کینوا چیست و برای چه خوب است؟ + روش مصرف
کینوا چیست و چه خواصی دارد؟ کینوا یکی از شبه غلات باستانی سرزمین‌های مختلف آمریکای جنوبی است که استفاده از آن برای قرن‌ها نادیده گرفته می‌شد. کینوا بسیار مفید، در حال حاضر به عنوان یک غذای خاص و بسیار سالم، توسط متخصصین و فعالان حوزه غذا و دارو شناخته شده و افرادی که به سلامتی خود اهمیت می‌دهند، در رژیم غذایی خود از آن استفاده می‌کنند. در این مطلب میخواهیم به تاریخچه کینوا، خواص کینوا و روش مصرف کینوا بپردازیم. راستی کینوا برای چه کسانی ضرر دارد؟
کینوا چیست؟
کینوا (keen-wah)، نوعی دانه خوراکی است که در رنگ‌های مختلفی از جمله سیاه، قرمز، زرد و سفید وجود دارد. این گیاه، بومی ۵۰۰۰ ساله منطقه آند در سرزمین آمریکای جنوبی به ویژه کشور‌های بولیوی، اکوادور، شیلی و پرو است.
نکته جالب اینجاست که این ماده غذایی، به تازگی مورد توجه بقیه دنیا قرار گرفته و به دلیل ارزش غذایی کینوا که بسیار بالاست، به عنوان یک غذای به شدت مغذی و سلامت محور، مورد استقبال قرار گرفته است. دانه کینوا شبه غله‌ای سرشار از پروتئین و مواد مغذی است که می‌تواند جایگزین بسیار خوبی برای افراد گیاهخوار یا کسانی که به هر دلیلی از گوشت قرمز استفاده نمی‌کنند، باشد. در سال‌های اخیر، استفاده از کینوا در سراسر جهان از جمله ایران افزایش یافته است.
کینوا دانه خوراکی است که به خاویار گیاهی نیز شهرت دارد و مصرف آن در کشور‌های غربی، به عنوان جایگزین سالم‌تر غلاتی از جمله گندم رواج یافته است. پروتئین، آمینواسید، فسفر، آهن، امگا ۳ و همچنین منیزیم، پتاسیم، فیبر، ویتامین‌های گروه B، ویتامین E و آنتی اکسیدان‌ها از جمله موادی هستند که به وفور در دانه‌های این گیاه وجود دارند.
کینوا چیست؟
تاریخچه کینوا
دانه کینوا برای اولین بار ۵۰۰۰ سال پیش، در کوه‌های آند برای غذا کشت شد و ارزش غذایی بالایی دارد. نام دیگری که این دانه گیاهی به آن معروف است؛ برنج اینکاست. علت آن است که اینکا، نام امپراتوری بومیان آمریکای جنوبی بوده است و به همین دلیل کینوا به این نام هم شناخته می‌شود. قوم اینکا‌ها معتقد بودند که این دانه، مقدس است و به همین دلیل آن را “دانه مادر” نیز می‌نامیدند.
گرچه این دانه گیاهی، در حال حاضر تقریبا در سراسر جهان رشد می‌کند، اکثریت میزان تولید آن هنوز در بولیوی و پرو صورت می‌گیرد. این دانه به دلیل مواد مغذی و خواص بسیاری که برای سلامتی دارد، محبوبیت بسیاری پیدا کرده است و حتی سال ۲۰۱۳، به دلیل این ویژگی‌ها و پتانسیل‌های آن برای مقابله با گرسنگی در جهان، توسط سازمان ملل به عنوان “سال بین المللی کینوا” نام گذاری شد.
خواص کینوا برای سلامتی
با توجه به ویژگی‌های کینوا، مطالعات نشان داده اند که کینوا می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سلامت قلب، کاهش سطح کلسترون خون، کاهش سطح قند خون، بهبود عملکرد سیستم گوارش، کاهش اشتها و وزن داشته باشد. همچنین اثرات ضد التهابی و ضد سرطانی نیز دارد.
خواص کلی کینوا چیست؟
۱- یک پروتئین کامل است و جزو معدود گیاهان خوراکی است که تمامی آمینواسید‌های ضروری بدن را دارد.
۲- به صورت طبیعی بدون گلوتن است. از این رو گزینه بسیار مناسب برای رژیم غذایی افراد مبتلا به بیماری سلیاک و عدم تحمل گلوتن محسوب می‌شود.
۳- مقدار بالای فیبر غذایی دارد. از این رو مصرف آن می‌تواند به پیشگیری از پرخوری و اضافه وزن و همچنین کاهش خطر ابتلا به فشار خون بالا و دیابت کمک کند.
