ارزش غذایی قورمه سبزی، غذای محبوب ایرانی ها!

همانطور که میدانید قورمه سبزی Ghormeh Sabzi فواید و خواص بسیاری دارد و یک غذای سالم و مغزی است. زیرا سبزی‌های معطر و تازه ایی در آن استفاده میشود که سرشار از انواع ویتامین هاست. لوبیا‌هایی دارد که سرشار از فیبر و پروتئین هستند و گوشت قرمزی که همه‌ی ما میدانیم انواع پروتئین‌ها را داراست. این مواد خواص درمانی زیادی در طب سنتی دارند، و بسیار مورد استقبال قرار میگیرند حال چه در غذا استفاده شوند و چه به طور جداگانه.

تاریخچه قورمه سبزی در ایران 

تاریخچه قورمه سبزی در ایران زمین به ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد. به عبارت دیگر خورشت قورمه سبزی غذای ملی ما ایرانیان به شمار می‌رود. البته در شهرهای مختلف ایران زیبا نوع ترکیباتی که در پخت این خورشت ملی مورد استفاده قرار می‌گیرد اندکی تفاوت را نشان می‌دهد. اما این تفاوت ظریف در اصل غذا تغییری ایجاد نمی‌کند. در هر صورت، آنچه که بیش از هر امر دیگری اهمیت دارد این است که خورشت قورمه سبزی که یک غذای ملی ایرانی است و از شهرتی جهانی برخوردار است در بین تمام مردم این سرزمین محبوب است و غذایی است که بر سر تمام سفره‌های ایرانی جای دارد و در هر شهر و دیاری پخته می‌شود. به نظر می‌رسد خورشت محبوب قورمه سبزی می‌تواند علاوه بر عنوان غذای ملی، به عنوان نماد همدلی و یگانگی و وحدت ملی ایرانی نیز به شمار رود. 

برخی معتقدند که این غذای ملی ایرانیان، دست کم پنج هزار سال قدمت دارد و نخستین بار، عشایر ایرانی که هم اهل قرمه کردن گوشت بوده‌اند و هم از شناخت طعم و خاصیت گیاهان به خوبی سررشته داشته اند، قرمه‌سبزی را پختند و عالمی را مفتون طعم، بو و رنگ آن کردند.

آغاز قرمه‌سبزی، چنان که از اسمش پیداست با قرمه کردن گوشت شروع شد. گوشت یکی از مواد غذایی است که به سرعت فاسد و غیرقابل استفاده می‌شود به همین دلیل از قدیم‌الایام برای نگهداری آن تمهیداتی می‌اندیشیدند؛ خشک کردن، نمک سود کردن و البته قرمه‌کردن گوشت از این تمهیدات بوده‌است که هنوز هم در بسیاری از نقاط کشور ما و به ویژه در میان عشایر و روستاییان، کاربرد دارد.

چنان‌که اشاره کردیم، فرایند تولید قرمه‌سبزی با همین قرمه کردن آغاز و طی قرن‌ها، پلو و دیگر افزودنی‌های خوشمزه با این خورش خوش‌طعم همدم شد. بنابراین، قرمه‌سبزی دست پخت مادر شما، با آن‌چه که احتمالاً داریوش یا کورش هخامنشی خورده‌اند، تفاوت اساسی دارد!

خواص قورمه سبزی از نظر طب سنتی

شاید جالب باشد بدانید که خورشت قورمه سبزی، جز سالم‌ترین غذا نیز به شمار می‌رود و حتی برای افرادی که از چاقی برحذر هستند مناسب است. چون میزان گوشت و چربی به خاطر وجود سبزی و آب به تعادل می‌رسد. ضمن اینکه این خورشت همراه با برنج سرو می‌شود و تمام این عوامل در کنار هم باعث می‌شوند که حجم به نسبت اندکی از غذا اما شامل امام ترکیبات مورد نیاز به بدن برسد. در واقع در خورشت قورمه سبزی تمام ترکیبات غذایی وجود دارند اما از هر کدام به میزانی اندک. علاوه بر این خورشت قورمه سبزی در آب و در زمان طولانی پخته می‌شود که این امر نیز یکی از شرایط اصلی برای غذای سالم شمرده می‌شود. غذاهای سرخ‌کردنی که در مدت کوتاهی می‌پزند به هیچ وجه سالم نخواهند بود. پخت طولانی مدت باعث می‌شود ترکیبات مختلف این خورشت با هم ترکیب شوند و ارزش غذایی تک تک آن‌ها تمام ظرف غذا را در بر بگیرد. در ادامه خواص تک تک اجزای قورمه سبزی از نظر طب سنتی بررسی خواهیم کرد. 

