نماز شب اول قبر یا نماز وحشت چگونه است؟ + سوالات رایج
نماز شب اول قبر چگونه است؟ نماز لیله الدفن یا نماز وحشت، در شب اول به خاک سپردن متوفی خوانده می شود. هنگامی که فردی از دنیا می‌رود خواندن نماز شب اول قبر یا لیلة الدفن در شبی که میّت به خاک سپرده شده است توصیه فراوانی شده است. زیرا آثار و برکات فراوان نماز وحشت هم برای نمازگزار و هم میّت دارد.
نماز شب اول قبر نام‌های دیگری نیز دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از: نماز هدیه (صلاه الهدیه)، نماز شب دفن (نماز لیله الدفن) و نماز وحشت (صلاه الوحشت).
نماز وحشت چند رکعت است و چگونه خوانده میشود؟ طریقه خواندن نماز شب اول قبر را در ادامه بخوانید.
نماز شب اول قبر را چگونه بخوانیم؟
طریقه خواندن نماز وحشت: مستحب است در شب اول قبر دو رکعت نماز وحشت براى میت بخوانند؛ و دستور آن این است که در رکعت اول بعد از حمد، یک مرتبه آیةالکرسى و در رکعت دوم بعد از حمد، ده مرتبه سوره قدر (انا انزلناه) بخوانند، و بعداز سلام نماز بگویند: “اللهم صل على محمد و آل محمد و ابعث ثواب‌ها الى قبر فلان” و به جاى کلمه فلان، اسم میت را بگویند.
معنی نماز وحشت چیست؟
چرا می‌گویند نماز وحشت؟ به این علت نماز وحشت نامیده شده که شخصی که از دنیا می‌رود هنوز با عالم قبر انس ندارد و در خود احساس ترس و وحشت دارد و این نماز (نماز شب اول قبر) با فضل الهی وحشت را از او دور میکند.
زمان خواندن نماز شب اول قبر
نماز وحشت را در هر موقع از شب اول قبر میشود خواند، ولی بهتر است در اول شب بعد از نماز عشا خوانده شود.
وقتی بخواهند میّت را به شهر دوری ببرند چطور؟
اگر بخواهند میّت را به شهر دوری ببرند، یا به جهت دیگر دفن او تأخیر بیفتد، باید نماز وحشت را تا شب اول قبر او تأخیر بیندازند.
نماز وحشت چگونه است؟
پرسش و پاسخ از مراجع درباره نماز شب اول قبر یا نماز وحشت
در ادامه درباره نماز شب اول قبر پرسش و پاسخ هایی را بخوانید.
سوال از آیت الله مکارم شیرازی:
پرسش: آیا در نماز وحشت قرائت آیه اوّل آیة الکرسی کفایت میکند؟
پاسخ: آیه اول کافی است، ولی بهتر است تکمیل خوانده شود.
پرسش: نماز وحشت در چه زمانی از شب اوّل قبر خوانده میشود؟
پاسخ: نماز وحشت را در هر موقع از شب اوّل قبر مى توان به جا آورد، ولى مناسب‌تر در اوّل شب بعد از نماز عشائی که در وقت فضیلت می‌خواند.
پرسش: خواندن یک نماز وحشت برای چند میّت چه حکمی دارد؟
پاسخ: این عمل به قصد ورود اشکال دارد (زیرا در اصل باید برای هر میّت یک نماز لیله الدفن خوانده شود)، ولی این عمل به قصد رجاء (یعنی به امید رسیدن به ثواب) مانعی ندارد.
پرسش: خواندن نماز وحشت در زمان حیات برای خود چه حکمی دارد؟
پاسخ: این عمل جایز نیست، ولی نماز‌های مستحب زیادی است که هر کس می‌تواند بخواند و از برکاتشان بهره‌مند شود.
پرسش: خواندن نماز وحشت برای کودک نابالغ چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگر به قصد رجاء (یعنی به امید رسیدن به ثواب) خوانده شود مانعی ندارد.
پرسش: آیا یک نفر می‌تواند دو نماز وحشت براى یک میّت بخواند و وجهى در مقابل آن بگیرد؟
پاسخ: این عمل به قصد قربت مطلقه مانعی ندارد.
پرسش: خواندن نماز وحشت برای شهدای گمنام که بعد از چندین سال دفن می‌شوند چه حکمی دارد؟
پاسخ: مانعی ندارد.
پرسش: اگر جسد شخص غریق، مفقود گردد نماز وحشت او چه زمانی خوانده شود؟
پاسخ: هر زمان که خواستید نماز را بخوانید.
