طلای سبز ایران چیست که می‌توان به دست آورد؟

طلای سبز چیست؟ شاید در نگاه اول سوال ساده‌ای به نظر برسد، اما باید بدانید طلای سبز فقط شامل یک مورد نمی‌شود. اگر اهل حل کردن معما باشید احتمالا اصطلاح طلای سبز در جدول را دیده اید. علت اینکه به چیزی طلا می‌گوییم ارزش آن منبع است.  امروزه به نفت، طلای سیاه و به زعفران طلای سرخ گفته می شود. در این مطلب از تابناک جوان قصد معرفی چند طلای سبز ایران را داریم که در کشورمان یافت می شود.

گیاهان دارویی، طلای سبز ایران

«گیاهان دارویی» از جمله حوزه‌هایی است که سابقه استفاده و بهره وری دیرینه‌ای در کشور ما دارد، اما اخیراً به واسطه علم و دانش و ترکیب آن با نوآوری و فناوری مؤثر‌تر واقع شده به طوری که شرکت‌های دانش بنیان زیادی در این زمینه فعالیت می‌کنند و محصولات بر پایه دانش خود را به بازار عرضه کرده‌اند.

از همین رو می‌توان چنین برداشت کرد که صنایع گیاهان دارویی و فرآورده‌های طبیعی نقش انکارناپذیری در ایجاد اشتغال، افزایش ارزش افزوده و توسعه اقتصادی کشور دارند. یکی از ارکان توسعه پایدار در این صنعت، تکمیل زنجیره تولید برای پیشگیری از خام‌فروشی و ایجاد ارزش افزوده بر مواد اولیه گیاهی محسوب می‌شود. همچنین وجود قابلیت‌های اقتصادی بسیار در گیاهان دارویی سبب اطلاق عنوان طلای سبز در دنیا به این گیاهان شده است.

کاربرد وسیع این گیاهان در صنایع مختلف دارویی، غذایی، آرایشی – بهداشتی و سایر حوزه‌ها به عنوان شاخه محصولات طبیعی به این گیاهان قابلیت بسیار بالایی در ایجاد اقتصادی پویا و در آمد حاصل از تولید ناخالص ملی بخشیده است.

گیاهان دارویی در کلام رهبری

استفاده از پتانسیل‌های حوزه گیاهان دارویی و توجه به طب ایرانی مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز قرار گرفته به طوریکه ایشان در بند دوازدهم سیاست‌های کلی سلامت صراحتاً به «بازشناسی، تبیین، ترویج، توسعه و نهادینه نمودن طب سنتی ایران»، «ترویج کشت گیاهان دارویی تحت نظر وزارت جهاد کشاورزی و حمایت از توسعه نوآوری‌های علمی و فنی در تولید و عرضه فرآورده‌های دارویی سنتی تحت نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» و «تبادل تجربیات با سایر کشور‌ها در زمینه طب سنتی» تاکید کرده اند.
در همین راستا معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان نیز در راستای توسعه صنعت گیاهان دارویی، شرکت‌های دانش بنیان این حوزه را فراخوانده تا با شناسایی بازار، فرآیند تسهیل فعالیت حرکت در ریل دانش بنیانی و تحقق اقتصاد دانش بنیان را بسط دهد.

زیره یکی از طلاهایی سبز معروف ایران

"زیره" یکی از مهمترین و شناخته شده‌ترین انواع گیاهان دارویی ایران است که به دلیل خواص دارویی، درمانی، ارزآوری و صادرات "طلای سبز" نامیده شده و در میان خانواده گیاهان دارویی بدون احتساب زعفران، پرطرفدارترین و پرمصرف‌ترین است.
میزان تجارت بین‌المللی گیاهان دارویی سالانه بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که از این میزان کشور ایران به رغم قدمت هفت هزار ساله در طب سنتی و برخورداری از هزاران نوع گیاه دارویی، سهم چندانی نداشته است.
از میان بیش از هشت هزار نوع گیاه دارویی شناخته شده در جهان تاکنون حدود سه هزار نوع آن در ایران شناسایی شده و وجود آن‌ها قطعیت یافته است. تحول و توسعه در کاربری گیاهان دارویی و خروج این کاربری از صرف درمانی بودن این محصولات و همچنین استفاده گسترده، موثر و پرطرفدار این محصولات در حوزه بهداشتی، صنعتی و غذایی موجب تحول گسترده در نگاه‌های اقتصادی به این بخش شده است.
خطه به راستی زرخیز خراسان رضوی در میان استان‌های کشور گرچه با رتبه‌دار بودن در عرصه تولید زعفران به عنوان طلای سرخ در سبد گیاهان دارویی در تولید این محصول پیشتاز است و بیش از ۹۰ درصد زعفران کشور را تولید می‌کند، اما در زمینه کشت و تولید سایر انواع گیاهان دارویی بدون احتساب طلای سرخ نیز جایگاه برتری کشور را دارد.

