ویژگی های انواع وابستگی در سنین کودکی و بزرگسالی

امروزه آگاهی داشتن در هر زمینه‌ای بسیار سازنده و مهم است به همین دلیل شناخت و آگاهی نسبت به انواع سبک دلبستگی می‌تواند در داشتن روابطی سالم به همه افراد کمک کند و از طرفی به والدین این آموزش را بدهد که در شکل گیری شخصیت و احساسات کودک خود چطور می‌توانند موثر باشند.

در ابتدا علاوه بر معرفی انواع این سبک، به تعریف کوتاهی از دلبستگی می‌پردازیم و سپس توضیحات مختصری درباره گونه‌های مختلف آن خواهیم داد. بر اساس تحقیقاتی که متخصصان در این زمینه انجام داده اند ۴ نوع سبک دلبستگی وجود دارد:

دلبستگی در واقع ارتباطی خاص میان نوزاد و مراقب او است که هدفش امنیت بخشی و مراقبت از کودک می‌باشد. دلبستگی مراجعه کردن کودک به مراقب برای به دست آوردن احساس امنیت و آرامش است. رفتار دلبستگی، رفتاری متمایز و عاطفی است که با یک شخص و یا موضوع برقرار می‌شود و هدف آن دریافت پاسخ از جانب مراقب می‌باشد.

محققین در طی تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که روابط عاطفی که کودکان در سال‌های اولیه زندگی خود با مراقبین اصلی مانند پدر و مادر برقرار می‌کنند می‌تواند تاثیر زیادی روی رشد اجتماعی، عاطفی و فکری آن‌ها بگذارد. بر اساس همین نظریه هر نوزادی از آغاز تولد تا سن ۲ سالگی نوعی از دلبستگی با مراقبین اصلی خودش ایجاد می‌کند تا بتواند به عنوان یک تکیه گاه امن از آن‌ها استفاده کند و این رابطه روی میزان اعتماد به نفس، انعطاف پذیری، اعتماد به دیگران، روابط اجتماعی و عاطفی او در آینده تاثیر گذار خواهد بود. در واقع نیاز به امنیت در وجود همه انسان‌ها است و همین مساله موجب دلبستگی می‌شود.

کودکانی که دلبستگی ایمن دارند به خاطر جدایی از پدر و مادر خود ناراحت می‌شوند و این ناراحتی را بروز می‌دهند، هنگامی که پدر و مادر باز می‌گردند خوشحال می‌شوند و با رفتاری مثبت از بازگشت آن‌ها استقبال می‌کنند. این کودکان آرامش را در والدین و یا مراقب خود جستجو می‌کنند. آن‌ها در غیاب والدین و یا مراقب خود تا حدودی آسایش پیدا می‌کنند، اما به طور قابل وضوحی والدین خود را نسبت به غریبه‌ها ترجیح می‌دهند. افرادی که از انواع سبک دلبستگی دارای دلبستگی ایمن هستند در بزرگسالی روابطی طولانی مدت با شرکای عاطفی خود برقرار می‌کنند و به راحتی به آن‌ها اعتماد می‌کنند، آن‌ها دارای عزت نفس بالا و روابط صمیمانه خواهند بود و همچنین توانایی بالایی در بروز احساسات خود خواهند داشت.

کودکان با دلبستگی دوسوگرا نسبت به غریبه‌ها بسیار مشکوک هستند. این کودکان هنگام جدا شدن از والدین و یا مراقب خود بسیار زیاد پریشان می‌شوند؛ هنگام بازگشت والدین و یا مراقب خود نیز اطمینان خاطر و آسایش پیدا نمی‌کنند و گاهی ممکن است پس از بازگشت آن‌ها کودک آن‌ها را طرد کند و یا رفتاری پرخاشگرانه نسبت به آن‌ها نشان دهد. معمولا این افراد در بزرگسالی از نزدیکی به دیگران اکراه دارند و همیشه نگران هستند که شریک عاطفی شان احساسات آن‌ها را به طور مقابل جبران نکند و این امر باعث جدایی‌های مکرر در زندگی آن‌ها می‌شود، این افراد پس از اتمام رابطه بسیار آشفته خواهند شد. یکی از مهم‌ترین ویژگی آسیب شناختی در بزرگسالان دو سو گرا این است که اغلب به عنوان منبع امنیت به کودکان خردسال می‌چسبند.

