۳۱ خردادماه؛ یک دقیقه سکوت برای طارم و رودبار و منجیل
امروز ۳۱ خردادماه سالروز زلزله طارم و رودبار و منجیل است. زلزله‌ای که مسیر زندگی اهالی این منطقه را به گونه‌ای تغییر داد که آثار آن بعد از گذشت ۳۲ سال هنوز پابرجا است. زلزله‌ای که آثار آن تا مدت‌ها در مناطق مختلف شهرهای مختلف استان از جمله طارم و رودبار ماند و هنوز هم اگر سری به نقاط مختلف آن بزنی می‌توانی آثاری از این فاجعه را ببینی، هر چند هنوز آلام خانواده‌هایی که در این شهرها داغ‌دار شدند هویدا است.
حدود ۳۰ دقیقه از شروع آخرین روز بهار سال ۱۳۶۹ گذشته بود که زمین‌لرزه‌ای ۷.۴ ریشتری رودبار و منجیل در استان گیلان و حدود ۷۰۰ روستای تابعه را تحت تاثیر مستقیم خود قرار داد و لرزاند؛ زلزله‌ای که در برخی شهرهای استان‌های زنجان، تهران، قزوین، اردبیل، آذربایجان‌شرقی و ... نیز احساس شد اما آنچه ساکنان تا شعاع ۶۰ کیلومتری از کانون زلزله احساس کردند، بسیار متفاوت از دیگران بود؛ زلزله‌ای مابین ۳۵ تا ۳۷ هزار کشته، بین ۵۰ تا ۶۰ هزار مجروح و حدود نیم میلیون نفر بی‌خانمان و با تخریب ۱۰۰ هزار واحد ساختمانی، یکی از بزرگ‌ترین خسارات را به مناطق شهری ایران در قرن بیستم وارد کرد.
زلزله‌ای که زندگی بسیاری را در منطقه‌ای به نام طارم برهم ریخت و جمع کردن آن زندگی ۳۲ سال طول کشیده است. زلزله‌ای که به نام رودبار کانون آن ثبت شد ولی کام هزاران خانواده طارمی در زنجان را نیز تلخ کرد.
زلزله ۳۱ خرداد رودبار و طارم جزو ۱۰ زلزله بزرگ قرن بیستم به شمار می‌آید که خسارات مالی و جانی بسیاری بر جای گذاشت و شرایطی را به وجود آورد که چندین شهر و صدها روستا با قدمتی چندین ده ساله بار دیگر مجبور به احداث شدند.
چند ساعت پس از وقوع زمین‌لرزه اصلی، چندین پس‌لرزه در مواردی با بزرگی بیش از ۵ ریشتر اتفاق افتاد، به طوری که تا ۹ روز پس از وقوع زلزله، ۱۷ پس‌لرزه بیش از چهار ریشتر و ۳۵ مورد تا چهار ماه پس از آن با بزرگی بیش از چهار ریشتر ثبت و گزارش شده است.
برخی صاحب‌نظران زلزله سال ۶۹ رودبار و طارم را پیچیده‌ترین و پرخسارت‌ترین زلزله تاریخ معاصر می‌دانند؛ این زلزله علاوه بر تخریب کامل سه شهر ایران بسیاری از تاسیسات و شریان‌های حیاتی نظیر نیروگاه، سد، پل و تونل‌ها را تحت تاثیر خود قرار داد.
مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان در پاسخ به اینکه امکان پیش‌بینی زمان وقوع زمین‌لرزه در هیچ‌کدام از کشورهای دنیا امکان‌پذیر نیست، اظهار می‌کند: با این حال همه باید آمادگی مقابله با این پدیده را داشته باشند و برگزاری مانورهای مختلف در این رابطه در همین راستا صورت می‌گیرد.
صفی‌الله کرامتی در ادامه به توجه مسئولان و مردم در مقاوم‌سازی منازل نیز اشاره کرد و یادآور شد: بافت فرسوده در سطح شهرها موجب آسیب‌پذیر شدن آن‌ها در زمان بروز حادثه می‌شود و توجه به بافت فرسوده یکی از نیازهای اصلی شهرهای استان است و در این زمینه نیازمند فرهنگ‌سازی هستیم.
