کدام حیوان چپ دست است؟ کدام راست دست؟
آیا می دانید کدام حیوان چپ دست است و کدامشان راست دست. جالب است بدانید که چپ یا راست دستی فقط مخصوص انسان ها نیست. تحقیقات جدید چیز دیگری در این موضوع نشان می دهند.
راست و چپ دستی در بین حیوانات
مطالعات اخیر روی حیوانات نشان می‌دهد که چپ دست یا راست دست بودن مسئله مختص انسان‌ها نیست و ممکن است یکی از ویژگی‌های اساسی همه پستانداران باشد. به گفته دکتر مالاشیچف این عقیده رایج که ارجحیت استفاده از یک دست مختص انسان است با تحقیقات ۱۰ تا ۲۰ سال اخیر کمرنگ شده و در کمال تعجب روشن شده که عدم تقارن در رفتار و ساختار مغز فراگیر است.
حیوانات هم راست دست و چپ دست دارند
بر اساس یک تحقیق جدید گربه‌ها، سگ‌ها، طوطی‌ها و حتی ماهی‌ها هم چپ دست یا راست دست هستند. این تحقیقات نشان می‌دهد که سگ‌ها هم تمایلات مشابهی دارند، طوطی‌ها هم برای برداشتن غذا یا سایر اشیاء یک پای غالب‌تر دارند و معمولا با یکی از پاهایشان این کار‌ها را انجام می‌دهند، در حالی که وزغ‌ها معمولا ترجیح می‌دهند، راست دست باشند.
محققان همچنین خاطر نشان می‌کنند که ماهی‌ها هم زمانی که از دست شکارچیان خود می‌گریزند، دائما روی یک سمت از بدن خود بیش از سمت دیگر متمایل می‌شوند و در این وضعیت تعادل بیشتری دارند.
تفاوت حیوانات راست دست و چپ دست
دکتر دبورا ولز، پژوهشگر ارشد این تیم تحقیقاتی و استاد دانشگاه کوئین در بلفاست در مورد یافته‌های تحقیقات خود گفت: «حیوانات چپ‌دست برای پردازش اطلاعات و موارد مختلف به فعالیت نیمکره راست مغز خود متکی هستند. آن‌ها واکنش‌های قوی‌تری در برابر ترس از خود نشان می‌دهند و حالت تهاجمی‌تری در مقایسه با حیوانات راست‌دستی دارند که برای پردازش اطلاعات از سمت چپ مغز خود استفاده می‌کنند. از سوی دیگر، نیمکره راست مغز مسئولیت پردازش احساسات منفی را بر عهده دارد.»
بیشتر گربه‌های نر چپ دست اند
روانشناسان دانشگاه کوئین با ۴۲ گربه خانگی به مدت چند هفته بازی کردند تا به این نتیجه دست یافتند. به نوشته مجله علمی نیوساینتیست، به گفته محققان، گربه‌های نر و ماده در الگو‌های رفتاری خود متفاوت هستند، برای مثال در زمینه الگو‌های شکار و مراقبت‌های والدینی به شیوه‌های متفاوتی رفتار می‌کنند و این تفاوت‌ها می‌تواند تقاضا‌های مختلفی را در زمینه عملکرد‌های حرکتی ایجاد کند.
به نظر می‌رسد گربه‌های ماده بیشتر راست دست هستند، در حالی که گربه‌های نر ترجیح می‌دهند با پنچه چپ خود کار کنند.
تحقیق روی گربه ها
در بخش دیگری از این مطالعات، نحوه تلاش گربه‌ها برای دسترسی به غذا موردبررسی قرار گرفت: لقمه بسیار لذیذی داخل محفظه‌ای سه لایه قرار داده شد تا گربه‌ها برای خارج کردن آن، تلاش کنند. هر گربه حدود ۵۰ تلاش برای رسیدن به غذای موردعلاقه خود انجام داد و پژوهشگران، الگوی استفاده از دست‌وپا‌های گربه‌ها را ثبت کردند.
