صلح واقعی و پیش زمینه های دشوار آن

امروز روز جهانی صلح است.
روز یادبود مفهوم مقدسی که قرن هاست به عنوان یک آرمان و آرزو و البته یک ادعای گزاف به ویژه از سوی آن هایی که به عنوان پاسبان صلح در عرصه های جهانی در حال بهره برداری و بهره کشی سیاسی و رسانه ای از آن هستند.
صلح یک مفهوم ارجمند و بسیار پربها است که در آن به رغم وجود تفاوت و تضاد در خصوصیات و منافع، تعارض و درگیری و آسیب در آن در پایین ترین اندازه ممکن باشد و مفاهمه و گفتگو، بردباری و رواداری ، قانون و احسان جای ستیز و زورگویی و استبداد و استثمار را بگیرد. در واقع بدون حرف زدن از چنین صلح عادلانه و تعریف و تعیین شده، گفتگو درباره صلح و دوستی ، شکستن روح مقاومت و هویت انسان ها برای ایجاد آمادگی برای تسلیم است.
چنانکه تاریخ هم نشان می دهد، چگونه بارها به نام صلح، ترک مخاصمه و آشتی ، دشمنان یک جامعه مانند صیادی که به شکم نهنگ می رود، یک پارچگی یک ملت و جمعیت را شکسته اند و سپس به تلخ ترین و خشن ترین عاقبت ها آن ها را دچار نموده اند.
بنابر این اگر بخواهیم صلح را یک مفهوم بنیادی غیر فانتزی و غیر انتزاعی بدانیم که قابلیت تحقق داشته باشد باید در آن به چند موضوع مهم اساسی توجه ویژه داشت:
1- آگاهی و آموزش
صلح در داخل یک جامعه و در سطح بین الملل ناشی از وجود انسان صالح و سالم و روان پایدار و تندرستی است که از عقده ها، تحقیر و ستیز درونی مصون مانده باشد. این مساله یعنی صلح به معنای کلان آن در دل انسان های شرور یا نا صالح قابل تحقق نیست. بنابر این هر تلاشی برای گسترش صلح بدون اهتمام به تربیت انسان و ایجاد ادبیاتی که بتواند انسان ها را قبل از اجتماع و جهان در درون خود متعادل و صلح دان و صلح بان تربیت کند، بی نتیجه است.
2- عدالت
بدون برقراری عدالت، صلح فلسفه ای برای راحتی ظالمانی است که از بیشترین امکانات و ثروت و سیطره بر دیگران بهره می بردند. صلح در فضای تبعیض آلود در خدمت تخدیر توده ها و ملت های ضعیف و تئوری بهره کشی است. تلاش سخت برای عدالت و از بین بردن نابرابری و ستم و جور بهترین گام هر ملتی برای توسعه صلح است.
3- قدرت
یکی از مولفه های واقعی صلح ، در دنیای واقعی توانایی افراد و جامعه ها و در نهایت ملت ها برای جلوگیری از تهاجم علیه خود است. همان طوری که فرد ورزشکار و نیرومند، در جامعه نگران تعرض و هجوم فردی به خود نیست . بی شک جوامع نیز در زمینه صلح باید متعهد به تولید قدرت بازدارندگی در جنبه های مختلف در درون خود هستند.
تجربه قرن ها زندگی بشر در این کره خاکی نشان می دهد ، هیچ گروه و ملت و کشوری بدون قدرت و مولفه های آن از تجاوز و تخاصم مصون نمانده و بین ضعف و جنگ یک رابطه بسیار نزدیک برقرار است.
4- معنویت
مهمترین عنصر درونی همه جنگ ها در عالم منفعت طلبی است ، حتی اگر نام و ارزشی انسانی رویه این تهاجم گری را شکل داده باشد. واقعیت آن است که تا زمانی که این منفعت خواهی و منفعت طلبی وجود دارد و مهمترین ارزش در دنیای کنونی فزون خواهی و برتری طلبی باشد، هیچ تضمینی برای وجود صلح ، در میان نیست.
تنها راه باقی مانده در این عرصه اما التزام افراد و جوامع به معنایی است که می تواند عدالت و قانون و اخلاق را بدون تعبیر به رای خود درونی نماید.
ازین نظر نگاه بشریت برای صلح پایدار به فراگیر شدن معنویتی واقعی است که در آن نگره فزون خواه به نگاه دیگرخواه تبدیل شده باشد و منیت ها در پرتو تعالیم الهی جای خود را به مفهوم واقعی جهان وطنی و جهان هموطنی ارتقا دهد.
در این صورت است که می توان به ایجاد صلحی پایدار امید داشت.