داداش‌های فراموش نشدنی جهان و ایران

امروز ۲۴ ماه می‌یا سوم خرداد، روز جهانی برادر است. تعریف برادر مشخص است، ولی در بعضی مناطق، افراد به دوست‌های صمیمی خود هم برادر می‌گویند. کسانی که از نعمت برادر محروم هستند، می‌توانند دوستان خود را داداش خطاب کنند، ولی اگر شما برادر دارید، دست‌کم امروز با او مهربان‌تر باشید و دعوا، کشتی و قهر را بگذارید برای روز‌های دیگر سال! در پرونده امروز زندگی سلام و به بهانه روز جهانی برادر، گشتی در تاریخ زدیم تا برادران معروف جهان را در حوزه‌های ورزشی، سینمایی، هنری، سیاسی و... معرفی کنیم.

هرگاه سخن از برادران موفق ایرانی می‌شود، یکی از اولین نام‌ها برادران امیدوار است که به یاد می‌آوریم. عیسی (۱۳۰۸) و عبدا... (۱۳۱۰) در یک خانواده هشت نفره در تهران به دنیا آمدند. خانواده‌ای که اهل سفر بودند و باعث شدند کم‌کم رویای گشتن دور جهان در ذهن این دو برادر شکل بگیرد. سرانجام برادران امیدوار در سال ۱۳۳۲ با ۹۰ دلار سرمایه و با دو دستگاه موتورسیکلت راهی سرزمین‌های دور شدند. آن‌ها از محل انتشار مقالات پژوهشی و مصاحبه با رسانه‌های اروپایی، منابع مالی مورد نیاز را برای مرحله بعدی سفر خود تأمین کردند. همچنین با فروش مقاله به شرکت خودروسازی سیتروئن توانستند یک دستگاه ون دوسیلندر و مبلغ قابل توجهی پول نقد به دست آورند. سفر آن‎ها به شگفت‎انگیزترین مناطق پنج قاره ۱۰ سال به درازا کشید و وقتی به ایران بازگشتند با استقبال مردم، فیلم سفرهایشان به نمایش گذاشته شد. این روز‌ها عبدا... امیدوار ساکن شیلی و عیسی برادر کوچک‌تر در ایران است. در سال ۱۳۸۱ موزه‌ای دایمی از دیدنی‌های سفر این دو برادر در کاخ سعدآباد تاسیس شد. این دو برادر صاحب رکورد نخستین جهانگردان ایرانی و نخستین مسافر آسیایی قطب شمال و قطب جنوب (عبدا...) هستند.

 

در بین برادران مشهور خارجی هم در رتبه اول نام برادران رایت قرار دارد. اُرویل (۱۸۷۱) و ویلبر (۱۸۶۷) دو برادر آمریکایی بودند که به خاطر اختراع اولین هواپیمای قابل کنترل موتوردار و سنگین‌تر از هوا در ۱۷ دسامبر ۱۹۰۳ شناخته می‌شوند. در سال‌های ۱۹۰۴ و ۱۹۰۵ برادران رایت ماشین پرنده خود را برای انجام پرواز‌های طولانی‌تر و آیرودینامیک‌تر با پرنده رایت ۲ توسعه دادند و به دنبال آن اولین هواپیمای واقعاً عملی با بال ثابت (پرنده رایت ۳) ساخته شد. این دو برادر مهارت‌های مکانیکی ضروری برای موفقیت خود را با سال‌ها کار در مغازه خود با ماشین‌های چاپ، دوچرخه، موتور و دیگر ماشین‌آلات به دست آورده بودند. برادران رایت رابطه‌ای جدایی‌ناپذیر با هم داشتند و مکمل یکدیگر بودند. اُرویل پر از ایده و شور و شوق بود و ویلبر تصمیم‌گیری‌های بهتر و نگاه منطقی‌تری به یک پروژه داشت. سال‌ها بعد خبرنگاری در یک مصاحبه به اُرویل گفته بود او و برادرش فقط دو پسر عادی، بدون پول، بدون تاثیرپذیری و دیگر ویژگی‌های خاص بودند، اما توانستند رویای آمریکا را محقق کنند. اُرویل هم در جواب گفته بود: «این حرف که گفته شود ما هیچ برتری خاصی نداشته‌ایم، درست نیست. در دوران کودکی جنبه‌های شخصیتی ما عادی نبودند و بدون آن‌ها مطمئن نیستم که می‌توانستیم به آن موفقیت شگرف دست یابیم».