با تحلیل این رفتار مشخص شد که ۷۳ درصد از گربه‌ها هنگام دسترسی به غذا از پنجه خاصی به عنوان پنجه مقدم استفاده می‌کنند. هنگام بالا رفتن از پله‌ها نیز در ۷۰ درصد مواقع، گربه‌ها ابتدا از همان پنجه استفاده می‌کنند و این فرآیند در ۶۶ درصد از مواردی که گربه‌ها وارد سطل ماسه می‌شوند، تکرار می‌شود. در این مطالعات همچنین مشخص شد که تنها در ۲۵ درصد از موارد، گربه‌ها بر اساس دست و پایی که با آن روی زمین قرار داده می‌شوند، حرکت می‌کنند و دست و پای چپ برای آن‌ها تفاوتی ندارد.
اکثر کانگوروها چپ دست هستند
نکته جالب توجه در رابطه با پدیده راست یا چپ دستی در دنیای حیوانات این است که نتایج یک تحقیق پیشین نشان می‌دهد که بیش از ۹۵ درصد کانگرو‌ها چپ دست هستند. دکتر ولز در این رابطه اعلام کرد که ما دلیل قطعی این مساله را نمی‌دانیم و قطعا یک تفاوت بین ساختار و عملکرد مغز این موجودات باید وجود داشته باشد که موجب بروز این تغییرات می‌شود.
محققان دانشگاه ایالتی سن‌پطرزبورگ روسیه و دانشگاه تاسمانی در استرالیا دریافته‌اند که این جانوران کیسه‌دار استرالیایی چپ‌دست بوده و برای تغذیه، نظافت و سایر فعالیت‌ها از دست چپ خود استفاده می‌کنند.
تحقیق در بین کانگوروها
به گفته محققان، کانگوروها برخلاف انسان‌ها که اکثریت آن‌ها راست‌دست هستند، بیشتر چپ‌دست محسوب می‌شوند. این یافته‌ها، ورای ارائه بینش جدید در مورد رفتار کانگوروها، اطلاعات بیشتری را در مورد یک جنبه منحصربفرد از تکامل پستانداران ارائه می‌کند.
به گفته دانشمندان، آن‌ها انتظار نداشتند دست برتری را در کانگوروها یا سایر کیسه‌داران مشاهده کنند، زیرا تفاوت‌های مغزی زیادی بین آن‌ها و پستانداران جفت‌دار از جمله نخستی‌ها وجود دارد. کانگوروها موجودات گیاهخواری هستند که از پا‌های محکم و بزرگ و یک دم عضلانی برخوردارند. آن‌ها از جهیدن به عنوان ابزار اولیه برای حرکت بهره می‌برند و موضع ایستاده کانگوروها به این موجودات اجازه می‌دهد تا آزادانه از دستانشان استفاده کنند.
بیشتر بخوانید:
محققان به بررسی دو گونه از کانگورو‌های دوپا و یک گونه مانگروی متوسط موسوم به والابی در استرالیا و جزیره تاسمانی پرداخته و دریافتند که دو گونه بزرگ کانگوروها، کانگوروی خاکستری غربی و کانگوروی قرمز، در همه کار‌ها از دست چپ خود استفاده می‌کردند.
این در حالیست که گونه والابی گردن قرمز در زمان تغذیه از شاخه‌های درختان از دست چپ بهره می‌برد، اما برای نگهداشتن شاخه، از دست راستش استفاده می‌کند. محققان شواهد کمی را برای دست‌برتری در میان کانگورو‌های درختی استرالیایی مشاهده کردند.
اکثر میمون‌ها راست دست اند
دکتر جیلیان فارِستِر، استاد این دانشگاه با اشاره به اینکه برای پی بردن به این یافته علمی، بمدت پنج سال از حرکات دست انسان، گوریل‌ها و شامپانزه‌ها فیلمبرداری و آن‌ها را تجزیه و تحلیل کردند، اظهار داشت: آنچه در این بررسی، نظر ما را بشدت بخود جلب کرد آن بود که نود درصد تمامی گونه‌های میمون، هنگام گرفتن اجسام از دست راست خود استفاده می‌کردند.
دکتر فارستر در این باره ابراز داشت: برای پی بردن به تک تک رفتار‌های میمون‌ها نخست از یک دوربین با امکان فیلمبرداری نمای نزدیک (کلوز آپ) استفاده کردیم، اما بعد با استقرار یک دوربین دوم، اینبار با نمای باز دریافتیم که تغییرات رفتاری این جانداران به عوامل محیطی و اجتماعی آن‌ها نیز بستگی دارد. بررسی‌های جدید با این باور که راست دستی، وابسته به عامل زبانی و در انحصار انسان است در تناقض قرار گرفت. دانشمندان پیشتر از وجود ارتباط میان نیمکره چپ که مسئول تکلم در مغز و نیز راست دست شدن انسان است اطلاع داشتند، اما این تحقیقات، سوالات جدیدی را در مورد نحوه این ارتباط مطرح کرده است.
