را تشکیل می‌دهد.

آزمایش فوکو برای اثبات چرخش زمین

آزمایش فوکو و دوران زمین ژ. ب. ل فوکو فیزیکدان فرانسوی در سال ۱۸۵۱ آزمایشی انجام داد که هدف آن بررسی دوران زمین بود. تنها وسیله لازم برای این آزمایش یک آونگ است که از گلوله‌ای سربی و تک سیمی برای آویختن تشکیل شده‌است. برای اندازه‌گیری دقیق، سیم باید بلند باشد و گلوله سربی و سنگین باشد همچنین آونگ از نقطه‌ای ثابت و محکم آویخته شود، بنابراین روز هشتم ژانویه (۱۸ دی ماه) به یاد «لئون فوکو» فیزیکدان فرانسوی که در سال ۱۸۵۱ نشان داد زمین به دور محور خود می‌چرخد، به عنوان روز جهانی چرخش زمین (حرکت وضعی) گرامی داشته می‌شود.

زمین سریع‌تر از ۵۰ سال پیش به دور خود می‌چرخد

علاوه بر پاسخ سوال روز و شب چگونه به وجود می آید؟ جال است بدانید تحقیقات جدید نشان می‌دهد که کره زمین سریع‌تر از ۵۰ سال پیش به دور خود می‌چرخد؛ از زمانی که ساعت‌های اتمی به طور گسترده در دهه ۱۹۶۰ مورد استفاده قرار گرفته‌اند، نگهبانان ساعت زمین مجبور بوده‌اند گاهی "ثانیه جهشی" را به آن‌ها اضافه کنند تا بتوانند آن‌ها را با زمان خورشیدی هماهنگ کنند. زمان خورشیدی با توجه به موقعیت زمین در ارتباط با خورشید، ماه و ستارگان تعیین می‌شود.

یکی از دانشمندان ارشد تحقیقات در گروه زمان و فرکانس در آزمایشگاه فیزیکی ملی انگلیس به روزنامه تلگراف گفت: این قطعاً درست است که زمین در حال حاضر سریع‌تر از هر زمان دیگری طی ۵۰ سال گذشته در حال چرخش به دور خودش است. اگر سرعت چرخش زمین از این بیشتر شود، کاملاً محتمل است که یک ثانیه جهشی منفی مورد نیاز خواهد بود، اما برای گفتن این احتمال خیلی زود است.

علت پیدایش شب و روز

مهم‌ترین علت پیدایش شب و روز، حرکت وضعی زمین یعنی چرخش زمین حول محورش است، اما عوامل دیگری هم در آن دخیل هستند که به‌آن‌ها اشاره خواهیم کرد. نه فقط زمین بلکه همه سیاره‌ها به‌دورِ خود می‌چرخند.

علت تفاوت زمان شب و روز در مناطق مختلف جهان

لذا نواحی مختلف سیاره متناوباً وارد محدوده تابش خورشید می‌شوند و سپس در ادامه‌ی چرخش‌شان از محدوده تابش خورشید دور می‌شوند و به خورشید پشت می‌کنند و در تاریکی فرومی‌روند.

منظور از روز و شب چیست؟

زمین حول محورش می‌چرخد و نواحی مختلف زمین بسته به موقعیت‌شان نسبت به خورشید متناوبا وارد محدوده تابش آفتاب می‌شوند و سپس از آن دور می‌شوند و در تاریکی فرومی‌روند و این چرخه پیوسته تکرار می‌شود.

روز چیست: هر بخش از زمین که در معرض تابش آفتاب باشد، روز را تجربه می‌کند.
شب چیست: هر بخش از زمین که خارج از محدوده تابش خورشید باشد، در تاریکی فرومی‌رود و در شب به‌سر می‌برد.

نحوه تغییر یا گردش شب و روز

زمین در خلاف جهت عقربه‌های ساعت حول محورش می‌چرخد. شعاع زمین ۶۳۱۷ کیلومتر است. اما سرعت چرخش زمین چنان است که هر چرخش کامل حول محورش ۲۴ ساعت طول می‌کشد و هر ۲۴ ساعت را یک‌ شبانه‌روز می‌نامیم.

خورشید نور را به فضای اطرافش می‌پراکند. زمین نیز در مسیر تابش نور خورشید است و لذا بخشی از نور خورشید را دریافت می‌کند. زمین، هم حرکت وضعی و هم حرکت انتقالی دارد؛ یعنی هم حول محورش می‌چرخد و هم حول خورشید در گردش است. و، چون زمین حول محورش می‌چرخد، تقریبا در هر لحظه از زمان نیمی از زمین در معرض تابش نور خورشید و نیم دیگرش تاریک است. گردش شب و روز بدین‌سان به وجود می‌آید.

پیدایش شب و روز به زبان کودکانه

روز و شب چگونه به وجود می آید؟ وقتی ما خورشید را در آسمان می‌بینیم روز است؛ و وقتی نمی‌بینیم شب است. سوال این است که چرا ما فقط بعضی وقت‌ها خورشید را می‌بینیم؟ ما می‌بینیم که خورشید بالا آمدنش را از شرق شروع می‌کند؛ و به سمت جنوب می‌رود. بعد به سمت غرب. اما چطور این اتفاق می‌افتد؟!

در واقع خورشید به این دلیل حرکت می‌کند، چون زمین در حال چرخش به دور خودش است.

محور زمین

زمین دقیقا از محور به دور خودش می‌چرخد. محور یک خط فرضی مستقیم است؛ که از قطب شمال شروع می‌شود، به مرکز زمین می‌رسد بعد از قطب جنوب بیرون می‌آید. محور زمین تقریبا ۲۳/۵ درجه کج است (انحراف دارد). حرکت زمین به دور خودش را حرکت وضعی می‌گویند.

حالا بیایید ببینیم که چرا شب و روز وجود دارد؟ بیایید فرض کنیم این توپ زمین است؛ و این چراغ خورشید. حالا به تصویر نگاه کنید. نور فقط به یک طرف می‌تابد. اینجا روز است. اما طرف دیگر را ببینید تاریک است و شب.

هر وقت زمین می‌چرخد روز به شب و شب به روز تبدیل می‌شود. خیلی جالب است؛ و اینچنین چرخش زمین، شب و روز را به وجود می‌آورد. هند و ایالت متحده، طرف‌های مخالف هم هستند.

زمین یک شبانه روز یا ۲۴ ساعت طول می‌کشد تا یک دور کامل دور خودش بزند. به خاطر همین است که هر وقت ایالت متحده شب است. هندوستان روز است؛ و حتی برعکس هر وقت ایالت متحده روز است. هندوستان شب است. یا حتی هر وقت چین روشن است، جزایر کلمبیا تاریک است. به این دلیل است که این کشور‌ها در طرف‌های مخالف هم قرار گرفته اند.

چرخش زمین

بیایید چیز‌های جالب در باره گردش زمین یاد بگیریم. زمین همیشه در حال چرخش است و ۲۴ ساعت طول می‌کشد که زمین یک چرخش را کامل کند. روز از وقت طلوع خورشید تا غروب خورشید است.

شب وقتی است که خورشید غروب می‌کند تا وقتی طلوع می‌کند. بلندترین شب سال در ایران به نام شب یلدا است و بلند‌ترین روز ایران اول تیر می‌باشد. خورشید بیشتر از ۹۹ درصد وزن منظومه شمسی را داراست. شما الان خیلی چیز‌ها در باره شب و روز یاد گرفتید.

گردآوری: تابناک جوان

منابع: مجله فارسیها / تام لند / ایران زمین زیبا / عماد علم / ایمنا.