اول مرغ بوده یا تخم مرغ؟

اول مرغ بوده یا تخم مرغ ممکن است در نگاه اول برای شما به مثابه‌ی یک شوخی در نظر آید، اما شاید تعجب کنید اگر بشنوید که این پرسش از جمله پرسش‌های اساسی فلاسفه‌ی باستان بوده است.

اولین بار سوال "اول مرغ بوده یا تخم مرغ " چه کسی مطرح کرد؟

پلوتارک، از حکمای باستان، را عموماً کسی می‌دانند که اولین کتاب یا به عبارت بهتر اولین مرجع را برای معمای اول مرغ بوده یا تخم مرغ نگاشته است. از محتوای رساله‌ی او با عنوان “در باب این‌که اول مرغ بوده یا تخم‌مرغ؟ ”، این‌چنین برمی‌آید که او نخستین کسی نبوده که با این پرسش درگیر بوده است بلکه پیش از او نیز، احتمالاً، کسانِ بسیاری با این پرسش یا بهتر است بگویم معما درگیر بوده‌اند.

چرخه‌ی بی‌پایان مرغ و تخم‌مرغ فلاسفه‌ی باستان را به این فکر سوق داده که گویی جهان همواره چنین ماجرایی داشته و خواهد داشت، بدون هیچ آغاز و پایانی. اما اگر آن‌ها می‌دانستند که گونه‌های جانوران مدام در حال تغییر بوده و هستند ممکن بود به گونه‌ای دیگر به این معما می‌اندیشیدند.

این سوال میان فیلسوفان باستان از جمله «ارسطو» و «پلوتارک» که گویا از اولین کسانی بوده‌اند که جلوی این جمله علامت سوال گذاشته‌اند، بسیار محبوب و بحث برانگیز بوده است. آن‌ها جواب به این سوال را امری ضروری می‌دانستند که تنها به مرغ یا تخم‌مرغ مربوط نمی‌شود. بلکه پاسخ به سوالی است که پیدایش هستی، حیات و زیست موجودات را در بر دارد. تنها اشکال کار آن‌ها این بود که فرایند تکاملی جانوران را در نظر نگرفتند. اینکه گونه‌ها می‌توانند با هم ترکیب شوند و گونه جدیدی را به وجود آورند و این روندی است که اکنون در تنوع جانوری نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند. این روز‌ها با پیشرفت علم و افزایش منطق میان مردمان امروزی، پاسخ دادن به چنین سوالی دیگر نباید دشوار باشد.

اولین موجودات زنده از کجا آمدند؟!

به مدت چهار میلیارد سال هیچ موجود زنده پیچیده‌ای جز یک سلول ساده در زمین وجود نداشته است.  بعد از آن، یعنی حدود ۵۷۵ میلیون سال پیش، به دلایلی ناشناخته، اشکال زنده چند سلولی به طور ناگهانی شروع به تکثیر کردند. این واقعه «انفجار آوالون» نام دارد و پس از آن که سیاره زمین دوره یخ‌بندان و ناخوشایند Cryogenian را پشت سر گذاشت و وارد دوره Ediacaran شد، رخ داد. در دوره‌های مختلف، جانواران زیادی یک اکوسیستم مشابه را با هم شریک بوده‌اند. مبتنی بر دلایل علمی و نظریه‌های زیست محیطی و جانورشناسی، جفت گیری دو پرنده از گونه‌های مختلف منجر به یک تخم‌گذاری شده است؛ که از آن مرغ متولد شده است.

نظریه تائید شده در پاسخ به سوال “اول مرغ بود یا تخم مرغ؟ ”

نکته اول این است که وقتی صحبت از تخم‌مرغ می‌شود، منظور صرفا تخم مرغ نیست، تخم هر حیوان تخم گذاری است که وجود داشته است. نکته دومی که باید به آن توجه کنیم این است که اگر مرغ وجود نداشت، پس چطور به تخم آن «تخم مرغ» می‌گویند؟ یعنی یک مرغی بوده است که نام آن را روی تخمی که تولید شده است گذاشتند. البته اگر این سوال در زبان انگلیسی پرسیده شود، مفهموم آن همچنان مبهم خواهد بود. چراکه واژه  Egg تنها به معنی تخم ‌مرغ نیست و بطور کلی به تخم تمام موجودات تخم‌گذار نسبت داده می‌شود.

نظریه اول درباره پیداش تخم مرغ

اکنون به پاسخ “کریستوفر لانگان” به این پرسش نگاهی می‌کنیم. او می‌گوید گونه‌هایی که تخم می‌گذارند بسیار قبل‌تر از مرغ‌های امروزی می‌زیسته‌اند. برای مثال، شواهد فسیلی بسیاری مبتنی بر تخم‌گذاری دایناسور‌ها وجود دارد. تخم مرغ، به طور کلی، قبل از مرغ وجود داشته است. قدیمی‌ترین فسیل تخم‌ها و جنین‌های دایناسور حدود ۱۹۰ میلیون سال قدمت دارند. فسیل‌های  Archeopteryx، که قدیمی‌ترین آن‌ها به عنوان پرنده پذیرفته شده‌اند، حدود ۱۵۰ میلیون سال قدمت دارند، به این معنی که پرندگان به طور کلی پس از تخم‌مرغ آمده‌اند.

در همین راستای همین موضوع و آشنایی بیشتر با مراحل زندگی مرغ‌ می‌توانید به مقاله‌ای تحت همین عنوان مراجعه کنید.

نظریه دوم پیدایش تخم مرغ

نظریه دوم صرفا در جواب به سوال “اول مرغ بود یا تخم‌مرغ” در زبان فارسی ملموس‌تر است؛ همانطور که می‌دانید پروتئین‌های داخل تخم مرغ فقط از داخل بدن مرغ به آن انتقال می‌یابد. پوست تخم مرغ حاوی عنصر “اوفوسلیدین ۱۷” است که تنها در بدن مرغ یافت می‌شود. بر این اساس، غدد داخلی مرغ این ماده را ۲۴ ساعت قبل از تخم گذاشتن ترشح می‌کنند تا پوسته تشکیل شود. پژوهشگران بر این باورند که مرغ تنها دارنده این عنصر است. شکی وجود نخواهد داشت که مرغ قبل از تخم مرغ آفریده شده و باید پرونده این سوال قدیمی در اذهان عمومی بسته شود. البته این جواب در حالتی دقیقا درست است که منظور ما از تخم فقط تخم مرغ باشد!

سخن آخر
اگر جواب ما به این سوال برایتان قانع کننده نبوده است، به شما پیشنهاد می‌کنیم کتاب “خاستگاه گونه‌ها” نوشته چارلز داروین را مطالعه کنید. ولی اگر موافق هستید و جواب خود را پیدا کرده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم از این به بعد به جای سوال “اول مرغ بود یا تخم‌مرغ” بپرسید “اول مرغ بود یا دایناسور”!

در مورد موضوع این مقاله اگر نظری دارید، می‌توانید در کامنت‌ها با ما درمیان بگذارید.