سگ‌ها راست دست اند یا چپ دست؟
مجموعه وسیعی از آزمایش‌ها در تلاش برای تعیین اینکه آیا سگ‌ها شواهدی مبنی بر استفاده بیشتر از پنجه نشان می‌دهد یا خیر، بوجود آمده است. این آزمایش‌ها شامل تثبیت یک اسباب بازی، دستیابی به خوراکی که در داخل ظرف قرار داده شده است، یا خارج کردن یک شی مانند پتو یا تکه نوار چسبنده از بدن حیوان بوده است.
سایر شاخص‌ها شامل ثبت اولین قدم برای راه رفتن به طبقه پایین یا استفاده از پنجه‌ای است که در صورت درخواست به فرد داده می‌شود. یافته‌های حاصل از مطالعاتی که از این وظایف استفاده می‌کنند تا حدودی متفاوت است، اگرچه یک متاآنالیز اخیر به این نتیجه رسید که به طور کلی، سگ‌ها بیشتر به احتمال زیاد استفاده از یک پنجه را ترجیح می‌دهند تا دو پنجه (آنچه که ما هنگام صحبت در مورد انسان دوسویه می‌نامیم)، یا اینکه پنجه مورد علاقه خود را نشان نمی‌دهند.
تفاوت جنسیتی در راست و چپ دستی سگ ها
اما، بر خلاف انسان به نظر می‌رسد ترجیح استفاده از پنجه تقریباً به طور مساوی بین سگ‌ها تقسیم می‌شود؛ بنابراین ترجیح استفاده از پنجه در سگ‌ها به جای جمعیت، مختص به فرد است. مهمتر از همه، این مطالعات به تفاوت در استفاده از پنجه در وظایف اشاره می‌کند، استفاده از این اندام به عواملی مانند پیچیدگی کار بستگی دارد. به عنوان مثال، کاری معمولی مثل آوردن توپ کنگ یا قرار دادن توپ مخروطی شکل در جای خود، معمولاً تعداد تقریباً برابری از استفاده پنجه چپ، پنجه راست و هردو پنجه را ایجاد می‌کند.
در مقابل، تکلیف «دست دادن» یعنی تمرینی که شامل بخشی از تمرین و تکرار است، به طور قابل‌توجهی پاسخ‌های ترجیح استفاده از یک پنجه نسبت به استفاده از هردو پنجه را ایجاد می‌کند. چندین مطالعه به تفاوت‌های جنسیتی قوی در ترجیح استفاده از پنجه در سگ‌ها اشاره می‌کنند. سگ‌های ماده بیشتر از پنجه راست استفاده می‌کنند، در حالی که سگ‌های نر تمایل بیشتری به استفاده از پنجه چپ دارند. این تفاوت جنسیتی در گونه‌های غیر انسانی دیگر از جمله گربه خانگی نیز کشف شده است.
اینکه چرا حیوانات نر و ماده باید در استفاده از پنجه خود متفاوت باشند هنوز مشخص نیست، اگرچه توضیحاتی برای این موضوع وجود دارد، مثل عوامل هورمونی و تفاوت در آناتومی مغز.
تفاوت شخصیتی چپ ها و راست ها
این مسئله ممکن است پیامد‌هایی برای تربیت حیوانات داشته باشد. در واقع، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد آزمایش ترجیح پنجه ممکن است یک پیش‌بینی‌کننده موثر باشد که کدام سگ‌ها به سگ‌های راهنمای موفق تری تبدیل می‌شوند.
ارزیابی ترجیحات استفاده از پنجه نیز ممکن است به شناسایی سگ‌های آسیب پذیر در موقعیت‌های استرس زا کمک کند. به عنوان مثال، سگ‌های پنجه چپ نسبت به حیوانات پنجه راست علائم بیشتری از استرس را نشان می‌دهند.
گردآوری: تابناک جوان
منابع: ایسنا / سیناپرس / باشگاه خبرنگاران جوان / تکناک
"با دست چپ نخورید و نیاشامید و چیزی نگیرید و چیزی ندهید چرا که شیطان با دست چپ میخورد و می آشامد و میگیرد و می دهد."