پدر پنج برادر مارکس یعنی چیکو (۱۸۸۶)، هارپو (۱۸۸۸)، گروچو (۱۸۹۰)، گومو (۱۸۹۳) و زپو (۱۹۰۱) یک خیاط معمولی اهل نیویورک بود و به زحمت خرج این پسران را که با شیطنت‌هایشان یک محله را جان به لب کرده بودند، درمی‌آورد. با این حال مادرشان خیلی دوست داشت پسرانش بازیگر شوند و تشویق‌شان می‌کرد. آن‌ها بعد از اجرای چند نمایش معمولی، بالاخره در نمایش «بیسکویت حیوانی» (۱۹۲۸) درخشیدند. این موفقیت‌شان باعث شد مورد توجه شرکت‌های فیلم‌سازی قرار بگیرند. آن‌ها با ویژگی‌های خاص خودشان مثل پرحرفی گروچو با آن سبیل و ابرو‌های پرپشت و سیگار برگ بر لب، لهجه ایتالیایی چیکو و حرکات هارپو که شبیه یک شخصیت لال کارتونی بود، تماشاگران را می‌خنداندند. برادران مارکس سرانجام در سال ۱۹۵۰ با فیلم «عشق شاد» از یکدیگر جدا شدند. به این ترتیب با مرگ آن‌ها یکی از طلایی‌ترین دوره‌های سینمای کمدی ناطق به پایان رسید.

 

اسکات و مارک کلی، دوقلو‌های همسان آمریکایی، از فضانوردان آژانس فضایی ناسا هستند که با شرکت در تحقیقات سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ این آژانس، دانشمندان را به نتایج مهمی رساندند. موضوع این پژوهش‌ها بررسی تغییرات بدنی اسکات بعد از یک سال حضورش در فضا بود. اسکات و مارک از کودکی رویای ساخت موشک را داشتند و در نهایت هردو وارد حرفه فضانوردی شدند. برادران کلی مانند دیگر دوقلو‌ها در زمان کودکی زبان محرمانه مخصوص به خود داشتند و تا دوران کالج لباس‌های یکسان به تن می‌کردند. سپس هردو به عنوان خلبان‌های نیروی دریایی پذیرفته شدند. در سال ۱۹۹۵ هردو برای استخدام در ناسا درخواست دادند و تا سال ۱۹۹۶ دوباره این دو برادر یکسان‌پوشی را از سر گرفتند؛ این‌بار لباس‌های نارنجی رنگ فضانوردی. برادران کلی در زمان انجام این آزمایش هر دو ۵۰ ساله بودند. اسکات به فضا رفت و مارک که فقط ۶ دقیقه از او بزرگ‌تر بود روی زمین ماند. دانشمندان با توجه به نظریه نسبیت خاص اینشتین و معادلات مربوط به کش آمدن زمان در حرکت با سرعتی نزدیک به نور پیش‌بینی کرده بودند اسکات در مدت یک سال اقامت در فضا نسبت به برادرش جوان‌تر بماند، البته فقط چند میلی ثانیه! اگرچه برادران کلی اصرار دارند که هرگز رقابتی میان آن‌ها وجود نداشته، ولی در مصاحبه‌ها دایم از برتری تعداد سفر‌های فضایی خود نسبت به برادر دیگر می‌گویند!

 

جوئل (۱۹۵۴) و ایتن (۱۹۵۷) کوئن دو فیلم‌ساز برجسته آمریکایی هستند. این دو برادر که اولین فیلم بلندشان را در ۱۹۸۴ ساختند، کار نوشتن فیلم نامه، تهیه‌کنندگی، کارگردانی و تدوین فیلم‌هایشان را به‌طور مشترک انجام می‌دهند. هرچند در عنوان‌بندی بیشتر آثار آن‌ها نام جوئل به عنوان کارگردان و نام ایتن به عنوان تهیه‌کننده می‌آید. در سال ۲۰۰۶ برادران کوئن به عنوان نوزدهمین فیلم ساز برتر دنیا و سومین فیلم ساز برتر فعال سینما انتخاب شدند. در کودکی جوئل توانست با پولی که از کار چمن‌زنی به دست آورده بود، یک دوربین سوپر ۸ بخرد تا همراه برادرش فیلم‌هایی را که در تلویزیون دیده بودند، بازسازی کنند. آن‌ها از پسر همسایه‌شان برای بازی در این فیلم‌ها استفاده می‌کردند. پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان، جوئل در رشته کارگردانی و ایتن در رشته فلسفه ادامه تحصیل داد. جوئل در ۱۹۸۴ با فرانسیس مک دورمند (بازیگر برجسته نقش‌هایی همچون فارگو) ازدواج کرد. مک دورمند در همین سال در نخستین فیلم بلند کوئن‌ها با عنوان تقاص (خون ساده) بازی کرد. این بازیگر به غیر از این تاکنون در پنج فیلم دیگر از آثار برادران کوئن بازی کرده است. ایتن کوئن هم در سال ۱۹۹۰ با تریشیا کوک تدوینگر فیلم ازدواج کرد. هردو برادر و خانواده‌شان اکنون در نیویورک به خوبی و خوشی زندگی می‌کنند.