۴- سرشار از ریبوفلاوین، منیزیوم و منگنز است که می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سلامتی داشته باشد.
۵- سرشار از آنتی اکسیدان‌های گیاهی است که مزایای بسیاری بر سلامتی انسان از جمله کاهش خطر ابتلا به سرطان دارد.
انواع کینوا
انواع کینوا چیست؟ به طور کلی کینوا سه رنگ سفید، سیاه و قرمز دارد. در واقع انواع کینوا تفاوت بسیار اندکی از نظر مواد مغذی و ارزش غذایی دارند و تفاوت اصلی آن‌ها در طعم، بافت و زمان پخت آن‌ها است. براساس اطلاعات منتشر شده در healthline، بیش از ۳۰۰۰ نوع کینوا وجود دارد. با این حال، نوعی که به طور گسترده رشد می‌کنند و سهم بیشتری از انواع کینوا را به خود اختصاص می‌دهند؛ کینوای قرمز، سیاه و سفید را شامل می‌شوند.
- کینوا سفید پس از پخت بافت نرم تری از انواع دیگر کینوا دارد و نسبت به انواع دیگر آن در دسترس‌تر است. کینوای سفید همان چیزی است که معمولاً در اکثر فروشگاه‌ها پیدا می‌کنید و رایج‌ترین نوع کینوا برای مصرف است.
- کینوا سیاه شیرین‌تر از دانه‌های سفید است و رنگ سیاه خود را بعد از پخته شدن حفظ می‌کند.
- کینوا قرمز بعد از پخت به رنگ قهوه‌ای دیده می‌شود و کمی شیرین است. کینوا قرمز برای تهیه سالاد سرد انتخاب بهتری است؛ زیرا شکل خود را بعد از پخت حفظ می‌کند.
بر طبق تحقیقات صورت گرفته، هر چه رنگ کسنوا تیره‌تر باشد، خواص آنتی اکسیدانی بیشتری دارد.
کینوا را چطوری مصرف کنیم؟
روش تهیه کینوا چیست؟ کینوا خیلی سریع‌تر از سایر غلات پخته می‌شود و پخت آن اغلب بین ۱۲ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد. روش پخت کینوا مانند پخت برنج است.
- از کینوا پخته می‌توان در تهیه سالاد، کتلت، برگر، پاستا، سوپ و دیگر غذا‌ها استفاده کرد.
- کینوا خام را می‌توان برای تهیه جوانه، در سالاد‌ها استفاده کرد.
- از آرد کینوا می‌توان در آشپزی بدون گلوتن برای تهیه نان، کیک و کوکی‌ها استفاده کرد.
ضرر کینوا چیست؟
در کنار مزایای بسیاری که برای کینوا ذکر شد، باید توجه داشت که کینوا مقدار قابل توجهی اگزالات دارد که جذب کلسیم را کاهش می‌دهد و می‌تواند برای برخی از افراد که مشکل سنگ کلیه دارند، مناسب نباشد.
بیشتر بخوانید:
برداشت کینوا
جالب است بدانید دانه کینوا بلافاصله پس از برداشت، قابل استفاده نیست. بلکه پس از برداشت محصول، آن را برای حذف ساپونین‌های طبیعی شسته و فرآوری می‌کنند و سپس محصول فراوری شده را به بازار عرضه می‌کنند. دانهی کینوا به طور طبیعی دارای ساپونین که یک ترکیب شیمیایی تلخ مزه است، می‌باشد که به عنوان یک آفت کش طبیعی عمل می‌کند.
دانه کینوا (Quinoa) چگونه است؟
کینوا معمولاً به علت اینکه بوته‌های مختلف آن، سطح رشد متفاوتی دارند، (گا‌ها یک بوته کینوا با بوته دیگر تفاوت زیادی به لحاظ سطح رشد دارد) با دست برداشت می‌شود. علت این است که در صورت برداشت با استفاده از راهکار‌های ماشینی، ممکن است دانه‌های آن از بین بروند. با این حال، در ایالات متحده آمریکا، گونه‌هایی از این گیاه که سطح رشد نسبتا یکسانی دارند، برای کشت و کار انتخاب می‌شوند تا امکان برداشت با استفاده از ماشین آلات مکانیکی را نیز داشته باشیم.
