ایران به کلوپ کشورهای دارنده قطارهای گردشگری می‌پیوندد
تابناک جوان : با گسترده‌تر شدن دامنه فعالیت قطارهای گردشگری و تورهای ریلی، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و مدیرکل برنامه‌ریزی و نظارت بر خدمات مسافری شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران چند روز پیش جلسه‌ای داشتند. ولی تیموری معاون گردشگری در آن جلسه از راه‌آهن درخواست کرد: «از کارگزاران حرفه‌ای و متخصص گردشگری از جمله راهنما و دفاتر خدمات مسافرتی دارای مجوز رسمی از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استفاده کند و در اجرای تورهای راه‌آهن با این سازمان هماهنگی و تعامل داشته باشد.» مدیرکل برنامه‌ریزی و نظارت بر خدمات مسافری شرکت راه‌آهن هم در گفت‌وگویی که با ایسنا داشت، با رد فعالیت‌های انحصاری راه‌آهن در گردشگری ریلی از ایده‌هایی سخن گفت که ابعاد بین‌المللی دارد.
علی کاظمی‌منش درباره آنچه در چهار سال فعالیت قطارهای گردشگری رخ داده به ایسنا توضیح داد که وظیفه اصلی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، حمل و نقل بار و جابه‌جایی مسافر است که در چهار سال گذشته رویکرد گردشگری نیز داشته و برنامه‌ریزی و برقراری قطارهای گردشگری را نیز اجرا کرده است. در این قطارها هدف از سفر، رسیدن به مقصد نیست، بلکه دیدن تاریخچه و جاذبه‌های راه‌آهن از جمله ابنیه و تجهیزات ایستگاه‌ها و نیز بناهای تاریخی و طبیعت بکر حاشیه آن است. در حقیقت این بار مقصد گردشگری راه آهن است. در همین راستا برنامه‌های زیادی در چهار سال گذشته اجرا شده که بخشی از آن به قطارهای گردشگری داخلی و بخشی دیگر به قطارهای گردشگری خارجی اختصاص داشت.
۲۹ امین قطار اروپایی در راه ایران
وی افزود: در این سال‌ها هماهنگی‌هایی لازم، معمول و راه برای سفر قطارهای خارجی به ایران باز شد. تا کنون ۲۸ قطار حامل گردشگران خارجی به ایران سفر کرده‌اند و بیست‌ونهمین قطار گردشگری نیز مهرماه امسال به کشور وارد می‌شود. مسافران این قطارها ملیت‌های مختلفی دارند و از مبدأ اروپا راهی ایران می‌شوند و در مدت پنج یا هفت روز به تماشای آثار تاریخی و گردشگری ایران می‌پردازند و معمولاً هم در همان قطار اقامت دارند.
مدیرکل برنامه‌ریزی و نظارت بر خدمات مسافری شرکت راه‌آهن گفت: تا دو سال پیش قطارهای گردشگری خارجی از مرز ترکیه (رازی) به ایران وارد می‌شدند اما پس از ناآرامی‌های کشور ترکیه، مسیر قطارها تغییر و ورود آن‌ها از مرز ترکمنستان اتفاق افتاد.
سخت‌گیری ترکمنستان با قطارهای گردشگری در مرز
کاظمی‌منش، وجود برخی ناهماهنگی‌ها در ترکمنستان و مرز این کشور برای ورود قطارهای خارجی به ایران را تأیید کرد و افزود: در مرز ایران و ترکیه، ورود مسافر و قطار به‌راحتی انجام می‌شد، از طرفی سال‌ها است در این مرز قطارها در تردد و همه واحدها توجیه بوده‌اند اما در مرز ترکمنستان چون سابقه‌ی این کار کم بود، مشکلاتی در ابتدای کار به‌وجود آمد که مسافران و گردشگران خارجی را ناراضی کرد.
وی اضافه کرد: با چنین پیشینه‌ای عبور قطارهای گردشگری از مرز ترکمنستان سخت است، البته این مشکل از ناحیه ایران نیست و این سخت‌گیری‌ها در مرز ترکمنستان اتفاق می‌افتد، آن‌ها نسبت به ورود و خروج واگن‌ها سخت‌گیری‌های گاه بی‌موردی دارند و رفتار حرفه‌ای با گردشگر ندارند.
مرز ترکیه برای قطارهای اروپاییِ در راهِ ایران باز می‌شود
کاظمی‌منش سپس از تفاهم با ترکیه برای استفاده‌ی دوباره از مرز «رازی» برای از سرگیری تردد قطارهای گردشگری خبر داد و گفت: راه آهن ترکیه اعلام کرده برای عبور قطارهای گردشگری آماده است.
او درباره برنامه قطارهای گردشگری داخلی نیز توضیح داد: یکسری از قطارها دارای مسیر ثابت است، مثل «تهران شیرگاه» و «تهران- سوادکوه» که هر هفته سیر دارند اما برخی قطارها به مناسبتی خاص برنامه‌ریزی و اجرا می‌شوند؛ مثل قطار گردشگری «جشنواره آش زنجان»، «پویانمایی همدان»، «بزرگداشت عطار» و «خیام».
وی افزود: این برنامه‌ها از سوی شرکت راه‌آهن، طراحی و اجرای آن به مجری که شرکت گردشگری دارای مجوز است، واگذار می‌شود. علاوه‌بر این شرکت‌های گردشگری می‌توانند به راه‌آهن طرح ارائه دهند که پس از تأیید، برنامه‌ی آن‌ها با قطار گردشگری قابل اجرا خواهد بود.
