تراریوم چیست و چگونه کار می‌کند؟
تراریوم قدمتی بیش از ۱۵۰ سال دارد ولی، در سال‌های اخیر استفاده از آن بسیار رایج شده است. تراریوم عبارت است از دنیای کوچکی از گیاهان زنده و در حال رشد که درون یک محفظه‌ی شیشه‌ای قرار دارند. بهتر از همه اینکه مراقبت از این دنیای مینیاتوری و کوچک آسان است. این باغچه‌های کوچک برای آپارتمان‌های نقلی یا برای زیباتر و جذاب‌تر کردن محل کار شما ایده‌آل هستند. حال ببینیم تراریوم دقیقاً چیست و چگونه ساخته می‌شود.
تراریوم چگونه کار می‌کند؟
تراریوم‌ها به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شوند: ۱- تراریوم بسته، ۲- تراریوم باز. عملکرد هرکدام از این دو گروه نیز با یکدیگر متفاوت است. اجازه دهید نگاهی دقیق‌تر به این دو گروه تراریوم بیندازیم و درباره‌ی تفاوت‌های آنها اطلاعات بیشتری به‌دست آوریم.
۱- تراریوم بسته
عملکرد تراریوم بسته بسیار ساده است. یک تراریوم بسته شامل یک مخزن شفاف و قابل مهروموم شدن است که اکوسیستمی ایزوله ایجاد می‌کند. تراریوم بسته هر آنچه که برای رشد و نمو گیاهان لازم است را در اختیار آنها قرار می‌دهد.
خاک مواد مغذی موردنیاز گیاهان را فراهم می‌کند. با رشد گیاه این مواد مغذی به‌طور مداوم بازسازی می‌شوند؛ گیاهان مواد مغذی را از خاک می‌گیرند و با مرگ گیاه مواد مغذی به خاک بازمی‌گردد و این چرخه تکرار می‌شود.
آب درون تراریوم با ایجاد یک چرخه‌ی آبی کوچک موجب رشد و حیات گیاه می‌شود.
هم گیاهان و هم خاک درون تراریوم رطوبت و بخار آب آزاد می‌کنند. رطوبت و بخار آب روی دیواره‌های محفظه می‌نشیند و برای استفاده‌ی مجدد گیاهان به خاک بازمی‌گردد.
چرخه‌ی حرکت رو به بالا و رو به پایین رطوبت بیشتر شبیه اکوسیستم موجود در جهان طبیعی است. یعنی با افزایش دما در طول روز رطوبت به سمت بالا صعود می‌کند و با کاهش دما در شب و سردشدن هوا رطوبت به سمت پایین می‌آید.
چرخه‌ی آب و مواد مغذی درون تراریوم برای رشد و نمو گیاهان بسیار مطلوب است و سیستم تراریوم با فراهم‌سازی ذخیره‌ی کافی و دائمی آب برای گیاهان به مراقبت زیادی نیاز ندارد.
چیزی که باید در دسترس گیاه قرار گیرد نور است. زیرا گیاه با دریافت نور عمل فتوسنتز را انجام می‌دهد و رشد می‌کند. نور مورد نیاز گیاهان تراریوم باید غیرمستقیم باشد. همین نور غیرمستقیم گرمای مورنیاز گیاه را فراهم می‌کند.
معمولاً نور غیرمستقیم خورشید برای تراریوم نور شدیدی است زیرا دیواره‌های شیشه‌ای تراریوم مانند ذره‌بین نور را تقویت می‌کند و درنتیجه‌ی اثر گلخانه‌ای تراریوم گرما و حرارت زیادی را به دام می‌اندازد.
برای ایجاد تعادل در اکوسیستم تراریوم بسته ممکن است با آزمون و خطا روبرو شوید. شاید مجبور شوید برای تعدیل سطح رطوبت در اکوسیستم تراریوم بسته هر ازگاهی درپوش محفظه را بردارید. افراد زیادی هستند که در پرورش گیاهان تراریوم‌های کاملاً بسته موفق بوده‌اند و توانسته‌اند به مدت طولانی از آنها مراقبت کنند.
گیاهان دوست‌دار رطوبت مانند سرخس و خزه در تراریوم بسته بهتر رشد می‌کنند. برای تراریوم‌های بسته از گیاهان فشرده استفاده کنید که به هرس‌کردن زیاد نیاز نداشته باشند مگر اینکه بخواهید به‌طور مکرر درپوش تراریوم را بردارید و گیاهان را هرس کنید.