ترکیبات کینوا چیست؟
کینوا منبع خوبی از پروتئین گیاهی و فیبر است. یک فنجان پخته شده از این دانه گیاهی در حدود ۸ گرم پروتئین و ۵ گرم فیبر فراهم می‌کند. برخلاف برخی از پروتئین‌های گیاهی، دانه کینوا یک پروتئین کامل محسوب می‌شود که تمام ۹ اسید آمینه ضروری بدن را داراست. لازم به ذکر است که بدن به تنهایی قادر به ساخت این اسید آمینه‌ها نیست. اسید آمینه‌هایی همچون لیزین، در بسیاری از غذا‌های گیاهی وجود ندارد و دانه کینوا از این قاعده مستثناست. این موضوع، دانه کینوا را به یک منبع کامل پروتئین بدل کرده است.
همچنین این دانه گیاهی، یک غذای نسبتاً پر کربوهیدرات در نظر گرفته می‌شود، به شکلی که ۳۹ گرم کربوهیدرات در یک فنجان کینوای پخته شده، یافت می‌شود. کربوهیدارت این دانه گیاهی، پیچیده است و مانند قندها، کربوهیدات ساده ندارد. در نتیجه برای بدن مفید بوده و برای افراد مبتلا به دیابت هم قابل استفاده است.
فیبر موجود در کینوا هم برای هضم بهتر غذا مناسب است و به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند.
از نظر گیاه شناسی، خیلی نمی‌توان کینوا را یک دانه و غلات دانست. با این حال، اغلب به آن “شبه غلات” می‌گویند، زیرا از نظر مواد مغذی مشابه است و مانند غلات مصرف می‌شود. این دانه گیاهی دارای مقادیر بالایی از مواد معدنی و ویتامین‌های زیر است:
- منگنز
- فسفر
- منیزیم
- روی (زینک)
- آهن
- ویتامین B۶
- فولات (ویتامین B۹)
- تیامین (ویتامین B۱)
طبع کینوا چیست؟
کینوا سرد است یا گرم؟ شاید برایتان جالب باشد که دانه کینوا، طبع سرد یا گرم ندارد و جزء مواد غذایی با طبع معتدل است. در نتیجه همه افراد با هر طبعی می‌توانند آن را مصرف کنند.
کینوا برای کودکان
سوالی که ممکن است برایتان ایجاد شده باشد، این است که آیا کینوا برای کودکان مفید است؟ برنج اینکا به عنوان یک غله در نظر گرفته می‌شود و بچه‌ها می‌توانند مانند نحوه سرو برنج از آن لذت ببرند. وقتی پخته شود، نرم شده و خوردن و جویدن آن حتی برای نوزادان بسیار آسان است. کینوا سرشار از مواد مغذی از جمله پروتئین و فیبر است و یک غذا با پخت آسان است که می‌توان آن را با انواع مواد دیگر، سس‌ها و ادویه‌ها طعم دار کرد.
روش‌های مصرف کینوا
- می‌توانید از این دانه گیاهی در انواع سالاد کینوا استفاده کنید.
- با پختن برنج اینکا در شیر یا آب، می‌توانید آن را به عنوان غلات صبحانه مصرف کنید. همچنین می‌توانید میوه‌های تازه خرد شده، دارچین و یک قاشق غذاخوری آجیل را با آن مخلوط کنید.
- روش دیگری که برای مصرف این دانه گیاهی دارید، این است که نصف تا یک فنجان کینوا پخته شده را به سالاد یا سوپ اضافه کنید تا مزه بهتری پیدا کند.
- کینوا را مانند پاپ کورن درست کنید. برای این کار می‌توانید یک قابلمه را روی حرارت متوسط رو به بالا قرار دهید. وقتی تابه خیلی داغ شد به اندازه‌ای برنج اینکا اضافه کنید. درب را چند بار باز کنید تا بخار خارج شود. به تکان دادن تابه ادامه دهید تا زمانی که کینواها، بو داده شوند.
- کینوا را همچنین می‌توان به صورت پولک یا آسیاب شده به آرد تبدیل کرد و از آن، آرد کینوا به دست آورد. از آرد کینوا برای تولید انواع مواد غذایی همچون کوکی کینوا، استفاده می‌شود. آرد کینوا بسیار مغذی و سالم است و برای کسانی که مشکلات گوارشی دارند نیز مناسب است.
سخن آخر
کینوا چیست؟ به گزارش تابناک جوان، در این مطلب به این سوال پاسخ دادیم و با خواص و نحوه مصرف آن آشنا شدیم. شما می توانید بر اساس نکاتی که بالاتر گفته شد، از کینوا در رژیم غذایی خود استفاده کنید. اخیرا از کینوا نسبت به گذشته استفاده بیشتری در ایران می شود. نظر شما چیست؟ اگر از این ماده غذایی استفاده کرده اید، در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
منابع: دانشگاه علوم پزشکی استان فارس / کینوفیت.