نسخه گیاهی مناسب برای روده تحریک پذیر

سنبل ختایی گیاهی دو ساله از تیره چتریان است که به واسطه خواص دارویی و درمانی خود به شهرت فراوانی در سراسر دنیا دست یافته است. سنبل ختایی از جمله گیاهان دارویی است که اغلب از آن در طب سنتی به ویژه در کشور‌های آسیایی استفاده می‌شود. تا به امروز از ریشه گونه‌های مختلف این گیاه به منظور تهیه دارو‌های گیاهی موثر کمک گرفته شده است. عنوان ریشه سنبل ختایی معمولا برای اشاره به گونه‌های (Angelica archangelica (A. archangelica و همچنین Angelica sinensis (A. sinensis) به کار می‌رود. بر اساس مطالعه‌ای که از طریق مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا قابل دسترسی است، ریشه و دیگر قسمت‌های هر دوی این گونه‌ها دارای سابقه طولانی در طب سنتی و گیاهی هستند. هرچند در خصوص A. sinensis تحقیقات دقیق تری انجام شده است. گونه A. sinensis در طب سنتی چین برای اهداف مختلفی از جمله تعادل هورمونی، حمایت از عملکرد دستگاه گوارش و سم زدایی کبد استفاده می‌شود. از سوی دیگر A. archangelica نیز از دیرباز به طور سنتی در کشور‌های اروپایی برای مشکلات گوارشی، اختلالات گردش خون و اضطراب کاربرد داشته است. گیاهان جنس سنبل ختایی تا ۱۰ فوت (۳ متر) رشد طولی و خوشه‌های کره مانند از گل‌های سبز یا زرد دارند که در نهایت به میوه‌های زرد کوچک شکوفا می‌شوند. آن‌ها همچنین به دلیل ترکیبات معطر، بوی قوی و منحصر به فردی دارند. این عطر اغلب به صورت رایحه مشک، خاکی و یا علفی توصیف می‌شود. گونه A. archangelica معمولا به عنوان کرفس وحشی یا سنبل ختایی نروژی شناخته می‌شود. این نوع عمدتا در کشور‌های اروپایی رشد می‌کند و به واسطه کاربرد‌های آشپزی خاص و دارویی بسیار محبوب است. هرچند که به خاطر واژه ریشه در عبارت ریشه سنبل ختایی تصور می‌شود که مکمل‌های این گیاه صرفا حاوی ریشه هستند، بیشتر فرآورده‌های دارویی A. archangelica علاوه بر ریشه، دانه ها، میوه‌ها و یا گل‌های گیاه را هم در خود جای می‌دهند. در مقابل محصولات A. sinensis تنها با استفاده از ریشه گیاه ساخته می‌شوند.

با وجود آن که همچنان شواهد علمی کافی در راستای تایید قطعی تمامی مزایای دارویی- درمانی سنبل ختایی وجود ندارد (اکثر یافته‌ها مربوط به مطالعات حیوانی و لوله آزمایش هستند)، اما مزایای زیر به طور معمول برای اشاره به خواص این گیاه استفاده می‌شوند:

در مطالعات لوله آزمایش و حیوانی، A. archangelica درست مانند A. sinensis اثرات ضد سرطانی و ضد توموری امیدوارکننده‌ای را از خود نشان داده است. به عنوان مثال مشخص شده است که این گیاه می‌تواند سلول‌های سرطانی بافت سینه را در لوله آزمایش از بین برده و رشد تومور را در موش‌ها مهار کند. همچنین احتمال داده می‌شود که اثرات مشابهی روی سرطان دهانه رحم و سرطان حنجره نیز وجود داشته باشد. دانشمندان معتقدند که این اثرات از آنجلیسین و امپراتورین، دو ماده شیمیایی گیاهی قوی موجود در A. archangelica منشا می‌گیرند. با این حال چنین تحقیقاتی به منظور اثبات قطعی تاثیر ضد سرطانی A. archangelica در انسان کافی نیستند و به مطالعات انسانی بیشتری نیاز است. اگر مبتلا به سرطان هستید، باید از برنامه درمانی توصیه شده توسط تیم مراقبت‌های بهداشتی خود پیروی کنید و ترکیبات گیاهی تنها در صورت صلاح دید پزشک معالج نقش کمک کننده دارند.

گونه A. archangelica می‌تواند باکتری ها، ویروس‌ها و قارچ‌های بیماری زا را از بین ببرد. برای مثال در مطالعات لوله آزمایش اسانس A. archangelica باکتری‌های عامل بیماری مانند استافیلوکوکوس اورئوس را با موفقیت منهدم ساخت. دیده شده که عصاره A. archangelica و برخی از ترکیبات جدا شده از آن از جمله امپراتورین، فعالیت ضد ویروسی در برابر ویروس هرپس سیمپلکس از خود نشان داده اند. از طرفی دیگر اسانس A. archangelica به عنوان یک نگهدارنده بالقوه ایمن برای مواد غذایی در راستای جلوگیری از رشد کپک امیدوار کننده بوده است. زیرا می‌تواند کپک‌هایی را که روی گردو رشد می‌کنند از بین ببرد.

شواهد قانع کننده‌ای از مطالعات حیوانی وجود دارد که نشان می‌دهد A. archangelica می‌تواند به کاهش اضطراب و استرس کمک کند. سه پژوهش حیوانی مستقل ثابت کردند که عصاره A. archangelica باعث آرامش و کاهش رفتار‌های اضطرابی در حیوانات آزمایشگاهی می‌شود.

یکی از محبوب‌ترین کاربرد‌های سنتی سنبل ختایی به خواص ضد اسپاسمی آن مربوط می‌شود. همین تاثیر سبب شده تا از آن در فرمولاسیون مکمل‌های دارویی مخصوص دستگاه گوارش و به ویژه سندرم روده تحریک پذیر استفاده شود. از جمله دیگر فواید احتمالی این گیاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تسکین درد آرتریت
- تسریع روند بهبود زخم
- کاهش گرگرفتگی ناشی از یائسگی خصوصا توسط گونه A. sinensis

اعضای جنس سنبل ختایی حاوی فورانوکومارین هستند که همان ترکیب موجود در گریپ فروت به شمار می‌رود. این ترکیب ممکن است با بسیاری از دارو‌ها از جمله دارو‌های کاهنده کلسترول و همچنین دارو‌های ضد تشنج تداخل داشته باشد. اگر از چنین دارو‌هایی استفاده می‌کنید، قبل از مصرف مکمل‌های حاوی سنبل ختایی با پزشک و یا داروساز خود مشورت کنید. علاوه بر این باید بدانیم که فتودرماتیت (پاسخ غیرطبیعی پوست به اشعه ماوراء بنفش) و درماتیت تماسی نیز هنگام کار با گیاه مذکور نگران کننده هستند. به دلیل کمبود شواهد در مورد ایمنی این ترکیبات در زنان باردار و شیرده، در صورت بارداری، تلاش برای باردار شدن و یا شیردهی باید از مصرف A. archangelica و A. sinensis خودداری کنید.

 

منبع : عصر ایران