تراریوم باز
یک سمت تراریوم باز همیشه رو به محیط خارج باز است. یعنی قسمتی از محفظه همیشه باز است و درپوش ندارد. بنابراین، هوای بیشتری در محیط تراریوم جریان دارد. همچنین به‌دلیل تفاوت بین چرخه‌ی آب در تراریوم باز با چرخه‌ی آب تراریوم بسته میزان رطوبت در تراریوم باز کمتر است.
تراریوم‌های باز بیشتر جنبه‌ی تزئینی دارند و اغلب مناسب گیاهانی هستند که در شرایط آب و هوایی خشک و کم‌رطوبت رشد می‌کنند. تراریوم باز بیشتر مناسب گیاهانی مانند کاکتوس و ساکولنت است. این نوع تراریوم‌ها با گیاهان ویژه‌ی خود شبیه یک بیابان کوچک در فضای منزل هستند. تراریوم باز هم در فضای بسته‌ی آپارتمان یا محل کار و هم در فضای باز مانند پاسیو به خوبی رشد می‌کند.
آبیاری و نور
تراریوم باز را باید هر دو هفته یک بار آبیاری کرد. همچنین برای رشد و نمو باید در معرض نور مستقیم قرار گیرند. هر دو نوع تراریوم گزینه‌هایی عالی برای انتخاب هستند. می‌توانید با انتخاب هر کدام از آنها به خوبی از گیاهان مراقبت کنید و از زیبایی آنها لذت ببرید.
انتخاب محفظه‌ی تراریوم
زمانی که نوع تراریوم را مشخص کردید می‌توانید محفظه‌ی مناسب را انتخاب کنید. مخزن تراریوم‌های باز می‌تواند کاملاً تخت باشد. یک بشقاب گرد شیشه‌ای یا یک کاسه‌ی شیشه‌ای برای این‌کار بسیار خوب است.
امروزه استفاده از قوری‌ها و فنجان‌های قدیمی وینتیج برای ساخت تراریوم باز بسیار معمول است. به این منظور تنها یک یا دو عدد کاکتوس یا ساکولنت کوچک درون مخزن مورد نظر بکارید. همچنین مخزن‌های شیشه‌ای آویزان بسیار رایج و جذاب هستند. این محفظه‌ها برای آویزان کردن از دیوار یا هر قسمت دیگر از منزل بسیار زیبا و مناسب هستند.
برای تراریوم بسته می‌توانید از محفظه‌های شیشه‌ای بلندتر با یک سرپوش محکم استفاده کنید. می‌توانید این مخزن‌ها را از فروشگاه‌های لوازم باغبانی و گلدان تهیه کنید. در بیشتر این فروشگاه‌ها انواع مختلف مخزن‌های تراریوم با شکل و اندازه‌های مختلف وجود دارد. بنابراین، در انتخاب آزاد هستید و می‌توانید هرآنچه می‌خواهید انتخاب کنید و از انتخاب خود لذت ببرید. همچنین می‌توانید از این فکر بیرون بیایید و از قوه‌ی تخیل خود کمک بگیرید و از ظروف شیشه‌ای مانند شیشه‌های مخصوص نگهداری کلوچه استفاده کنید. معمولاً از این شیشه‌ها برای ساخت تراریوم استفاده نمی‌شود ولی، شما می‌توانید نوآوری داشته باشید.
خاک و زه‌کشی تراریوم
سیستم زه‌کشی و خاک تراریوم باید مناسب باشد تا سلامت گیاهان درون محفظه حفظ شود. در تراریوم ۴ لایه خاک مختلف استفاده می‌شود که هرکدام برای هدف خاصی هستند.
لایه‌ی زه‌کشی
اولین لایه بسیار مهم است. برای اینکه خاک تراریوم خیلی خیس نباشد همانطور که آب در خاک فرو می‌رود باید فضای کافی برای حرکت و پیش‌روی داشته باشد و دقیقاً وارد لایه‌ی زه‌کشی شود.