اسفناج قورمه سبزی در طب سنتی:

اسفناج که بیشتر برای رنگ و لعاب دادن به قورمه سبزی استفاده میشود، گیاهی است با برگی پهن و سبز رنگ. این گیاه منبع بسیار خوبی از ویتامین A میباشد به همین دلیل برای حفظ سلامت چشم موثر و مفید است. به دلیل طبع نسبتا سردی که دارد برای افراد گرم مزاج بهتر است. اما افراد سرد مزاج نیز میتوانند در فصل‌های خاص مثلا فصل گرما از این گیاه استفاده کنند. با مصرف اسفناج تنها در یک وعده به صورت روزانه تقریبا ۴۰ درصد از اهن بدن تامین میشود. یک بیماری به نام پلاگر وجود دارد که به علت کمبود ویتامین B۳ در بدن به وجود می‌آید که از علائم آن میتوان تشنج، ضعف بدن، اختلال در هضم غذا و ….. را نام برد. اسفناج گیاهی است که سرشار از ویتامین B۳ میباشد و در درمان این بیماری کمک بسیاری میکند. اسفناج برای کسانی که یبوست دارند و از این بیماری رنج میبرند بسیار مفید است. برای درمان سرفه، سوزش دهان، تشنگی‌های مکرر نیز کارساز است، زیرا این علائمی که گفته شد بیشتر در افراد گرم مزاج شایع میباشد و اسفناج به دلیل طبع سردی که دارد میتواند بسیار کارساز باشد. برای کسانی که گرما زده میشوند و یا در اثر گرمای زیاد دچار سردرد‌های شدید میشوند مصرف اسفناج بسیار توصیه میشود.

تره قورمه سبزی در طب سنتی:

در کتاب‌های طب سنتی تره را با نام‌هایی مانند ” گدنا”، ” کراث البقل” و ” کراث المائده ” نوشته اند. این گیاه یک گیاه دراز و باریک و کمی خمیده میباشد که به رنگ سبز است و پیز کوچکی در داخل خاک دارد. تره از نظر طب سنتی مزاجی گرم و خشک دارد. این سبزی یا گیاه چه در غذای اصلی وجود داشته باشد و چه همراه با غذا خورده شود به عمل هضم کمک میکند و مانع از ترش شدن میشود. از خواص مهم این گیاه میتوان ضد رطوبت و ضد باد را نام برد. مصرف این گیاه دو یا چند بار در هفته میتواند خطر ابتلا به سرطان‌های روده و پروستات را کاهش دهد. تره حاوی مقدار زیادی منگنز، ویتامین B۶، ویتامین C و آهن میباشد؛ و این ویتامین‌ها باعث تثبیت خون میشوند.

جعفری قورمه سبزی در طب سنتی:

یکی از سبزی‌های مفید و پرطرفدار که در بیشتر غذا‌هایی ما ایرانیان استفاده میشود، سبزی جعفری است. جعفری سرشار از انواع ویتامین هاست. مانند بسیاری از سبزی‌های دیگر به عمل هضم کمک میکند. افرادی که کم خون هستند حتما باید در وعده‌های غذایی خود از جعفری استفاده کنند. بهتر است حتی همراه با غذا‌های اصلی جعفری مصرف شود. خوردن جعفری خطر ابتلا به سرطان را کاهش میدهد. خوردن جعفری بوی بد دهان در هنگام خوردن سیر را از بین میبرد. کسانی که از بیماری گواتر رنج میبرند، مصرف جعفری را نباید فراموش کنند. کسانی که مشکلات بینایی دارند یا شب کوری دارند حتما باید در رژیم غذایی خود جعفری را جای دهند. اما نباید در مصرف جعفری زیاده روی کرد، چون ممکن است جریان خون را در بدن کند کند و مصرف بیش از حد جعفری برای زنان باردار نیز مناسب نمیباشد. زمان پخت جعفری نباید طولانی باشد، زیرا خواص ان به طرز چشم گیری کاهش پیدا میکند.. اما متاسفانه ما در غذا‌هایی که میپزیم به طور مثال در قورمه سبزی، سبزیهایمان را به مقدار زیادی تفت میدهیم و حتی به ان روغن نیز اضافه میکنیم. در صورتی که این کار اشتباه میباشد و با این کار تمام خواص سبزی را از بین میبریم.

