راهکار‌های عبور از سختی‌های دوره سربازی
امروزه با تغییر سبک زندگی و افزایش اطلاعات و ارتباطات جوانان نوع نگاه به سربازی تغییر کرده است.
خدمت سربازی یکی از دوره‌های اجباری برای پسران است که قدمت تاریخی دارد. از اوایل دوره قاجار سربازگیری به‌صورت مستمر وجود داشته است. در آن زمان از هر ۱۰ نفر، یک نفر به خدمت اعزام می‌شد، اما در سال ۱۲۹۴ قانون جدیدی تصویب شد که با تغییرات مختصری تا پایان دوره قاجار اجرا می‌شد. سرانجام در سال ۱۳۰۴ قانون خدمت نظام اجباری در مجلس تصویب و یک سال بعد اجرا شد. نخستین بار متولدان سال‌های ۱۲۸۴ و ۱۲۸۵ شمسی به خدمت فراخوانده شدند.
در روزگاری که وعده‌های غذایی مردم به‌سختی تأمین می‌شد، سرباز بودن چندان بد نبود؛ این دوران باوجود چالش‌ها و سختی‌های فراوانی که داشت برای بسیاری از افراد شیرین بود. اکثر پدران و افراد خانواده یا فامیل که به سربازی رفته‌اند، از آن دوران علیرغم سختی‌هایش به شیرینی یاد می‌کنند، اما جوانان امروزی سربازی را مثل یک کابوسی می‌دانند که دو سال از عمرشان را تلف می‌کند؛ البته برخی هم ادعا می‌کنند که سربازی مشکلات روحی و روانی زیادی را برای جوانان در پی دارد.
در روزگاری که وعده‌های غذایی مردم به‌سختی تأمین می‌شد، سرباز بودن چندان بد نبود؛ این دوران باوجود چالش‌ها و سختی‌های فراوانی که داشت برای بسیاری از افراد شیرین بود. اکثر پدران و افراد خانواده یا فامیل که به سربازی رفته‌اند، از آن دوران علیرغم سختی‌هایش به شیرینی یاد می‌کنند، اما جوانان امروزی سربازی را مثل یک کابوسی می‌دانند که دو سال از عمرشان را تلف می‌کند؛ البته برخی هم ادعا می‌کنند که سربازی مشکلات روحی و روانی زیادی را برای جوانان در پی دارد.
چرا سربازی بر جوانان امروزی سخت می‌گذرد؟
دکتر سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی می‌گوید: «نوع نگاه افراد در مقاطع زمانی مختلف متفاوت است. درگذشته، سربازی مرحله‌ای برای آغاز زندگی جدید بود، چون معمولاً خیلی‌ها قبل، بعد یا حین سربازی ازدواج می‌کردند که همین مسئله سربازی را برای جوانان جذاب می‌کرد، اما امروزه این‌گونه نیست. همچنین درگذشته سربازی را وقت تلف کردن نمی‌دانستند، چون روابط اجتماعی، اطلاعات، نوع مراودات و ارتباطات محدود بود؛ به همین دلیل، جوانان سربازی را فرصتی می‌دانستند تا پخته‌تر شده و مسئولیت‌های جدیدی را بپذیرند.»
او ادامه می‌دهد: «درگذشته بعد از اتمام سربازی، امکان اشتغال وجود داشت و ازاین‌جهت نوع نگاه جوانان و خانواده‌ها نسبت به سربازی مرحله‌ای برای رشد اجتماعی به شمار می‌آمد، اما امروزه با تغییر سبک زندگی و افزایش اطلاعات و ارتباطات جوانان نوع نگاه به سربازی تغییر کرده است.»
موسوی با اشاره به کارکرد‌های سربازی درگذشته می‌گوید: «کارکرد‌هایی ازجمله پذیرش مسئولیت، استقلال در زندگی، گسترش روابط اجتماعی و... که سربازی درگذشته برای جوانان داشت، امروزه وجود ندارد. جوان امروز سربازی را نه‌تن‌ها وقت تلف کردن می‌داند بلکه مانعی برای پیشرفتش می‌داند و همین نوع نگاه تحمل سربازی را برای جوانان سخت می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «درگذشته بعد از اتمام سربازی، امکان اشتغال وجود داشت و ازاین‌جهت نوع نگاه جوانان و خانواده‌ها نسبت به سربازی مرحله‌ای برای رشد اجتماعی به شمار می‌آمد، اما امروزه با تغییر سبک زندگی و افزایش اطلاعات و ارتباطات جوانان نوع نگاه به سربازی تغییر کرده است.»