 

در دنیا برادرانی هم هستند که دستی بر آتش سیاست دارند. به جز برادران سیاستمدار کشور خودمان، دو برادر سیاستمدار در لهستان بیشتر از بقیه شناخته شده‌اند. لخ آلکساندر کاچینسکی (۱۹۴۹) سیاستمدار لهستانی و رئیس‌جمهور این کشور از دسامبر سال ۲۰۰۵ تا ۱۰ آوریل ۲۰۱۰ بود. او در سال ۲۰۰۱ به همراه برادر دوقلویش یاروسلاو کاچینسکی، حزبی را تاسیس کرد که تا سال ۲۰۰۳ رئیس آن بود. او همچنین از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۵ با رای بالایی شهردار ورشو شد. سپس در ۲۰۰۵ به ریاست جمهوری لهستان رسید. لخ آلکساندر در سانحه سقوط هواپیمایش در غرب روسیه به همراه همسرش و ۹۵ نفر دیگر در سال ۲۰۱۰ کشته شد. پس از او برادر دو قلویش که یک سال نخست‌وزیر لهستان بود، نامزد ریاست‌جمهوری شد که ناکام ماند.

 

شاید سال ۱۳۴۴ که حسن کامکار (پدر خانواده) فرزندانش را دور هم جمع کرد تا یک گروه کوچک خانوادگی تشکیل دهد، فکرش را نمی‌کرد که این گروه به بزرگ‌ترین گروه خانوادگی موسیقی سنتی ایرانی تبدیل شود. گروهی که توسط برادران و خواهران کامکار و در نسل بعد، با فرزندانشان به اجرای موسیقی سنتی ایرانی می‌پردازند. به جز نسل دوم و بانوان این گروه، برادران کامکار عبارت اند از هوشنگ (۱۳۲۵) که پس از پدر سرپرستی گروه را با عهده گرفت و آهنگ ساز و تنظیم کننده شد. او که یکی از اعضای شورای عالی خانه موسیقی ایران است، اجرای کنسرت، تهیه آلبوم و هر فعالیتی را که در قالب گروه کامکار‌ها انجام می‌شود به عهده دارد و خیلی خودش را روی صحنه آفتابی نمی‌کند. بیژن (۱۳۲۸) خواننده اصلی و نوازنده دف، رباب، تار، تنبک و دهل و از پایه‌گذاران گروه‌های عارف و شیداست. بیژن کامکار از سوی کمیته ثبت ملی میراث فرهنگی ناملموس به عنوان حامل میراث فرهنگی در فهرست گنجینه‌های زنده بشری قرار گرفته است. پشنگ (۱۳۳۰) نوازنده سنتور است که بعد از مرحومان پرویز مشکاتیان و فرامرز پایور، از وزنه‌های سنتور نوازی ایران محسوب می‌شود. ارژنگ (۱۳۳۵) یک مقدار جنسش با خواهر‌ها و برادر‌هایش فرق می‌کرد. او از دوران کودکی به هنر نقاشی علاقه‌مند بود. اکنون در کنار نقاشی، در گروه کامکار‌ها به نوازندگی تنبک می‌پردازد. برادران دیگر هم ارسلان (۱۳۳۹) نوازنده بربط و ویولن، اردشیر (۱۳۴۱) نوازنده کمانچه و قیچک و اردوان (۱۳۴۷) نوازنده سنتور هستند. موسیقی زیبای فیلم سنتوری ساخته اردوان ست.

---

بیشتر بخوانید:

• ۲۰ اختراعی که جهان را متحول کرد
• جام جهانی به سبک پدر و پسری/پدر و پسرانی که در جام جهانی حضور داشتند

---

به جز سیاست، عرصه‌های دیگر هم در کشورمان میزبان برادران زیادی بوده است. در بین هنرمندان می‌توان به این برادران اشاره کرد:
برادران هاشمی|مهدی و ناصر هاشمی با ۱۰ سال اختلاف سن، آن‌قدر شبیه یکدیگر هستند که در تیتراژ ابتدایی سریال «روزگار قریب»، کیانوش عیاری چهره آن دو را به عنوان جوانی و پیری دکتر قریب نشان دهد. مهدی هاشمی (۱۳۲۵) در آثار مهمی از سینمای ایران بازی کرده و ناصر را با آثاری فراموش نشدنی مثل سمندون و پدرسالار به یاد می‌آوریم.