گشنیز قورمه سبزی در طب سنتی:

گشنیز یک گیاه معطر است که در انواع غذا‌ها از جمله قورمه سبزی، کوکو سبزی، و انواع آش و سوپ‌ها استفاده میشود. این گیاه در پیشگیری از مسمویت‌های غذایی موثر میباشد و خوردن آن به همراه غذای اصلی از ترش کردن جلوگیری میکند. گشنیز از نظر طب سنتی سرد و خشک است. خوردن گشنیز تشنگی را برطرف میکند. گشنیز ضد نفخ است و دل درد را درمان میکند. خوردن این گیاه برای دهان و دندان هم مفید میباشد و از خراب شدن دندان جلوگیری میکند.

شنبلیله قورمه سبزی در طب سنتی:

شنبلیله در طب سنتی برای درمان دیابت، درمان زخم معده و سوزش سردل، گلو درد و تقویت قلب مصرف میشود. این گیاه که از گیاهان بومی کشورمان ایران به شمار میرود خواص درمانی زیادی داشته و طبع گرم و خشکی نیز دارد. هم از برگ این گیاه و هم از تخم و ساقه‌ی ان میتوان استفاده کرد. یکی از مهم‌ترین خواصی که این گیاه دارد در کاهش کلسترول خون میباشد. از این گیاه در طب سنتی برای درمان بیماری‌های قندی استفاده میشود. یعنی به طور کلی میتوان گفت این گیاه خاصیت ضد دیابت و ضد قند خون دارد. اما این گیاه نباید به میزان زیاد مصرف شود. حتی وقتی این گیاه در غذایی مانند قورمه سبزی استفاده میشود نیز پیشنهاد میشود به مقدار کم و تنها برای عطر و بو دادن به غذا استفاده شود. مصرف بیش از حد آن برای زنان باردار خوب نیست. نباید همزمان با مصرف شنبلیله از دارو‌هایی مانند آسپرین و یا مهارکننده‌هایی مانند MAO استفاده کرد و حداقل باید ۲ ساعت بین مصرف این دو فاصله گذاشت.

لوبیا قورمه سبزی در طب سنتی:

لوبیا هم جز غذا‌های اصلی ما به شمار میرود و هم میتوان آن را در انواع خورشت‌ها مانند قورمه سبزی استفاده کرد. این غذا خاصیت چاق کنندگی دارد و برای کسانی که لاغر هستند و یا تمایل به اضافه وزن دارند مفید است. لوبیای قرمز که بیشتر در قورمه سبزی استفاده میشود مزاجی گرم و‌تر دارد و برای کسانی که سرد مزاج هستند مفید است و به نوعی ادرار اور میباشد. لوبیا میتواند به خارج شدن گاز‌ها و باد‌های تجمع یافته در بدن کمک کند. اما ضرر‌هایی نیز دارد. اگر به هنگام استفاده از لوبیا نفخ ان گرفته نشود بسیار نفاخ است و هضم آن نیز دیر صورت میگیرد. اگر همراه با لوبیا زنجبیل، نمک، روغن زیتون و آویشن استفاده شود از مقدار نفاخ بودن ان کاسته خواهد شد.

گوشت گوسفند در طب سنتی:

همانطور که میدانید گوشت گوسفند منبع بسیار خوبی از پروتئین میباشد و مصرف ان در رژیم غذایی بسیار ضروری است. گوشت بسیار مقوی و خون ساز است. مزاج بیشتر گوشت‌ها را میتوان گرم و‌تر دانست. بهتر است گوشت گوسفند بیشتر به صورت تازه مصرف شود. هر چه گوشت مدت زمان بیشتری در فریزر باقیز بماند خواص ان بیشتر کاهش می‌یابد. مصرف گوشت باعث تقویت قوای جنسی شده و سلول‌های جنسی بیشتری تولید میکند. از نظر طب سنتی قسمت‌های بالای گوسفند یعنی گردن و سردست بهتر از قسمت‌های پایین مانند ران‌ها میباشد. زیرا ران گوشت کمی سفت میباشد و هضم ان دیرتر انجام میشود. کسانی که مزاج خشک دارند بهتر است گوشت را به صورت آبگوشتی و پخته شده به همراه مقدار زیادی اب مصرف کنند.

میزان کالری خورشت قورمه سبزی

کالری ۱ قاشق قورمه سبزی چقدر است؟

• کالری: ۳۱
• کربوهیدرات: ۱.۸ گرم
• پروتئین: ۲.۶ گرم
• چربی: ۱.۱ گرم