سرزمین طلای سرخ و طلای سبز ایران

خراسان رضوی، سرزمین طلای سرخ (زعفران) و طلای سبز (زیره) که هم اکنون میزبان ۳۵۰ گونه از مجموع حدود سه هزار گیاه دارویی شناخته شده در کشور به صورت خودرو یا دست کاشت است.

بیشتر بخوانید: 

طلا‌های سبز شناخته نشده

تاکنون حدود هفت هزار نوع گیاه دارویی در جهان شناخته شده که به احتمال زیاد تمام آن‌ها در ایران وجود دارد، اما تاکنون فقط حدود سه هزار گونه آن در کشور شناسایی شده است. این در حالی است که سودآوری گیاهان دارویی در طب سنتی بسیار زیاد و برای مردم نیز بی‌ضرر و نافع است و در این میان زیره به عنوان یکی از ارزشمندترین انواع گیاهان دارویی مطرح است و به علت تاثیرات درمانی در بازار‌های خارج کشور طرفداران فراوانی دارد.

مزیت های بی شمار کشت گیاهان دارویی

یوسف گازران کارشناس مسئول گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی می‌گوید: مهمترین مزیت‌های توسعه و کشت گیاهان دارویی کم آب طلب بودن آن‌ها و کوتاهی طول دوره رشد در بعضی گونه‌ها است و طول دوره رشد آن‌ها با بیکاری کشاورزان همزمان است.او می‌افزاید: اشتغال زایی، اقتصادی بودن و ارز آوری، تنوع گونه‌ای و امکان معرفی گیاه برای اقلیم‌های متفاوت ایران و کشت در اراضی درجه ۲ از دیگر مزیت‌های کشت گیاهان دارویی است.

پسته، طلای سبز ایران

همان طور که گفتیم هر منبع با ارزش را می توان طلا نامید. پسته ایران هم معروف به طلای سبز است. پسته یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی ایران است که سالانه مقادیر مختلفی از آن تولید و در بازار‌های داخلی و خارجی توزیع می‌شود.

صادرات مجدد پسته یعنی چه؟

در حال حاضر ایران یکی از بزرگترین صادرکنندگان پسته خام در جهان به حساب می‌آید، لازم به ذکر است که برخی از کشور‌های همسایه برای صادرات مجدد نیز اقدام به خرید پسته خام از ایران می‌کنند. در واقع این کشور‌ها بعد از خرید پسته خام، محصول را به سالن‌های سورت و بسته بندی ارسال کرده و بعد از طعم دهی، بسته بندی و لیبل زدن، محصولات را با برند خود به کشور‌های دیگر صادر می‌کند. این موارد در نهایت منجر به کمرنگ شدن نام برند‌های ایرانی در کشور‌های دیگر خواهد شد.

پسته ایران نیاز به توجه

متاسفانه در چند سال اخیر ایران رتبه اول تولید پسته را به آمریکا واگذار کرد و این موضوع به دلیل کاهش حجم تولید سالانه پسته در ایران می‌باشد، که می‌توان از تغییرات اقلیمی و شرایط آب و هوایی در کنار ضعف مدیریتی به عنوان مهم‌ترین عوامل کاهش تولید پسته در کشور یاد کرد. تولید پسته خام در ایران به صورت پراکنده در مناطق مختلفی صورت می‌گیرد، اما می‌توان از شهرستان‌های رفسنجان، دامغان، سیرجان، انار، مرند و ... به عنوان قطب‌های تولید پسته خام نام برد.

نکته ای درباره فرآوری پسته خام

با وجود اینکه ایران یکی از قدیمی‌ترین تولید کنندگان پسته در جهان است، فرایند فرآوری پسته با استفاده از دستگاه‌های مکانیزه، مدت زمان زیادی نیست که انجام می‌گیرد و می‌توان گفت که در چند دهه اخیر این موضوع بیشتر جای گرفته است. یکی از مهم‌ترین فاکتور‌هایی که تامین کنندگان پسته باید به آن دقت داشته باشند، میزان سم آفلاتوکسین موجود در پسته می‌باشد، در صورتی که پسته‌ها مدت زمان زیادی با پوسته نگهداری شوند، این سم از میزان مجاز خود عبور کرده و در نهایت سبب کم شدن کیفیت پسته خواهد شد.
به همین دلیل پسته‌ها باید در عرض کوتاه‌ترین زمان ممکن، بعد از برداشت، به شرکت‌های فرآوری پسته ارسال شوند تا عملیات مورد نیاز بر روی آن‌ها صورت گیرد.

