راهکار برخورد با کودک نامنظم و شلخته

 بی‌نظمی و شلختگی کودکان همیشه برای والدین آزار دهنده است. کودک شلخته و بی‌نظم نیاز نمی‌داند که هر چیزی را سر جای خودش بگذارد اتاقش همیشه نامرتب و بی‌نظم است. 
چرا برخی کودکان نامرتب نامنظم و شلخته هستند؟
نامنظم و شلخته بودن کودکان دلایل گوناگونی دارد. نخستین دلیل نامنظم بودن کودک را باید در والدین بیابیم. شیوه‌ی فرزندپروری و تربیت کودک می تواند زمینه را برای بی‌نظمی کودک فراهم کند. دلیل دیگر می‌تواند این باشد که کودک رفتار بی‌نظم و نامرتب بودن را در پدر و مادرش دیده است و از آن‌ها تقلید می‌کند. هنگامی که کودک می‌بیند پدر یا مادرش در بیرون از خانه زباله را در خیابان رها می‌کند و در سطل زباله نمی‌اندازد؛ این رفتار را تقلید می‌کند. کودکان رفتاری را از خود بروز می‌دهند که در ما می‌بینند. پس بهتر است از خودتان بپرسید که ما شلخته هستیم یا کودکمان؟ خواهر و برادر، همسالان و هم‌بازی‌های کودک نیز می‌توانند در بروز بی‌نظمی و شلختگی در کودک نقش داشته باشند. کودک در برخورد با خواهر و برادر بزرگ‌ترش و نیز همسالانش رفتارهای آنان را می‌بیند و این رفتارها را درونی‌سازی می‌کند.یکی دیگر از عوامل بی‌نظمی و شلخته بودن کودکان این است که می‌خواهند به برخوردهای والدینشان اعتراض کنند. کودکانی که به دست پدر و مادر تنبیه می‌شوند یا از حمایت عاطفی خوبی برخوردار نیستند بیش از دیگر کودکان دچار بی‌نظمی و بی‌انظباطی می‌شوند. کتک زدن کودک، فریاد کشیدن، تنبیه کودک و … می‌تواند کودک را به بی‌نظمی و شلختگی دچار کند. پس گاهی کودک در واکنش به رفتار نادرست پدر و مادرش با این روش اعتراض می‌کند.وابسته و لوس بار آوردن کودک شیوه‌ی فرزندپروری نادرستی است که برخی از والدین انجام می‌دهند. کودکی که بیش از اندازه به پدر و مادرش وابسته باشد و لوس بار آمده باشد از انجام کارهای کوچک و شخصی خود ناتوان است. بروز بی‌نظمی در این کودکان بیش از دیگر کودکان است.برخی از کودکان به دلیل بروز اختلال روانی یا مشکلات روحی و عاطفی دچار بی‌نظمی می‌شوند. افسردگی، استرس، بیش‌فعالی، مرگ والدین و نزدیکان و … می‌تواند کودکان را برای کوتاه مدت یا دراز مدت دچار بی‌نظمی و نامرتب بودن کند.
راهکار برخورد با کودک نامنظم و شلخته برای مرتب کردن وسایل و اتاقش
اصلاح رفتاری پدر و مادر
همان‌گونه که گفتم گاهی بی‌نظمی کودک به این دلیل است کودک همین رفتار را در پدر و مادرش می‌بیند. بار دیگر از خودتان بپرسید ما شلخته هستیم یا کودکمان؟ اگر شما هم نامنظم هستید باید خودتان را اصلاح کنید تا کودکتان با مشاهده‌ی رفتار، خودش را اصلاح کند.
آموزش نظم و ترتیب به کودک
آموزش نظم به کودک باید به شیوه‌ی عملی باشد. به او نشان دهید که چگونه باید هر کدام از وسایل و اسباب‌بازی‌ها را در جای خودش بگذارد. کودک از رفتار شما الگوبرداری می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که کودک اولویت‌بندی برای مرتب کردنم وسایل را نیز با مشاهده‌ی رفتار والدین می‌آموزد. برای کودکتان یک الگوی نمونه پدید آورید. الگوی نمونه یعنی کودک بداند چگونه اتاقش را مرتبط کند واسیل و اسباب‌بازی‌هایش را سر جایش بگذارد؛ و این‌که چه حالتی را منظم و چه حالتی را نامرتب می‌دانیم. مشارکت پدر و مادر  کودک را به نظم و ترتیب جذب می‌کند. با گذر زمان باید مشارکت والدین در این زمینه کاهش یابد تا جایی که کودک بدون مشارکت پدر و مادرش بتواند وسایل و اسباب‌بازی‌هایش را منظم و مرتب کند. به یاد بسپارید که اگر کودک بداند که پدر و مادرش اتاقش را مرتب خواهند کرد از مرتب کردن اتاقش خودداری می‌کند.
برای نظم و ترتیب زمان تعیین کنید
