چرا ستاره ها چشمک می زنند؟

اگر بخواهیم دلیل چشمک زدن ستاره‌ها را به طور علمی بررسی کنیم؛ از همین ابتدا باید بدانید که در واقع آن‌ها چشمک نمی‌زنند؛ بلکه فقط این طور به نظر ما می‌رسد. به علت دور بودن ستاره‌ها از کره زمین، ما فقط آن‌ها را در آسمان شب به صورت نقطه‌های کوچک نورانی می‌بینیم. آن‌طور که رایان فرنچ، فیزیکدان نجومی کالج لندن توضیح می‌دهد: نور ستارگان مسافت زیادی را طی می‌کند تا به چشم ما برسد. اگر خورشید را کنار بگذاریم که حدود ۱۵۰ میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد، نزدیک‌ترین ستاره به ما پروکسیما قنطورس با فاصله‌ای بیش از ۴ سال نوری است. در مسیر رسیدن به چشم انسان، این نور با اتمسفر زمین روبه‌رو می‌شود که عامل اصلی چشمک زدن ستارگان است.
فرنچ می‌گوید:
هنگامی که نور ستاره‌ها به اتمسفر زمین می‌رسد، به لایه‌های لرزان هوا برخورد می‌کند و به همین دلیل، ما آن‌ها را چشمک‌زنان می‌بینیم. پس در واقع هیچ ستاره‌ای چشمک نمی‌‎زند؛ این جو زمین است که باعث می‌شود این‌طور به نظر برسند. اصلا به همین دلیل هم تلسکوپ فضایی هابل، به مدار زمین فرستاده شد تا بدون مزاحمت اتمسفر، تصاویر شفاف‌تری از ستارگان ثبت کند.

اینکه یک ستاره تا چه حد چشمک‌زن به نظر برسد، به فاکتور‌های زیادی بستگی دارد. یکی از این متغیرها، موقعیت ستاره در میدان دید ماست. بر اساس توضیحات فرنچ، اگر ستاره‌ای در نزدیکی افق باشد، بیشتر چشمک می‌زند؛ چون نور آن باید مسیر بیشتری را در اتمسفر بپیماید تا به چشم ما برسد. آب و هوا نیز در این امر دخیل است. شب‌های مرطوب‌تر، ضخامت بیشتر هوا را در پی دارد؛ چیزی که شدت چشمک زدن ستاره‌ها را بیشتر می‌کند. این موضوع، هنگام تصمیم‌گیری برای تعبیه بزرگ‌ترین و برترین تلسکوپ‌های دنیا نیز مورد توجه اخترشناسان قرار می‌گیرد. به گفته‌ی فرنچ، تجهیزات رصد در مکان‌های مرتفع و خشک تعبیه می‌شوند تا در حد امکان، هوای بین ستاره‌ها و تلکسوپ‌ها حذف شود. از مناطق ایده‌آل، می‌توانیم به بیابان آتاکاما در شیلی، قله‌های آتشفشانی هاوایی و جزایر قناری اسپانیا اشاره کنیم. هوای جنبان و ضخیم، چشمک زدن ستاره‌ها را دوچندان می‌کند؛ چیزی که اصلا برای رصد کردن آن‌ها خوب نیست. در حالی که هوای نازک، خشک و آرام، موقعیت مساعدی را برای رصدگران پدید می‌آورد.
اما هنگام چشم دوختن به آسمان شب، شاید متوجه تغییر رنگ بعضی از ستارگان نیز شده باشید. شباهنگ یا سیریوس، درخشان‌ترین ستاره در آسمان زمین، نمونه بارز این موضوع است. فرنچ دراین‌باره می‌گوید:
نور ستاره توسط اتمسفر، تا حدی دچار انکسار هم می‌شود؛ چیزی که می‌تواند تغییر رنگ آن را در پی داشته باشد. این اثر، روی ستاره‌های درخشان‌تر بیشتر به چشم می‌آید. همچنین شاید بعضی ستاره‌ها را ببینید که اصلا چشمک نمی‌زنند. خب آن‌ها اصلا ستاره نیستند و سیاره‌اند. هرچند که سیارات منبع تولید نور نیستند؛ اما آن را بازتاب می‌دهند و آن‌قدر هم به ما نزدیک هستند که اتمسفر نمی‌تواند باعث چشمک زدن آن‌ها شود. البته اگر با تلسکوپ به سیارات و حتی ماه نگاه کنید، تا حدی سوسو زدن آن‌ها را می‌بینید.

 

منبع : گجت نیوز