پرسش: نماز وحشت به چه صورت خوانده میشود؟
پاسخ: مستحبّ است به امید این که مطلوب پروردگار باشد در شب اوّل قبر دو رکعت نماز وحشت براى میّت بخوانند، به این ترتیب که در رکعت اوّل بعد از حمد یک مرتبه «آیه الکرسى» و در رکعت دوم بعد از حمد ده مرتبه انّا اَنْزَلْناه بخواند و بعد از سلام نماز بگوید: «اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ ابْعَثْ ثَوابَهَا اِلَى قَبْرِ فُلان» (و به جاى فلان، اسم میّت را بگوید).
سوال از آیت الله سیستانی
پرسش: کیفیت نماز وحشت (نماز شب اول قبر) چگونه است؟
پاسخ: دو رکعت است در رکعت اول بعد از حمد آیت الکرسی را تا «هم فی‌ها خالدون» بنابر احتیاط واجب بخواند و در رکعت دوم بعد از حمد ده بار سوره قدر را بخواند و پس از اتمام نماز بگوید: «اللهم صل على محمد وآل محمد وابعث ثواب‌ها إلى قبر فلان (به جای فلان نام شخص را بگوید)»؛ و کیفتی دیگر برای نماز است که مختص به اولین شب فوت است (اگرچه دفن نشده باشد) و آن این است که: در رکعت اول بعد از حمد دو بار سوره توحید بخواند و در رکعت دوم بعد از حمد ده بار سوره تکاثر را بخواند و پس از اتمام نماز همان دعای ذکر شده را بگوید.
بیشتر بخوانید:
فضیلت نماز شب اول قبر
پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) درباره ثواب خواندن نماز لیله الدفن فرموده اند: بر میت ساعتی سخت‌تر از شب اول قبر نمیگذرد. پس بر اموات خود رحم کنید و برایشان صدقه بدهید و اگر نتوانستید، دو رکعت نماز برای فرد درگذشته بخوانید. پس همان لحظه حق تعالی هزار فرشته به سوی قبر او می‌فرستد که با هر فرشته جامه‌ای و حلّه‌ای است، و تنگی قبر او را تا روز نفخ صور وسعت می‌دهد و به نمازگزار به عدد آنچه آفتاب بر آن طلوع میکند، حسنه عطا میکند و او را چهل درجه بالا می‌برد.»
عامل کاهش فشار قبر
محدث نوری در کتاب دارالسلام نقل میکند که استادش ملا فتحعلی سلطان‌آبادی عادت داشت که هرگاه فردی از دوستان خاندان اهل‌بیت از دنیا می‌رفت و او خبردار می‌شد، دو رکعت نماز شب دفن (نماز وحشت) برایش می‌خواند؛ خواه او را می‌شناخت یا نمی‌شناخت. هیچ‌کس از این عادت ملا فتحعلی آگاه نبود، تا روزی یکی از دوستان، در راهی او را ملاقات کرد و گفت: دیشب فلان شخص که به تازگی از دنیا رفته را در عالم خواب دیدم و از چگونگی حال او بعد از مرگش پرسیدم. او گفت: من بعد از مرگ در تنگنای سختی قرار گرفتم و هنگام حسابرسی، مرا به‌سوی عذاب بردند؛ تا اینکه فلانی (نام شما را برد) دو رکعت نماز برای من خواند؛ همان دو رکعت، مرا از عذاب نجات داد. خدا پدرش را رحمت کند که به من چنین احسانی نمود. آنگاه آن شخص، از سلطان‌آبادی پرسید، آن دو رکعت نماز، چه نمازی بود؟ و او طریقه خود را در مورد خواندن نماز شب دفن (نماز وحشت) برای او بیان کرد.
نام‌های نماز شب اول قبر
این نماز به نام‌های زیادی معروف است. یکی از این نام‌ها نماز هدیه یا صلاه الهدیه است، زیرا ثواب این نماز را هدیه به فرد درگذشته میکنیم. نام دیگر آن، نماز شب دفن یا نماز لیله الدفن میباشد، زیرا در شبی خوانده میشود فرد متوفی دفن شده است. از نام‌های معروف و مرسوم دیگر نیز، نماز وحشت است و به این علت بدین نام گفته میشود، زیرا در اولین شب قبر، متوفی هنوز با عالم قبر انس ندارد و در خود احساس ترس و وحشت میکند و این نماز برای آن است که ترس و وحشت را از متوفی دور کند.
خواندن نماز شب اول قبر یا نماز وحشت سفارش شده است
اعمال دیگری که میتوان برای میت انجام داد
تاکید بسیاری بر خواندن نماز لیله‌الدفن شده و مطمئناٌ این نماز تاثیر بسیار زیادی بر کاهش فشار قبر و خوشحالی میت خواهد داشت. اما اگر بخواهید اعمال دیگری را نیز میتوانید انجام دهید تا متوفی آسوده‌تر باشد.