مدیرکل برنامه‌ریزی و نظارت بر خدمات مسافری شرکت راه‌آهن، استاندارد و آماده نبودن زیرساخت در قطارهایی که با عنوان گردشگری در حال استفاده هستند را تأیید کرد و در این‌باره توضیح داد: تا کنون هر تور گردشگری ریلی که در راه‌آهن انجام شده با استفاده از قطارهای متعلق به شرکت‌های حمل و نقل ریلی و یا راه آهن بوده که معمولاً هم از قطارهای ریل‌باس استفاده شده است. در این قطارها امکان انتشار توضیحات تورلیدر درباره جاذبه‌ها و اطلاعات مربوط به راه‌آهن برای کل مسافران وجود دارد و قطار در بین مسیر و در محل‌های دارای جاذبه گردشگری برای ارائه توضیحات راهنمای گردشگری و یا پیاده شدن و گشت گردشگران توقف هم دارند. یکی از برنامه‌های شرکت راه‌آهن تبدیل اماکن و فضاهای بدون استفاده در بین مسیر به ظرفیت‌های گردشگری است.
قطار ویژه گردشگری در راه است
وی اضافه کرد: یکی دیگر از برنامه‌های شرکت راه‌آهن این است که با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و با تغییر کاربری و بهسازی تعدادی واگن، نخستین قطار مخصوص گردشگری را تا سال آینده آماده کند.
این مقام مسؤول در راه‌آهن در پاسخ به این پرسش که شرکت راه‌آهن انحصارا یا به شکلی موازی مشغول به فعالیت گردشگری شده است؟ گفت: بخش خصوصی برای برگزاری تورهای گردشگری ریلی در کنار شرکت راه‌آهن قرار دارد و با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار است دوره آموزش راهنمایان تخصصی گردشگری ریلی برگزار شود که فارغ‌التحصیلان آن نخستین راهنمایان گردشگری ریلی خواهند بود که مطابق با استانداردها آموزش می‌بینند و مدرک معتبر رسمی نیز به آن‌ها اعطا می‌شود.
او درباره اولویت برخی مسیرها به انتقال بار نیز توضیح داد: در مسیر جنوب با توجه به حجم بالای قطارهای باری و مسافری و خالی نبودن ظرفیت، محدودیت‌هایی برای راه‌اندازی قطارهای گردشگری وجود دارد اما این مساله درباره همه مسیرها صادق نیست و بسیاری از مسیرها، ظرفیت بالایی برای راه‌اندازی قطارهای گردشگری دارند، مثلاً مسیر راه آهن رشت، شمال و تبریز.
راه‌اندازی قطارهای دو جانبه گردشگری بین ایران و ترکیه
کاظمی‌منش درباره ضرورت برقراری مسیر ریلی تهران وان آنکارا با توجه به حجم سفرهای یکطرفه از ایران به ترکیه و نگرانی برای خروج بیشتر مسافر از ایران به ترکیه، گفت: این مسیر بین‌المللی در گذشته نیز وجود داشت که چند سالی به دلیل انجام عملیات تعمیرات خط در خاک ترکیه، متوقف شده بود و دوباره از تیرماه راه‌اندازی خواهد شد و حتی با راه‌آهن مذاکراتی برای راه‌اندازی قطارهای گردشگری دو جانبه داشته‌ایم.
ولی تیموری معاون گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در جلسه‌ای که با شرکت آهن داشت با توجه به گسترده شدن فعالیت قطارهای گردشگری از مسؤولان راه‌آهن درخواست کرد: «از کارگزاران حرفه‌ای و متخصص حوزه گردشگری از جمله راهنمایان گردشگری و دفاتر خدمات مسافرتی دارای مجوز رسمی از سوی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استفاده شود و این نیاز را از طریق متولیان تأمین کند.»
او در عین حال اقدام شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی برای راه‌اندازی مسیرهای ریلی جدید و قطارهایی با محتوای گردشگری را در توسعه گردشگری داخلی و توزیع سفر در سراسر کشور، مؤثر دانسته و درباره انتخاب مسیرهای جدید خارجی گفته بود: «وجود ارتباط دوسویه شامل تبادل گردشگر دوطرفه و رعایت منافع ملی یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های انتخاب مقاصد گردشگری در کشورهای مختلف به شمار می‌آید، لذا انتخاب و معرفی خطوط ریلی و هوایی جدید باید بر اساس تجمیع نظرات کارشناسی مشترک سه دستگاه اجرایی "سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری"، " وزارت امور خارجه" و " وزارت راه و شهرسازی" انجام شود. از این رو تعریف خطوط ریلی به مقاصد جدید نظیر شهرهای مختلف ترکیه، ارمنستان و غیره باید با دقت نظر بیشتری پیگیری شود و ملاحظات این سازمان نیز حتماً مدنظر قرار گیرد.»
تیموری بر ضرورت به‌کارگیری ظرفیت‌های بومی و محلی در هر مقصد گردشگری ریلی تاکید کرده و یادآور شده بود: «به عنوان نمونه در تعریف خطوط ریلی جدید با کشور پاکستان پیشنهاد می‌شود از کارگزاران حوزه گردشگری استان سیستان و بلوچستان شامل دفاتر خدمات مسافرتی این حوزه به منظور ایجاد انگیزه و حمایت بیشتر از ظرفیت‌های بومی استفاده شود.»