روسیه و امارات بزرگترین خریداران طلای سبز ایران

در نخستین ماه امسال بیش از ۲۰۰۰ تن پسته به کشور‌های مختلف صادر شده که روسیه نخستین مشتری و امارات در جایگاه دوم خریداران این محصول از ایران قرار دارند. ازبکستان، اسپانیا، استرالیا، افغانستان، آلمان، امارات متحده عربی، ایتالیا، پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، جمهوری آذربایجان، جمهوری مقدونیه (یوگسلاوی)، چین، ژاپن، سنگاپور، عراق، فدراسیون روسیه، فرانسه، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کانادا، کویت و هند ۲۴ مشتری پسته ایرانی در فروردین ماه امسال بودند.
در میان مشتریان این محصول صادراتی ایرانی، روسیه ۳۸۴ تن انواع پسته و مغز پسته به ارزشی بالغ بر دو میلیون و ۷۵۳ هزار دلار نخستین مشتری پسته ایرانی به شمار می‌رود و پس از آن امارات با خرید بیش از از ۲۵۲ تن پسته با ارزشی بالاتر از ۲.۵ میلیون دلار فاصله نزدیک نسبت به روسیه در جایگاه دوم خریداران این محصول قرار می‌گیرد.
عراق، آلمان، تاجیکستان و قرقیزستان دیگر عمده مشتریان انواع پسته و مغز پسته ایرانی در فروردین ماه امسال به شمار می‌روند که هر یک به ترتیب ۱.۶ میلیون دلار، ۱.۳ میلیون دلار، ۱.۱ میلیون دلار و یک میلیون دلار پسته از تاجران ایرانی خریداری کردند.

زیتون طلای سبز ایران

زیتون را هم طلای سبز می‌نامند. زیتون خواص بسیاری برای سلامتی بدن دارد.

نادیده گرفتن طلای سبزی به نام زیتون

به‌رغم همه پتانسیل‌هایی که ایران در حوزه کشت زیتون و تولید روغن زیتون دارد در عمل همه مولفه‌های این حوزه در مقایسه با میانگین جهانی از امتیاز غیرقابل قبولی برخوردار است. به عنوان مثال در حالی که میزان تولید روغن زیتون در جهان ۳/ ۳ میلیون تن است، ایران تنها ۱۰هزار تن روغن تولید کرده که این میزان باعث شده تا ایران به عنوان یک بازیگر مهم در حوزه زیتون و روغن زیتون در دنیا شناخته نشود، در حالی که از نظر اقلیمی و در اختیار داشتن زمین کافی برای تولید این محصول از جایگاه بسیار خوبی برخوردار است. این در حالی است که کم‌آبی و مشکلات مرتبط با خشکسالی که به یک تهدید در سال‌های آینده برای کشاورزی ایران تبدیل می‌شود دقیقا فرصت مغتنمی است تا دولت تولید انبوه زیتون و روغن زیتون را به عنوان محصولی که آب‌بر نیست در دستور کار قرار دهد.
مصرف سرانه ۱۸۰ گرمی ایرانیان در حالی است که این رقم برای اروپا ۴۵۰ گرم است.

سایر طلا‌های سبز ایران

در کشور ایران طلای سبز فراوان است از جمله محصولات گردو و لیموترش و ... را نیز طلای سبز می‌گویند؛ چرا که ارزش اقتصادی آن برای برخی مناطق و شهرستان‌ها شناخته شده است.

پایتخت طلای سبز ایران

تویسرکان پایتخت طلای سبز است و در هر نقطه از این دیار که قدم بگذاری درخت گردو را خواهید دید. با توجه به همین ظرفیت‌های فرهنگی و کشاورزی است که هر ساله در اواخر تابستان و اوایل پاییز جشنواره گردو در تویسرکان برگزار می‌گردد.همه این منابع طلایی نیاز به توجه ویژه از جانب عوامل تاثیرگذار در پرورش و فروش آن ها در داخل یا خارج از کشور دارند تا به معنای واقعی آن به ارزش طلایی خود دست یابند.

گردآوری: تابناک جوان

منابع: مهر / ایرنا / ایسنا / بهار / اقتصاد نیوز / دنیای اقتصاد / فارس.