وی تصریح می‌کند: تسهیلات مناسبی برای احیای بافت فرسوده در نظر گرفته شده است که شهروندان باید از آن استقبال کنند تا روند احیای این مناطق تسریع شود.
کرامتی به ضرورت مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی روستایی اشاره کرد و افزود: در زمان بروز حادثه یکی از نقاط اصلی آسیب‌پذیری روستاها هستند و در زلزله طارم نمونه بارز آن را دیدیم که بسیاری از هم‌وطنان جان خود را از دست دادند، در حالی که با مقاوم‌سازی منازل و استقرار روستاها در نقاط مناسب می‌شد مانع چنین اتفاقاتی شد.
وی تصریح می‌کند: آمادگی‌ها در دو بخش قبل و بعد از حادثه تقسیم می‌شود که تلاش کردیم در هر دو این بخش‌ها به حداکثر آمادگی و هماهنگی برسیم و دستگاه‌های مختلف نیز همکاری لازم را در این رابطه داشته‌اند.
این مسئول، پیشگیری را مهم‌ترین اصل در مواجهه با حوادث و بلایای طبیعی عنوان کرد و یادآور شد: تجهیز آتش‌نشانی‌ها و احداث سالن‌های چند منظوره، خرید دستگاه بسته‌بندی آب و نانوایی سیار برای مناطق مختلف از جمله اقداماتی است که در زمینه پیشگیری در استان انجام شده است.
نامقاوم بودن ساخت و ساز در این منطقه که البته مشکل بیشتر مناطق ایران است، باعث شد تا تلفات وسیع جانی و خسارت‌های گسترده مالی در این زلزله رخ دهد.
این منطقه از توان لرزه‌خیزی بالایی برخوردار است و مطابق نقشه خط زمین‌لرزه ایران (مانوئل بربریان ۱۹۷۷) در معرض تخریب متوسط VII تا زیاد (VIII,IX,X) قرار دارد و در هزار سال اخیر ۱۶ زلزله با بزرگی بیش از ۶ ریشتر در این منطقه گزارش شده است.
بازماندگان آن شب سیاه شاید هیچ‌گاه نتوانند آن لحظات و غم عظیم را فراموش کنند ولی آنچه برای آن‌ها می‌تواند مهم باشد سلامت خود و اطرافیان است. زندگی در منطقه‌ای که بر روی گسلی فعال واقع شده زمانی امن خواهد شد که محل زیست آن‌ها مقاوم باشد. مقاوم بودن ساختمان‌ها، جابه‌جایی منازلی که در معرض آسیب هستند، همه می‌تواند از درخواست‌ها باشد.
بنا به اعلام مسئولان استانی، هنوز مقاوم‌سازی ۴۵ درصد از منازل روستایی استان باقی مانده که به شرط مشارکت صد درصدی مردم تا پایان امسال به اتمام می‌رسد.
در استان زنجان ۱۵۳ روستا داریم که تقریباً روی خط گسل زلزله قرار دارند و ۱۸ هزار واحد مسکونی در محدوده خط گسل واقع و از این تعداد تا به امروز ۸۰۰۰ واحد مقاوم‌سازی و برای ۱۰ هزار واحد باقی مانده نیز برنامه‌ریزی شده است. در سال‌جاری نیز مقاوم‌سازی ۵۰۰۰ واحد مسکونی در استان زنجان را خواهیم داشت.
البته نظر مسئولان در خصوص جابه‌جایی روستاهای واقع در مسیر گسل این است که در راستای کاهش آسیب‌های ناشی از بلایای طبیعی، روستا جابه‌جا نمی‌شود و تلاش بر نوسازی و مقاوم‌سازی آن است.
زمین همچون گهواره، گاهی با سرعت زیاد تکان می‌خورد؛ نامش را زلزله گذاشتیم ولی تدبیر قطعاً قوی‌تر از هر تکانی است.
منبع : ایسنا