سوال ممنوعه از مجریان تلویزیون: چقدر حقوق می‌گیری؟
طمه پاقلعه‌نژاد: این روزها، ابهام‌های حقوقی و مالی، شکاف‌هایی عمیق در افکار عمومی کشورمان ایجاد کرده است. مردم تشنه شنیدن هستند و سخت در تلاش برای افشای رازهای پس پرده و چه بسیار سلبریتی‌های محبوبی که در قاب رسانه‌ملی در مقام منتقد اجتماعی از این شکاف طبقاتی سخن می‌گویند. کت و شلوارهای شیک و پیراهن‌های یقه سفیدشان را مرتب می‌کنند و زل می‌زنند به عدسی دوربین و از این تبعیض سخن می‌گویند. از حقایقی که مردم دوست دارند بشنوند و چه خوب است که همه چیز شفاف باشد. درست مثل ابتکار سامانه شفافیت. آنها این را از همه می‌پرسند اما اصلا دوست ندارند کسی این سوال را از خودشان بپرسد!
چه بالاتر از اینکه عالی‌ترین مقامات کشورمان، همه ارکان نظام را توصیه به شفاف‌سازی و تلاش برای شفافیت را از توصیه‌های دینی‌مان عنوان کرده‌اند.
رسانه ملی باید بر این اساس آینه شفافیت باشد. آنها باید پرسش‌گری کنند و از همه مسئولین اجرایی و قانون‌گذار و ناظر و دیگر سطوح بپرسند و پرسش‌ها را البته شفاف منتشر کنند.
در کنارش اما خودشان باید به‌قدری شفاف باشند تا کسی وقتی از درآمدهای خود آنها پرسید به لکنت نیفتند. ولی کافی است از مدیران ارشد تلویزیون این سوال را بپرسید: «سلبریتی‌های روی آنتن‌تان چقدر برای هر شب اجرا می‌گیرند؟»، آن وقت یکی گوشی‌اش را جواب نمی‌دهد. یکی می‌گوید بعدا خبرتان می‌کنم. یکی می‌گوید باشد حضوری و بقیه هم از عرفی رایج می‌گویند که معلوم نیست دقیقا دقیقه‌ای چند است. انگار شفافیت خوب است اما فقط برای دیگران!
شفاف‌سازی؟ شاید بعدا!
برای تهیه این گزارش، مدیران تلویزیونی اولین کسانی بودند که به سراغ‌شان رفتیم تا درباره ساز و کار تعیین میزان دستمزدهای مجری‌های تلویزیون از آنها سوال کنیم. مجید زین‌العابدین، مدیر سابق شبکه پنج و مدیر فعلی شبکه یک، محمد احسانی مدیر شبکه نسیم و محمدحسین رنجبران، مدیر روابط عمومی سازمان صداوسیما افرادی بودند که به دفعات با آنها تماس گرفتیم. مدیر شبکه اول که علیرغم پیامکی که برایش ارسال کردیم و معرفی خودمان و سوژه مورد نظرمان علاقه‌ای به پاسخگویی در این مورد نداشت یا شاید پاسخی در این‌باره پیدا نکرد.
محمد احسانی وقتی سوژه‌مان را شنید، گفت دراین‌باره تلفنی پاسخ نمی‌دهد و در مقابل درخواست ما برای تعیین زمانی برای مصاحبه حضوری، متاسفانه تماس تلفنی را قطع کرد و محمدحسین رنجبران هم که مدت‌هاست تمایلی به پاسخگویی در هیچ زمینه‌ای ندارد، در مقابل تماس‌ها و پیامک‌های خبرنگار خبرآنلاین، خواست تا سوژه موردنظر را پیامک کنیم و بعد لزومی به پاسخگویی ندید و ترجیح داد سکوت اختیار کند!
البته این اولین بار نیست که مدیران تلویزیون علاقه‌ای به پاسخ دادن به سوال رسانه‌ها ندارند و دور از دسترس بودن همیشه شاخصه مهم آنها بوده است. این سوژه هم اولین سوژه‌ای نیست که مدیران تلویزیون در مقابل آن سکوت می‌کنند، هرچند می‌توانستند به راحتی و با پاسخ دادن به یک سوال به بسیاری از شایعات در زمینه پرداخت دستمزدهای نجومی در تلویزیون پایان دهند؛ هرچند این اتفاق این‌بار که رخ نداد. شاید بعدا اتفاقات بهتری بیفتد.