هر کاری زمانی دارد. هنگامی که کودک بازی می‌کند نباید از او بخواهید که نظم و ترتیب داشته باشد. کودک را هنگام بازی به حال خودش بگذارید و از او نخواهید که با کنار گذاشتن یک وسیله یا اسباب‌بازی، آن را در همان زمان در سر جایش بگذارد. می‌توانید به او گوشزد کنید که با پایان بازی باید اسباب‌بازی‌ها و وسایل سر جایشان گذاشته شوند. این گوشزد کردن نباید به شیوه‌ای تهدید آمیز باشد. برای مرتب کردن اتاق و وسایل زمان خاصی را تعیین کنید. یکی از زمان‌های تعیین شده را می‌توان پایان بازی دانست. به کودکتان یادآوری کنید که تا ۱۵ دقیقه پس از پایان بازی اتاقش باید مرتبط و منظم باشد. یک زمان ثابت هم برای نظم و ترتیب در روز داشته باشید. ساعت مشخصی را برای مرتب بودن وسایل و اتاق کودک در شبانه‌روز مشخص کنید. برای نمونه با کودکتان قرار بگذارید که هر روز در ساعت ۴ عصر اتاقش مرتبط باشد و در آن ساعت به بازدید از اتاقش بپردازید. این بازدید بسیار مهم است و به کودک می‌فهماند که نظم و ترتیب برایتان بسیار ارزشمند است.
تشویق کودک به نظم و ترتیب
کودکان پس از هر کاری که انجام می‌دهند به واکنش کلامی و رفتاری شما توجه می‌کنند. کودکان با مشاهده‌ی واکنش والدین از آن‌ها بازخورد می‌گیرند. تشویق کودک می‌تواند بهترین محرک برای جذب او به نظم و ترتیب و دوری از شلختگی باشد. بهتر است تشویق‌ها معنوی و کلامی باشد. مشوق‌های مادی می‌تواند کودک را شرطی کند. اگر می‌خواهید از مشوق‌های مادی بهره بگیرید بهتر است مشوق‌ها کوچک باشد برای نمونه به او یک شکلات بدهید. در برخورد با اتاق منظم کودک و مرتب بودن وسایلش، خودتان را شاد نشان دهید. از او سپاس‌گزاری کنید و به او آفرین بگویید. به او بگویید که امیدوار هستید فردا هم با دیدن وسایل مرتب و اتاق تمیزش خوشحال شوید.
بازی کردن با کودک برای نظم
منظم کردن اتاق و وسایل می‌تواند برای کودک خسته‌کننده باشد. تلاش کنید نظم و ترتیب دادن را برای کودک سرگرم‌کننده و شادی‌آور کنید. با او برای مرتب کردن رقابت به راه بیاندازید. روحیه‌ی رقابت در کودکان می‌تواند محرک خوبی برای کودک باشد. برای نمونه به او بگویید:‌ «تو اتاقت را مرتب کن و من دیگر بخش‌های خانه را. ببینیم چه کسی زودتر می‌تواند این کار را انجام دهد و برنده شود». می‌توانید به او در مرتب کردن کمک کنید و هنگام انجام این کار آواز بخوانید. آواز خواندن با هم می‌تواند یک محرک مثبت باشد تا کودک برای مرتب کردن وسایلش تلاش کند.
منطقی و جدی بودن و پرهیز از خشم در برابر بی‌نظمی
کودک در هر سنی توانایی‌هایی دارد. از کودکتان به اندازه‌ی تواناییش بخواهید که به منظم و مرتب کردن بپردازد. فشار آوردن به کودک نتیجه‌ی معکوس خواهد داشت. در برابر کودکتان برخورد منطقی داشته باشید و به خاطر بی‌نظمی و شلختگی خشمگین نشوید. تهدید کردن و تنبیه فیزیکی کودک، به جای این‌که او را به نظم و ترتیب جذب کند به شلختگی و بی‌نظمی می‌کشاند. در برابر کودکتان جدی باشید. جدی بودن به معنای برخورد خشک و خشن نیست. جدی بودن هشداری به کودک است که شما در برابر او کوتاه نخواهید آمد. کودک ممکن است بارها و بارها از انجام درخواستتان خودداری کند. ناامید نشوید و کارهایش را خودتان انجام ندهید. همان‌گونه که گفتم اگر کودک بفهمد که با مرتب نبودن اتاق و وسایلش شما ناچار به منظم کردن می‌شوید، از منظم کردن خودداری می‌کند. می‌توانید به کودک هشدار دهید که اگر به شلخته و نامنظم بودن ادامه دهد با محرومیت‌هایی به عنوان تنبیه روبه‌رو خواهد شد. برای نمونه او را به پارک یا شهربازی نخواهید برد. یا این‌که نمی‌تواند دوستانش را به خانه دعوت کند.
کودکتان را با اهمیت و ضرورت نظم و ترتیب آشنا کنید. با استدلال‌های مناسب سن کودک، به او بفهمانید که دیگران احساس خوبی به شلختگی و نامنظم بودن ندارند و کودک مرتب و منظم را مورد تحسین و تشویق قرار می‌دهند.

کمک گرفتن از روان‌شناس
پیش‌تر برایتان گفتم که گاهی شلختگی و بی‌نظمی کودک به دلیل اختلال روانی مانند افسردگی، استرس، بیش‌فعالی و … بروی می‌کند یا کودک به خاطر مرگ پدر یا مادر، رفتن به خانه یا شهری تازه و … دچار بی‌نظمی و شلختگی شده است. در چنین شرایطی به شما سفارش می‌کنم از یک روان‌شناس کودک کمک بگیرید تا شما را در بهبود و اصلاح رفتار کودکتان یاری کند. اگر کودکتان در چنین شرایطی است با یک روان‌شناس کارآزموده مشورت کنید زیرا این رفتار کودک می‌تواند یک زنگ خطر برای وجود مشکلی در زندگی او باشد.

بیشتر بخوانید

• چگونه کودک مستقل تربیت کنیم؟
• چه کنیم کودکان‌مان اجتماعی تربیت شوند؟

منبع : آخرین خبر