از انواع سبک دلبستگی می‌توان به کودکان با دلبستگی اجتنابی اشاره کرد، این کودکان تمایل به دوری از پدر و مادر و یا مراقب خود دارند، این اجتناب و دوری پس از یک دوره غیبت والدین و یا مراقب، بیشتر آشکار می‌شود. ممکن است توجهی که به آن‌ها می‌شود را رد نکنند، اما به دنبال جلب توجه و ارتباط با والدین هم نیستند. کودکان اجتنابی هیچ تفاوتی در والدین یا مراقب خود و یک شخص کاملا غریبه نمی‌بینند. این افراد در بزرگسالی در صمیمیت و روابط نزدیک دچار مشکل می‌شوند، آن‌ها احساسات زیادی را در روابط خرج نمی‌کنند و اگر رابطه آن‌ها با شریک عاطفی شان پایان یابد ناراحتی کمی را تجربه می‌کنند. این افراد معمولا با بهانه‌هایی مانند ساعات طولانی کار از صمیمیت اجتناب کرده و در هنگام رابطه جنسی درباره افراد دیگر خیال پردازی می‌کنند. آن‌ها در مواقع استرس زا از شریک عاطفی خود حمایت نمی‌کنند، احساسات و افکار خود را با او در میان نمی‌گذارند و حاضر به قبول رابطه جنسی با غریبه‌ها می‌شوند.

کودکان دارای دلبستگی آشفته رفتار مشخصی را نشان نمی‌دهند، اعمال آن‌ها نسبت به پدر و مادر و یا مراقب ترکیبی از رفتار‌های اجتنابی و مقاومت است. آن‌ها دارای رفتار‌هایی مبهم هستند و برخی اوقات در حضور والدین و یا مراقب خود گیج و سردرگم و نگران می‌باشند. کودکان آشفته در کنار والدین خود احساس راحتی و احساس ترس را همزمان با هم تجربه می‌کنند. یکی از ویژگی‌های آن‌ها این است که وقتی کمی بزرگ‌تر می‌شوند نقش والد را برای کودکان دیگر بازی می‌کنند و یا در برابر والدین خود نقش مراقب را ایفا می‌کنند. این افراد در بزرگسالی آرزوی برقراری روابط نزدیک و صمیمی با دیگران را دارند و در عین حال از ایجاد روابط صمیمی می‌ترسند و اجتناب می‌کنند، آن‌ها نمی‌توانند به دیگران اعتماد کنند و تصور می‌کنند ممکن است دیگران از اعتماد آن‌ها سوء استفاده کرده و به او آسیب بزنند به همین دلیل دوستان واقعی کمی در اطراف خود دارند.

والدینی که وقت بیشتری برای فرزندان خود می‌گذارند، با آن‌ها بازی می‌کنند، توجه بیشتری به کودکان خود دارند، لطیف‌تر و سریع‌تر به نیاز‌های او پاسخ می‌دهند کودکانی با دلبستگی ایمن خواهند داشت. این کودکان نسبت به کودکان دارای دلبستگی‌های نا امن در مراحل مختلف رشدی و زندگی، آزار و پرخاشگری کمتر و همدلی بیشتری از خود نشان خواهند داد و به بلوغ فکری بیشتری خواهند رسید، ایده آل‌ترین سبک از انواع سبک دلبستگی، نوع ایمن آن می‌باشد.

دلبستگی‌های نا ایمن از هر نوعی که باشند (دوسوگرا، اجتنابی، آشفته) در مقابله با شرایط عاطفی و استرس‌های ناشی از آن مقاوم نبوده و دچار مشکلات عاطفی شدید در مراحل مختلف زندگی خواهند شد. بین دلبستگی نا ایمن و افسردگی نیز ارتباطی مستقیم وجود دارد. این افراد تمایل شدیدی به منزوی شدن، عدم درخواست کمک از دیگران دارند و از اعتماد به نفس پایین و ضعیفی برخوردارند، آن‌ها معمولا به جای حل مشکلات خود به وسیله پرخاشگری از مشکل پیش آمده عبور می‌کنند و در ارتباط گرفتن با دیگران بسیار ضعیف عمل می‌کنند. در این افراد حافظه، توانایی یادگیری، رشد زبان، استقامت، انعطاف پذیری، مهارت سازش و همکاری با دیگران بسیار ضعیف‌تر و کمتر از کودکانی است که دارای دلبستگی ایمن هستند. به خاطر داشته باشید اگر از انواع سبک دلبستگی دارای الگوی دلبستگی ناایمن هستید به این معنا نیست که شما تا آخر عمر خود مجبور به تحمل آن می‌باشید، شما می‌توانید با شجاعت، فراگیری مهارت‌های ارتباطی، تمرین، شناخت و مدیریت احساسات خود و از همه مهم‌تر کمک گرفتن از یک روان شناس و مشاور مجرب الگوی خود را تغییر داده و روابط سالمی را تجربه کنید همچنین مراقب انتقال وابستگی نا ایمن به نسل‌های بعدی باشید، زیرا فردی که دارای دلبستگی نا ایمن است اگر صاحب فرزند شود با او ارتباط خوبی برقرار نخواهد کرد و او نیز دچار یکی از دلبستگی‌های نا ایمن خواهد شد، بنابر این هرچه سریعتر برای رفع مشکل خود و یا کودکتان اقدام نمایید.

 

منبع : آرگا