۲۵۰هزارتومان برای هر ساعت!؟
اما آیا می‌توان رقم دقیقی برای دستمزد مجری‌های تلویزیون اعلام کرد؟ آنها که بیشتر آنتن دارند و کمتر می‌گیرند و آنها که کمتر آنتن دارند اما رقم‌های درشت‌تری برای دریافتی‌هایشان در فضای مجازی منتشر شده است. طبیعتا تفاوت سلبریتی‌ای که مخاطب خاص خودش را دارد با مجری‌های معمول تلویزیون می‌تواند از زمین تا آسمان باشد اما اینکه چه کسی چقدر بگیرد را چه کسی مشخص می‌کند؟
محمدحسین رضوی، تهیه‌کننده برنامه «پنج ستاره» با اجرای حمید گودرزی، درباره سازوکار پرداخت دستمزد به مجری‌ها می‌گوید: «تلویزیون برای پرداخت دستمزد مجری‌ها دو شیوه دارد. شیوه کدی که تلویزیون به نیابت از تهیه‌کننده دستمزد مجری را پرداخت می‌کند و شیوه دقیقه‌ای که دستمزد عوامل تقسیم می‌شود و دراختیار تهیه‌کننده قرار می‌گیرد تا به آنها پرداخت کنند.»
رضوی در واکنش به این پرسش که رقم‌های بالای پرداختی به مجریان از کجا می‌آید، پاسخ می‌دهد: «در مجری‌ها هم استثنائاتی وجود دارد ولی در ۹۰درصد موارد دستمزدها به صورت کدی پرداخت می‌شود. مثلا حمید گودرزی با ما قرارداد دارد ولی طبق برآوردی که در جلسه اولیه انجام می‌گیرد، دستمزد او تعیین می‌شود و از سوی تلویزیون به او پرداخت می‌شود.»
او درباره رقم نرمال دریافتی مجری‌های تلویزیون توضیح می‌دهد: «به طور نرمال مجری‌ها برای اجرای یک برنامه زنده ۶۰ دقیقه‌ای، ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزارتومان دریافت می‌کنند. این درباره مجریانی است که در سامانه مجری‌های تلویزیون ثبت شده‌اند.»
صحبت‌های رضوی را یکی از مجری‌های تلویزیون که علاقه‌ای نداشت، نامش ذکر شود، این‌طور تایید می‌کند: «درباره برنامه‌هایی که اسپانسر ندارند رقم دریافتی مجری در همین حدود است. همین الان من برنامه‌ای روی آنتن دارم که برای اجرای هر قسمتش ۲۰۰هزارتومان دریافت می‌کنم. اما برنامه‌هایی که اسپانسر دارند اصلا این حرف‌ها نیست. مثلا من شنیده‌ام که مجری‌های مطرحی مثل احسان علیخانی و رضا رشیدپور یا حتی عادل فردوسی‌پور که خودشان هم تهیه‌کننده هستند و هم اجرا می‌کنند، برای برنامه خودشان اسپانسر می‌آورند و علاوه بر دستمزد معمول اجرا، از رقم پرداختی اسپانسر به تلویزیون هم درصدی برمی‌دارند که رقم کمی هم نمی‌شود.»
مورد متفاوت مجری - تهیه‌کننده
در مورد مجری تهیه‌کننده‌ها، آگاهی از رقم خالص دریافتی‌شان امکان‌پذیر نیست. مثلا هیچ‌وقت کسی رقمی قطعی برای درآمد عادل فردوسی‌پور از برنامه «نود» یا احسان علیخانی از «ماه عسل» اعلام نکرده است؛ برنامه‌هایی که سال‌هاست پخش می‌شوند و همیشه هم بیشترین آمار مخاطب و بالتبع بیشترین و بهترین درخواست‌ها برای اسپانسرینگ را داشته‌اند.
البته برای مثال احسان علیخانی یکی دوبار در برنامه‌های مختلف به درآمدش از «ماه عسل» اشاره کرده است. همین چند ماه پیش هم که ماجراهای موسسه ثامن پیش آمده بود، او در برنامه «حالا خورشید»، یک سری عدد و رقم مبهم برای دفاع از خود عنوان کرد که هیچ نقطه تاریکی را در این زمینه روشن نکرد. یا مثلا عادل فردوسی‌پور یک بار در اوایل دهه ۹۰ رقم درآمدش از برنامه «نود» را یک و نیم میلیون تومان در ماه اعلام کرده بود که البته برای امروز، هیچ رقم دقیقی در این زمینه وجود ندارد.