 

ارجمندها|مرحوم انوشیروان (۱۳۲۰) و برادر کوچک‌ترش داریوش ارجمند (۱۳۲۳)، یادآور نقش‌های به یادماندنی در سینمای کشور هستند. آن‌ها بار‌ها در آثار ماندگار و فراموش نشدنی سینما و تلویزیون ایران حاضر شدند. ارجمند‌ها در کنار همه موفقیت‌های زندگی هنری، در زندگی شخصی هم موفق بودند. برادر کوچک‌تر، امیریل ارجمند را به تلویزیون و البته به موسیقی معرفی کرد و برادر بزرگ‌تر، برزو و بهار ارجمند را در دنیای هنر پرورش داد تا خانواده ارجمند به عنوان یکی از هنرمندترین خانواده‌های ایرانی شناخته شود.

 

پاکدل‌ها|حسین (۱۳۳۸)، مسعود (۱۳۵۰) و مهدی (۱۳۵۹) سه برادر هنرمند و پاکدل هستند که دو تایشان را بیشتر می‌شناسیم. حسین پاکدل نویسنده، مجری، تهیه‌کننده، کارگردان و بازیگر است که دهه شصتی‌ها او را با صدای دلنشین اش در قامت مجری تلویزیونی به یاد دارند. عاطفه رضوی بازیگر سینما، همسر اوست. برادر کوچک‌تر یعنی مهدی هم بازیگر و به تازگی با رعنا آزادی‌ور، بازیگر سینما ازدواج کرده است. چهره کمتر شناخته شده بین برادران پاکدل مسعود است که به حرفه برنامه‌سازی و عکاسی می‌پردازد.
کیایی‌ها|مصطفی (۱۳۵۵) و محسن کیایی (۱۳۶۰) یکی کارگردان و دیگری بازیگر با فیلم «خط ویژه» اوج گرفتند. آن‌ها در کنار هم جایزه مردمی جشنواره را به دست آوردند و در «عصر یخبندان» و «بارکد» هم موفقیت‌شان تکرار شد. محسن ایده ساخت فیلم را می‌پروراند و مصطفی اجازه نمی‌دهد تنبلی جلوی نوشته شدن اثر را بگیرد. مصطفی می‌گوید: «اگر من نبودم، برادرم تا امروز در نهایت یک فیلم ساخته بود!»
قاسم‌خانی‌ها| پیمان قاسم‌خانی (۱۳۴۵) با نویسندگی آثاری اجتماعی مثل «دختری با کفش‌های کتانی»، «مارمولک» و «نان، عشق و موتور هزار» توانایی‌هایش را ثابت کرده بود. او سرپرست نویسندگان بهترین آثار مهران مدیری به شمار می‌رفت و مهراب (۱۳۵۰) هم همیشه به عنوان یکی از اعضای تیم نویسندگی با برادرش همراهی می‌کرد. این قاسم‌خانی‌های بانمک بعد از جدایی از گروه مهران مدیری با «سن پطرزبورگ» در سینما و با «ساختمان پزشکان» و «دزد و پلیس» در تلویزیون کولاک کردند. بعد از آن هم ساخت سری فیلم‌های «خوب، بد، جلف» همکاری این دو برادر را وارد مرحله جدیدی کرد.

 

برادران ورزشکار ایرانی هم کم نداریم. برادران خادم (امیر و رسول) که از پرافتخارترین کشتی‌گیران تاریخ ورزش ایران هستند. غلامحسین، امیرحسین و افشین پیروانی هم سه برادر فوتبالی شیرازی هستند که افشین در جام‌جهانی به میدان رفت. شهرت غلامحسین به دوران مربیگری‌اش برمی‌گردد و امیرحسین هم به عنوان کارشناس بازی‌ها در تلویزیون ظاهر شده است. علی کریمی (۱۳۵۷) بازیکن فوتبال سابق پرسپولیس و تیم ملی، برادر کوچک‌تر فرشید (۱۳۵۵) است که او هم در دروازه فوتبالش را ادامه داده است. فرهاد و فرزاد مجیدی هم دو برادر ورزشکار معروف دیگر هستند. فنونی زاده‌ها، برادران بیانی، آندو وسرژیک تیموریان، مهدی و مجتبی شیری، برادران بادامکی و نقی زاده و ... از دیگر برادران فوتبالی هستند. همچنین محمدعلی و محمدرضا گرایی، قهرمانان کشتی ایران و جهان، از دیگر برادران افتخارآفرین کشورمان در زمینه ورزشی هستند.

 

 

 

 

منبع: روزنامه خراسان