موسوی با اشاره به کارکرد‌های سربازی درگذشته می‌گوید: «کارکرد‌هایی ازجمله پذیرش مسئولیت، استقلال در زندگی، گسترش روابط اجتماعی و... که سربازی درگذشته برای جوانان داشت، امروزه وجود ندارد. جوان امروز سربازی را نه‌تن‌ها وقت تلف کردن می‌داند بلکه مانعی برای پیشرفتش می‌داند و همین نوع نگاه تحمل سربازی را برای جوانان سخت می‌کند.»
سربازی مسبب مشکلات روحی- روانی نیست
موسوی می‌گوید نمی‌توان گفت سربازی مشکلات روحی و روانی ایجاد می‌کند: «بر اساس آمار اعلام‌شده از سوی وزارت بهداشت، ۳۰ درصد جمعیت تقریباً ۱۵ تا ۶۵ سال دچار مشکلات روحی و روانی هستند و سرباز بخشی از همین جامعه است، اما آنچه از وضعیت مشکلات روحی دوران سربازی گفته می‌شود بستگی به ویژگی و مهارت‌های افراد، تجربیات، نوع حمایت‌ها، محیط و نوع خدمت سربازی دارد؛ طبیعتاً سلامت روانِ سربازی که عمده وقتش را در دریا و خشکی و محیط‌های مرزی سخت می‌گذراند با سربازی که مثل کارمند دوران سربازی را سپری می‌کنند، قابل‌مقایسه نیست.»
به گفته موسوی، محیط‌های اجتماعی می‌توانند بر روی سلامت روانی- اجتماعی آثار مثبت و منفی داشته باشند. پادگان هم بخشی از این محیط‌های اجتماعی است، اما به‌طورکلی اینکه بگوییم سربازی منجر به مشکلات روحی و روانی می‌شود، من با آن موافق نیستم؛ مگر اینکه سرباز خودش زمینه مشکلات روحی داشته باشد یا نگرانی‌هایی خارج از محیط سربازی داشته باشد مثلاً نان‌آور خانواده باشد، اما باوجود قوانین موجود مشمول معافیت نشده و نگران والدینش باشد؛ گاهی مواقع هم محیط، نوع خدمت و برخورد‌هایی که با سرباز‌ها صورت می‌گیرد ممکن است تأثیرات منفی بر روی سرباز بگذارد.
این مددکار اجتماعی ادامه می‌دهد: «حضور در سربازی و آشنایی با دوستان جدید نیز از تأثیرات مثبت و منفی دیگر خدمت سربازی است. مثل خیلی از محیط‌ها که افراد از هم تأثیر می‌پذیرند در سربازی نیز جوانان ممکن است با تأثیرپذیری از دوستانشان به سیگار، مواد مخدر و الکل گرایش پیدا کنند، اما این‌گونه نیست که بگوییم محیط‌های سربازی آسیب‌پذیری‌های بیشتری دارد.»
به گفته موسوی، محیط‌های اجتماعی می‌توانند بر روی سلامت روانی- اجتماعی آثار مثبت و منفی داشته باشند. پادگان هم بخشی از این محیط‌های اجتماعی است، اما به‌طورکلی اینکه بگوییم سربازی منجر به مشکلات روحی و روانی می‌شود، من با آن موافق نیستم؛ مگر اینکه سرباز خودش زمینه مشکلات روحی داشته باشد یا نگرانی‌هایی خارج از محیط سربازی داشته باشد مثلاً نان‌آور خانواده باشد، اما باوجود قوانین موجود مشمول معافیت نشده و نگران والدینش باشد؛ گاهی مواقع هم محیط، نوع خدمت و برخورد‌هایی که با سرباز‌ها صورت می‌گیرد ممکن است تأثیرات منفی بر روی سرباز بگذارد.
این مددکار اجتماعی ادامه می‌دهد: «حضور در سربازی و آشنایی با دوستان جدید نیز از تأثیرات مثبت و منفی دیگر خدمت سربازی است. مثل خیلی از محیط‌ها که افراد از هم تأثیر می‌پذیرند در سربازی نیز جوانان ممکن است با تأثیرپذیری از دوستانشان به سیگار، مواد مخدر و الکل گرایش پیدا کنند، اما این‌گونه نیست که بگوییم محیط‌های سربازی آسیب‌پذیری‌های بیشتری دارد.»
بیشتر بخوانید:
استرسِ ورود به سربازی طبیعی است
موسوی معتقد است استرس و اضطراب برای ورود به سربازی مسئله نگران‌کننده‌ای نیست: «هرکدام از ما در مواجهه با محیط جدید و نقشی که قبلاً تجربه آن را نداشته‌ایم نگران می‌شویم؛ حال فرض کنید یک سرباز نمی‌داند قرار است به کدام شهر و کدام یگان اعزام شود لذا این نگرانی‌ها طبیعی است، اما اگر این اضطراب‌ها در محیط‌های سربازی استمرار پیدا کند، در این صورت نگران‌کننده است و نیاز به مداخلاتی دارد، زیرا تشدید اختلالات روانی می‌تواند عوارضی همچون خودکشی را در پی داشته باشد؛ بنابراین، چنانچه مشکلات روحی و روانی جوان در دوران سربازی درمان نشود می‌تواند پیامد‌های طولانی‌مدتی را در پی داشته باشد و این پیامد‌ها و آثار ماندگار می‌تواند بر روی خیلی از شاخص‌های کیفی زندگی افراد تأثیر منفی بگذارد.»