تمایل مجری‌هایی که در تلویزیون ستاره می‌شوند به تهیه‌کنندگی برنامه‌های خودشان، نشان می‌دهد رقم‌ها قطعا آنقدری جذاب است که مجری‌ها علاوه بر اجرا که باید تمرکز خود را روی آن بگذارند به تهیه‌کنندگی که اتفاقا بسیار پرزحمت هم هست ورود می‌کنند و دیگر حاضر به اجرای برنامه‌هایی که دیگری تهیه‌کننده‌اش باشد، نیستند.
اسپانسرهای رنگارنگ تلویزیون و سلبریتی‌های تازه‌وارد!
این روزها کنترل تلویزیون را که به دست بگیری و هر شبکه‌ای را انتخاب کنی، یک بازیگر شیک می‌بینی که رو به دوربین ایستاده و یک اپلیکیشن خاص را تبلیغ می‌کند یا از بیننده‌ها می‌خواهد ستاره... مربع را بگیرند و کلی جایزه برنده شوند! درباره این اسپانسرهای جدید که رقابتی سخت با یکدیگر دارند و هر بار اتفاقی تازه را در این رسانه رقم می‌زنند و کم مانده تام کروز و برد پیت را برای اجرا در تلویزیون ایران بیاورند، بحث و گفت‌وگو بسیار است؛ مثل اینکه از کجا پیدایشان شد و تلویزیون را قرق کردند و معادلات بسیاری را در این رسانه به هم زدند.
مثلا فکرش را بکنید اگر اسپانسری در کار نبود، چقدر ممکن بود محمدرضا گلزار روی آنتن تلویزیون بیاید؛ بازیگری که ده سالی بود حتی گفته می‌شد ممنوع‌التصویر است. گلزار به لطف همین اسپانسرها حالا هفته‌هاست برنامه‌ای را اجرا می‌کند و در آن رخ به رخ با بیننده صحبت می‌کند و تصویرش در نماهای مختلف روی آنتن می‌رود. اما نکته‌ای که درباره این هنرپیشه گران سینما وجود دارد و از پیش از روی آنتن رفتن «برنده باش» بارها و بارها به آن پرداخته شده، رقم دستمزدش برای این اجرای تلویزیونی است. یک بار گفتند او ۱۵ میلیارد تومان گرفته، بار دیگر یک تهیه‌کننده تلویزیونی رقم دستمزدش را هشت و نیم میلیاردتومان اعلام کرد و یک بار هم یک رسانه در گزارشی نوشته بود که او در سود خالصی که از طریق فروش سوالات در اپلیکیشن برنامه به جیب اسپانسرها می‌رود، سهیم است. هاشم رضایت اما تمام این رقم‌ها را تکذیب می‌کند. او که پیش از «برنده باش»، برنامه «دورهمی» را با اجرای مهران مدیری برای تلویزیون تهیه کرده بود، می‌گوید: «تا الان که ما با اسپانسرها صحبت کردیم هنوز اپلیکیشن «برنده باش» به درآمدزایی نرسیده که بخواهد سودی هم به گلزار بدهد.»
این تهیه‌کننده البته درباره رقم دقیق دستمزد سلبریتی‌ها برای اجرا در تلویزیون به سوالات ما پاسخ نمی‌دهد و تنها به تکذیب رقم‌ها بسنده می‌کند. مثلا اینکه «هشت و نیم میلیارد از اساس غلط است. دوستان رسانه‌ای می‌توانند هر رقمی که دوست داشتند بگویند. مثل اینکه یک بار مهران مدیری در پاسخ به چنین موضوعی گفت اصلا شما بگویید من صدمیلیون برای هر شب اجرا می‌گیرم!»
هاشم رضایت در این زمینه به دفاع از تلویزیون می‌پردازد و می‌گوید: «پرداخت تلویزیون به مجری‌ها و بازیگرهایی که وارد کار اجرا می‌شوند، متعادل است. اتفاقا در خارج از تلویزیون است که رقم‌های نجومی می‌دهند. صداوسیما در مقابل پرداخت‌های نجومی مقاومت می‌کند و اجازه نمی‌دهد بالاتر از نُرمی که در نظر دارد رقمی پرداخت شود.»
با این شرایط، به نظر می‌رسد تا زمانی که قراردادها و ساز و کار حضور اسپانسرها در صدا و سیما شفاف نباشد، نمی‌توان به مشخص شدن میزان حقوق مجریان هم امیدی داشت.