ماده‌ی مناسب لایه‌ی زه‌کشی سنگریزه، شن یا ماسه است. تمام این مواد متخلخل هستند بنابراین، رطوبت را در خود حفظ نمی‌کنند. چرا زه‌کشی برای تراریوم و رشد و نمو گیاهان آن لازم است؟ بدون زه‌کشی مناسب ریشه‌ی گیاهان پوسیده می‌شود، آسیب می‌بیند یا از بین می‌رود. هرچه محفظه‌ی تراریوم بزرگ‌تر باشد باید لایه‌ی زه‌کشی ضخیم‌تر باشد.
لایه‌ی زغال چوب
لایه‌ی بعدی زغال چوب فعال است. این لایه دومین لایه‌ی مهم تراریوم است. لایه‌ی زغال چوب با از بین بردن بوها و سموم تولیدشده در حفظ پاکیزگی هوای تراریوم نقش مهمی دارد. لحظاتی محیط درون تراریوم را ازنظر بگذرانید. همیشه درپوش روی محفظه قرار دارد، کپک‌ها، قارچ‌ها، خاک در حال تجزیه و حتی گیاهان دائماً بو تولید می‌کنند. پس هوای درون مخزن باید تصفیه شود زیرا گیاه برای رشد به محیطی سالم و پاکیزه نیاز دارد.
اگر لایه‌ی زغال چوب را در تراریوم خود نداشته باشید باید در طول روز چند ساعت درپوش را بردارید تا هوا درون مخزن جریان یابد. درنتیجه مقداری از رطوبت و بخار موجود در مخزن خارج می‌شود. درنتیجه باید زود به زود گیاهان تراریوم را آبیاری کنید.
حالا سؤال این است که از کجا زغال چوب فعال تهیه کنیم؟ می‌توانید زغال چوب را از فروشگاه‌های محلی تهیه کنید. از این گلوله‌های کوچک سیاه‌رنگ برای پاکسازی آب آکواریوم‌ها نیز استفاده می‌شود. دقت کنید که پودر زغال نخرید بلکه تکه‌های زغال چوب فعال که بصورت گلوله هستند بخرید. چون آب از میان گلوله‌های زغال به راحتی در لایه‌های تراریوم جریان می‌یابد ولی، آب در پودر زغال چوب باقی‌مانده و اشباع می‌شود.
لایه‌ی خزه
سومین لایه لایه‌ی خزه است. کاربرد این لایه در تراریوم کاملاً اختیاری است و می‌توانید از خزه‌ی اسفنگوم استفاده کنید. من شخصاً این لایه را بسیار دوست دارم. این لایه منظره‌ای جذاب و دوست‌داشتنی به این باغچه‌های کوچک خانگی می‌دهد و تراریوم طبیعی‌تر به‌نظر می‌رسد. خزه‌های اسفنگوم رشته‌های خشک‌شده و بلند خزه هستند که می‌توانید آنها را به‌صورت هموار و لایه لایه روی لایه‌ی زغال چوب قرار دهید.
لایه‌ی خزه به تجمع بیشتر رطوبت در تراریوم کمک می‌کند. همچنین مانع پایین افتادن خاک در لایه‌ی زه‌کشی تراریوم می‌شود. برای تراریوم به خزه‌ی زیادی نیاز ندارید فقط به‌اندازه‌ای که یک لایه‌ی ضخیم و سبک ایجاد کنید تا خاک به درون لایه‌ی زه‌کشی نشت نکند.
لایه‌ی خاک
آخرین لایه، لایه‌ی حیاتی گیاهان یعنی لایه‌ی خاک است. در اینجا دو انتخاب دارید: ۱- در بسیاری از فروشگاه‌های لوازم باغبانی خاک آماده و از قبل مخلوط شده برای تراریوم وجود دارد. این خاک غنی از مواد ارگانیک است و به آن ماسه نیز افزوده شده است. ۲- گزینه‌ی دیگر این است که خاک ارگانیک باکیفیت خریداری کنید و آن را با ماسه‌ی درشت مخلوط کنید. بهتر است به جای ماسه‌های ساحل، ماسه‌ی درشت را از فروشگاه‌ها خریداری کنید. زیرا احتمال اینکه ماسه‌ی ساحل مملو از باکتری، کپک یا قارچ باشد زیاد است. این باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌توانند به گیاهان تراریوم آسیب برسانند.