- برای متوفی صدقه بدهید.
- برای او قرآن بخوانید.
- در حق او دعا کنید.
- در شب اول به ۴۰ نفر مستمند طعام دهید.
- قبل از غروب آفتاب زیارت عاشورا بخوانید و ثوابش را به میت هدیه کنید.
- سوره ملک جزو سوره‌هایی میباشد که خواندن آن بر میت بسیار سفارش شده، سعی کنید در حق متوفی بخوانید.
آیا کسانی که در خاک دفن نمی‌شوند هم فشار قبر دارند؟
سوالی مطرح میشود که آیا فشار قبر فقط برای کسانی است که در خاک دفن می‌شوند؟ برای اِعمال شب اول قبر به خاکسپاری متوفی نیاز نیست. هنگامی که روح از بدن جدا شود، میت وارد عالم برزخ میشود؛ بنابراین کسی که جسمش می‌سوزد یا در دریا غرق میشود هم شب اول قبر، عذاب قبر و سوال قبر خواهد داشت.
شیخ کلینی نقل میکند: در زمان امام صادق (علیه‌السلام) شخصی به دار مجازات آویخته شده بود. یونس بن عمار پس از مشاهده آن از امام پرسید آیا شخصی که اعدام شده نیز در معرض عذاب و فشار قبر قرار می‌گیرد؟ حضرت پاسخ دادند: بله. خداوند توانا به هوا فرمان می‌دهد که او را در فشار خود بگیرد.
پس هر کس به هر نوعی که بمیرد، اگر سزاوار فشار قبر باشد، این فشار بواسطه هوا، آب دریا، زمین و هر چیز دیگری بر او وارد میشود.
عوامل ایجاد فشار قبر
در روایات وارد شده است که بیشترین علتی که انسان به عذاب قبر مبتلا میشود؛ به دلیل سخنچینى و بدخلقى و بی مبالاتى به نجاست بول (ادرار) است.
در روایت دیگر از رسول خدا (ص) نقل شده است: «عذاب قبر به سزاى سخن چینى، غیبت و دروغ است».
عوامل از بین رفتن فشار قبر
۱. امام صادق (ع): هر چیزى قلبى دارد و قلب قرآن سوره یاسین است. کسی که آن را قرائت کند از فشار قبر ایمن خواهد بود.
۲. امام باقر (ع): کسى که بر تلاوت سوره زخرف مداومت نماید، خداوند در قبر، او را از حشرات و حیوانات سمى زمین و فشار قبر ایمن مىنماید تا زمانى که در پیشگاه خداوند حاضر شود.
۳. امام صادق (ع): کسى که بین ظهر پنجشنبه تا ظهر جمعه از دنیا برود، خداوند او را از فشار قبر ایمن مىیگرداند.
۴. منصور بن حازم گوید: از امام صادق (ع) پرسیدم پاداش کسى که چهار بار حج بجا آورده چیست؟ فرمود: اى منصور کسى که چهار بار حج بجاى آورد هرگز فشار قبر نبیند.
۵. امیر المؤمنین (ع) فرمودند: کسى که در هر جمعه سوره نساء را بخواند از فشار قبر ایمن خواهد بود.
۶. امام باقر (ع) در ضمن بیان اثرات زیارت امام حسین (ع) می‌فرمایند: زیارت امام حسین باعث ایمن بودن زائر از عذاب قبر میشود.
۷. پیامبر اسلام (ص) فرمود: سه طایفه از زن‌ها هستند که عذاب قبر از آن‌ها برداشته شود و با حضرت فاطمه دختر حضرت محمّد (ص) محشور می‌شوند؛ زنى که بر غیرت شوهرش صبر کند، زنى که با شوهر بد اخلاق بسازد و زنى که مهریه اش را ببخشد.
۸. از رسول خدا روایت شده است که صدقه دادن مؤمن از او آفت هاى دنیا و عذاب قبر و عذاب روز قیامت را برطرف میکند.
عذاب قبر کفاره گناهان است
در پایان یادآور می‌شویم که اگر چه عذاب قبر بسیار رنج آور و سخت است، ولی همین فشار و عذاب قبر، کفاره گناه مؤمنان است تا در قیامت و هنگام رسیدگی به اعمال، از گناهان آنان کاسته شده باشد. در روایات متعددی به این حقیقت اشاره شده است؛ سکونى از امام صادق (ع) و ایشان از پدرش و از پدرانش، از امیر مؤمنان (ع) نقل کرده است که رسول خدا (ص) فرمود: فشار قبر براى مؤمن کفّاره نعمت هایى است که تباه کرده است.
التماس دعا - تابناک جوان
منبع: هدانا / ستاد اقامه نماز / ویکی شیعه / تبیان / اسلام کوئست