لزوم راه اندازی واحد‌های مددکاری مشاوره در محیط‌های نظامی
موسوی بهترین اقدام برای پیشگیری و درمان مشکلات روحی و روانی در دوران سربازی را راه‌اندازی واحد‌های مددکاری اجتماعی و مشاوره می‌داند و توضیح می‌دهد: «این مسئله در ارزیابی سلامت روانی جوانان قبل از ورود به سربازی، تدوین برنامه برای افزایش مهارت‌های اجتماعی به‌منظور مقابله با مشکلات روحی و روانی، ارتقای سواد سلامت روان اجتماعی، شناسایی افرادی که به هر دلیلی ممکن است مشکلاتی داشته باشند و بعد اتخاذ تمهیدات لازم برای ارائه خدمات به این افراد می‌تواند کمک‌کننده باشد. علاوه بر این، حضور واحد مددکاری مشاور در محیط‌های نظامی برای کارکنان هم می‌تواند این کارکرد‌ها را داشته باشد.»
راهی برای آرامش روانی بیشتر در خدمت سربازی
به‌هرحال خدمت سربازی در کشور ما اجباری است و جوان‌ها هم چاره‌ای جز رفتن به سربازی ندارند، اما باوجود همه سختی‌ها و مشکلاتی که ممکن است سربازی دربی داشته باشد، جوان‌ها می‌توانند با راهکار‌هایی از قبل خودشان را آماده کنند و دو سال خدمت را بدون مشکلات روحی-روانی سپری کنند. موسوی یکی از مهم‌ترین این راهکار‌ها را برخورد منطقی خانواده‌ها می‌داند: «متأسفانه برخی از خانواده‌ها به‌جای برخورد منطقی با بروز بیشتر نگرانی خود، مشکلات روحی مضاعفی را برای فرزندشان ایجاد می‌کنند.»
علاوه بر این مسئله، جوانان باید سعی کنند به سربازی بادید مثبتی نگاه کنند و از این فرصت به‌عنوان فرصتی برای خودسازی، کسب استقلال، مسئولیت‌پذیری و... استفاده کنند.
علاوه بر این مسئله، جوانان باید سعی کنند به سربازی بادید مثبتی نگاه کنند و از این فرصت به‌عنوان فرصتی برای خودسازی، کسب استقلال، مسئولیت‌پذیری و... استفاده کنند.
قوانین سربازی نیاز به بازنگری دارد
موسوی می‌گوید: «محیط سربازی باید به یک محیط کارآمد برای جوانان تبدیل شود و نباید به‌گونه‌ای باشد که جوانان صرفاً برای اجرای قانون به سربازی بروند. دو سال فرصت کمی برای ارتقای مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های زندگی، حتی کار‌های داوطلبانه مثل آموزش کمک‌های اولیه، تشکیل تیم برای مواقع بحرانی و بلای طبیعی نیست. همچنین با تقویت برنامه‌های فرهنگی متناسب با هویت قومی- دینی وملی، فضای سربازی را باید به فضایی شاد برای جوانان تبدیل کرد.»
این مددکار اجتماعی تأکید می‌کند: «سخت‌گیری‌های بیش‌ازحد می‌تواند برای جوان امروز آزاردهنده باشد؛ بنابراین، بازنگری در بخشی از قانون و مقرراتی که هیچ ضرورتی ندارد و اگر نباشد هم هیچ آسیبی به مقررات نمی‌زند، می‌تواند کمک کند؛ به‌شرط آنکه مسئولین و فرماندهان سازمان نظام‌وظیفه هم نگاه این‌گونه را داشته باشند.»
این مددکار اجتماعی تأکید می‌کند: «سخت‌گیری‌های بیش‌ازحد می‌تواند برای جوان امروز آزاردهنده باشد؛ بنابراین، بازنگری در بخشی از قانون و مقرراتی که هیچ ضرورتی ندارد و اگر نباشد هم هیچ آسیبی به مقررات نمی‌زند، می‌تواند کمک کند؛ به‌شرط آنکه مسئولین و فرماندهان سازمان نظام‌وظیفه هم نگاه این‌گونه را داشته باشند.»
منبع: ایرنازندگی
ارسال نظرات