گیاهان مناسب تراریوم
بعد از آنکه تمام تجهیزات تراریوم شامل خاک و سیستم زه‌کشی را آماده کردید نوبت به هیجان اصلی کار یعنی انتخاب گیاهان تراریوم می‌رسد. همانطور که قبلاً هم گفتم نوع گیاهانی که انتخاب می‌کنید به نوع تراریوم (بسته یا باز) بستگی دارد.
هم برای مخزن‌های باز و هم مخزن‌های بسته باید اطمینان یابید که گیاهان شما کاملاً با نوع مخزن مطابقت دارند. همچنین نوع خاک نیز باید متناسب با گیاهان باشد تا بتوانند رشد کنند. از گیاهانی استفاده کنید که همه‌ی آنها به یک میزان نور و آب نیاز دارند تا همه‌ی آنها فرصت رشد و نمو برابر داشته باشند.
گیاهان مناسب تراریوم‌های باز
برای تراریوم‌های باز از گیاهانی استفاده کنید که:
- دوست‌دار جریان هوا باشند.
- گیاهانی که در محیط خشک بهتر از محیط مرطوب رشد می‌کنند.
به این منظور بهترین گزینه‌ها عبارتند از:
- کاکتوس‌ها،
- گیاه هوازی (تیلندسیا)،
- ساکولنت‌ها
گیاهان مناسب تراریوم‌های بسته
برای تراریوم‌های بسته از گیاهانی استفاده کنید که:
- دوست‌دار فضای بسته هستند،
- گیاهانی که در رطوبت بیشتر بهتر رشد می‌کنند.
بهترین گزینه‌ها عبارتند از:
- سرخس،
- پاپیتال مینیاتوری،
- ارکیده‌ی مینیاتوری،
- بگونیا
نکات مهم برای نگهداری تراریوم
حالا که تمام اجزای تراریوم کنار یکدیگر قرار گرفتند و تراریوم شما آماده شد دیگر به مراقبت زیادی نیاز ندارد. ولی، برای اینکه اطمینان یابید که تراریوم شما سالم و شاداب است باید چند نکته را به‌خاطر داشته باشید:
- تراریوم را در محلی قرار دهید که نور کافی خورشید به آن برسد یا محصور در نور باشد.
- تراریوم‌های بسته را در نور مستقیم خورشید قرار ندهید. دمای محفظه‌ی تراریوم به‌سرعت می‌تواند افزایش یابد و دمای درون محفظه داغ شود درنتیجه موجب می‌شود گیاهان آسیب ببینند یا از بروند.
- اگر در تراریوم باز گیاهان استوایی کاشته‌اید در مورد آبیاری آنها باید دقت کنید. این گیاهان را باید بصورت کامل آبیاری کنید و تا آبیاری بعدی باید خاک تراریوم کاملاً خشک شده باشد.
- آبیاری باید مستقیم روی خاک باشد تا آب کاملاً به ریشه‌های گیاه برسد.
- اگر تراریوم حفره‌ی زه‌کشی نداشته باشد تا از طریق آن آب اضافی خارج شود از آبیاری زیاد خودداری کنید. به‌یاد داشته باشید که این اکوسیستم کوچک خودش بیشترین قسمت آبیاری را انجام می‌دهد.
- وقتی گیاهان محفظه شروع به رشد کردند و به حدی رسیدند که برای فضای بسته‌ی محفظه بزرگ هستند آنها را هرس کنید. قطعاً شما نمی‌خواهید یک گیاه بیشتر از بقیه‌ی گیاهان تراریوم رشد کند و بر آنها سایه افکند.
- تراریوم بسته باید همیشه نفس بکشد هر دو هفته یک‌بار درپوش را بردارید و اجازه دهید یک روز به همین صورت باقی بماند.
- شما دوست دارید گیاهان شما به‌صورت یک دست و مرتب رشد کنند. به این منظور تراریوم خود را هر هفته بچرخانید تا تمام جهت‌های آن به اندازه‌ی مساوی نور دریافت کنند.
- احتمالاً تا کنون به کود فکر نکرده‌اید... گیاهان تراریوم در شرایط ایده‌آل زنده هستند و رشد می‌کنند. اگر به‌نظر رسید گیاهان اندکی ضعیف شده‌اند و دچار کمبود مواد مغذی شده‌اند می‌توانید هر چند وقت یک بار یک کود ضعیف به آنها بدهید تا وضعیت آنها بهبود یابد.
بیشتر بخوانید
منبع : وطن بیو