آداب قومی و مذهبی عید فطر
آداب مخصوص روز عید فطر در ایران معمولاً رسومی قومی و مذهبی هستند و با باور‌ها و خلق‌وخوی مردمان یک شهر یا استان پیوند خورده‌اند. بسیاری از این رسوم نیز به‌مرورزمان و با غلبه زندگی شهرنشینی کمرنگ شده‌اند و حداقل در پایتخت می‌دانیم که جز مهیا شدن برای نماز عید، آداب ویژه‌ای قابل‌ذکر نیست. اما در برخی شهر‌ها و روستا‌ها هنوز سنت‌های عید فطر با استقبال مواجه می‌شوند و گاه جشنی بزرگ در روز عید رقم می‌زنند.
نذر آش و شیرینی
یزدی‌ها مراسم روز عید فطر را طبق سنت‌های قدیمی برگزار می‌کنند. مهم‌ترین رسم یزدی‌ها طبخ و توزیع آشی معروف به آش نذری «ابوالفضل العباس (ع)» در صبح روز عید است. این آش در مساجد نیز میان نمازگزاران توزیع می‌شود. رسم جالب دیگرشان توزیع شیرینی نذری میان نمازگزاران است؛ هرکسی حاجتی دارد یا حاجت‌روا شده است روز عید فرصتی دارد برای توزیع انواع شیرینی‌های معطر و معروف یزد میان مردم.
دیدار با عزاداران
کرمانی‌ها علاوه بر توزیع شیرینی و زیارت اهل قبور یک رسم قدیمی هم دارند و در روز عید فطر به دیدار خانواده‌هایی می‌روند که تازه عزادار شده‌اند. در کردستان نیز توزیع غذا و شیرینی بر سر مزار درگذشتگان در روز عید فطر مرسوم است.
رسم شمالی‌ها
شمالی‌ها رسم متفاوتی دارند. مازنی‌ها و گیلک‌ها روز عید فطر به طبیعت می‌روند. خیلی از شهرنشینان نیز به دیدار والدین یا خانواده‌شان در روستا‌ها می‌روند و مرسوم است که لباس محلی هم می‌پوشند. در این روز زیارت اهل قبور نیز میان شمالی‌ها رایج است.
روز آشتی
در کهگیلویه و بویراحمد روز عید فطر روز آشتی است. بنا به سنت‌های قدیمی در این روز بزرگ‌تر‌ها ریش‌سفیدی می‌کنند تا کدورت میان افراد برطرف شود و این‌طوری بر حلاوت عید می‌افزایند.
هدیه برای نامزد!
ساوه‌ای‌ها رسم دارند که روز عید فطر تازه‌داماد‌های آینده! برای نامزدشان لباس و شیرینی و گل و میوه هدیه می‌برند.
شیرازی‌ها هم رسم جالبی دارند و صبح عید صبحانه‌ای شامل نان و پنیر و سبزی میان رهگذران و همسایه‌ها توزیع می‌کنند.
سوزن‌دوزی و حنا‌بندی
جدی‌ترین مراسم عید فطر شاید در سیستان و بلوچستان برگزار شود. در سراسر این استان خرید لباس‌های نو پیش از عید فطر مرسوم است؛ حداقل برای بچه‌ها و جوان‌ترها. برخی خانواده‌های سنتی‌تر لباس را به‌جای خرید از بازار در خانه می‌دوزند؛ مزین به هنر اصلی بلوچ‌ها که سوزن‌دوزی است. رسم دیگر حنا بستن دست‌ها در آخرین شب ماه رمضان است. زنان و دختران با حنا روی دست‌هایشان نقاشی و طرح می‌کشند و با این زینت سنتی به استقبال عید می‌روند.
شادمانی در کوچه‌ها
مفصل‌ترین آداب روز عید فطر را خوزستانی‌ها اجرا می‌کنند. در خوزستان آذین‌بندی و چراغانی معابر در این روز رواج دارد. زیارت اهل قبور و دیدار بزرگ‌تر‌های فامیل نیز مرسوم است. اما قبایل خوزستانی رسمی قدیمی دارند که هنوز با جدیت اجرا می‌شود؛ کودکان و جوان‌تر‌های هر عشیره و محله درحالی‌که آواز می‌خوانند و شادی می‌کنند از میان معابر می‌گذرند تا به دیدار بزرگانشان بروند. این مراسم همراه هوسه (نوعی موسیقی آیینی در جنوب ایران) انجام می‌شود و علاوه بر شرکت‌کنندگان در مراسم برای هر بیننده‌ای شورانگیز و شادی‌بخش است. در‌های خانه‌هایی که برای پذیرایی مهیا هستند به روی این گروه‌ها باز است و کوچک‌تر‌ها به همین روش به خانه‌های آشنایان و سرشناسان محله‌ها نیز می‌روند و شیرینی می‌خورند و عیدی می‌گیرند.
مسابقه عیدانه!
ترکمن‌ها نیز آداب مفصلی برای عید فطر دارند. خانه را از قبل نظافت می‌کنند چرا که مهمانی رفتن در روز عید فطر مانند نوروز رایج است. این مهمانی‌ها تا ۳ روز ادامه می‌یابد. شیرینی و درواقع نان‌روغنی‌های مخصوصی نیز می‌پزند که در بخش‌های مختلف خراسان شمالی نام‌ها متفاوتی ازجمله قوقون یا قتلمه یا چاپادی دارد. نماز عید را دسته‌جمعی در طبیعت زیبای ترکمن‌صحرا می‌خوانند و در این اجتماع بزرگ فرصتی هست برای رفع کدورت‌ها. در بخش‌های روستایی استان خراسان شمالی و همچنین استان گلستان برپایی مسابقه اسب‌دوانی نیز مرسوم است. درواقع اسب‌دوانی ورزش اصلی ترکمن‌هاست و به هر مناسبتی و در هر عیدی از آن استقبال می‌کنند.
منبع:فارس