ترفندهایی برای جذب کودکان به کتابخوانی
کتاب و کتابخوانی باید بخشی از زندگی ما باشد، مثل غذا خوردن، خوابیدن و تفریح کردن . کتابخوانی برای کودکان از همان روزهای اول زندگی هم سودمند و مفید است.
کتاب و کتابخوانی باید بخشی از زندگی ما باشد، مثل غذا خوردن، خوابیدن و تفریح کردن. کتابخوانی برای کودکان از همان روزهای اول زندگی هم سودمند و مفید است. شنیدن یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های رسیدن به رشد است. در ادامه مطلب با ما همراه باشید تا با اهمیت کتابخوانی و ترفند‌های جذب کودکان به کتاب آشنا شوید.
اهمیت کتابخوانی برای کودکان
اهمیت کتاب و کتاب خوانی بر هیچکس پوشیده نیست و همانطور که میدانیم یکی از مهم‌ترین روش‌های افزایش توانمندی‌های کودک، کتاب خواندن برای اوست. شاید پیش خود فکر کنید کودکان با خواندن کتاب فقط مدتی را در کنار مادر یا پدر به آرامش سپری می‌کنند و تنها فایده آن خوب به خواب رفتن کودک است، اما این کار نه تنها برای امروز کودک مفید است بلکه روی شخصیت آینده وی نیز تاثیر مستقیم دارد. کودک نیازمند آموختن مهارت‌های زندگی است و کتاب، منبعی مورد اعتماد در این زمینه است.
کتاب خوانی برای کودک، تمرینی برای کسب مهارت‌های اجتماعی، تعامل و گفتگو با دیگران و تمرین و تجربه‌ای برای خوب گوش دادن است. گنجینه‌های واژگان کودک را غنی و او را برای خواندن و نوشتن بهتر آماده می‌کند و گوش دادن به کتاب تمرینی برای گفتگو و احترام گذاشتن به دیگران است. ترغیب کودک به مشارکت به ادامه قصه و استفاده از کلماتی که برای بیان مقصود خود انتخاب می‌کند، سبب تقویت تخیل و نیروی ابتکار در وجود کودک می‌شود. کتابخوانی یکی از فعالیت‌های بسیار خوب و مفید برای تقویت ارتباط کودک با پدر و مادر است. گنجاندن ساعت کتابخوانی روزانه، مثلا قبل از ساعت خواب کودک میتواند عادت به کتابخوانی را در کودک ایجاد کند.
کتاب خوانی برای کودک، تمرینی برای کسب مهارت‌های اجتماعی، تعامل و گفتگو با دیگران و تمرین و تجربه‌ای برای خوب گوش دادن است. گنجینه‌های واژگان کودک را غنی و او را برای خواندن و نوشتن بهتر آماده می‌کند و گوش دادن به کتاب تمرینی برای گفتگو و احترام گذاشتن به دیگران است. ترغیب کودک به مشارکت به ادامه قصه و استفاده از کلماتی که برای بیان مقصود خود انتخاب می‌کند، سبب تقویت تخیل و نیروی ابتکار در وجود کودک می‌شود. کتابخوانی یکی از فعالیت‌های بسیار خوب و مفید برای تقویت ارتباط کودک با پدر و مادر است. گنجاندن ساعت کتابخوانی روزانه، مثلا قبل از ساعت خواب کودک میتواند عادت به کتابخوانی را در کودک ایجاد کند.
راهکار‌های جذب کودکان به کتاب و کتابخوانی
۱. کتاب‌هایی بخوانید که عکس‌های زیبایی داشته باشند.
بدترین کتاب برای کودکانِ زیر پنج سال، آن‌هایی هستند که عکس‌های ساده و متن کوتاهی دارند. اگر این کتاب‌ها را با کتاب‌های مصور مقایسه کنید، می‌فهمید که کتاب‌هایی که تصویر‌های ساده دارند، آن‌قدر‌ها سر صحبت را باز نمی‌کنند.
۲. درمورد تصاویر سؤالاتی بپرسید.
کودکان در دوره‌ی ۱۶ تا ۲۴ماهگی، بیشتر از هر زمان دیگری در زندگیشان، به‌طور روزانه کلمات را می‌آموزند. نخستین و آسان‌ترین کلماتی که کودک یاد می‌گیرد، از طریق نشان‌دادن تصاویر کتاب است: از کودک درباره کلماتی که در تصویر کتاب می‌بینند سوال کنید. مثلا اگر تصویر یک پرنده را می‌بینید، از کودک خود سوال کنید «پرنده رو می‌بینی؟» یا «می دونی اسمش چیه؟»، «چه رنگیه» این دانش اولیه‌ی لغات به کودکان کمک می‌کند سریع‌تر کلمات دیگر را یاد بگیرند. خیلی زود «پرنده» تبدیل می‌شود به «گنجشک»، «کبوتر» و بعد «کبوتر سفید یا قهوه‌ای» و بعد تبدیل می‌شود به «کبوتر قهوه‌ای که داره پرواز می‌کنه». اگر از این روش استفاده کنید، می‌بینید کودکان از آنچه انتظار دارید، باهوش‌ترند.
۳. موقع کتاب خواندن برای کودکتان، او را در آغوش بگیرید.
این به کودک کمک می‌کند احساس راحتی و نزدیکی و همچنین لذت کتاب‌خواندن را یکجا درک کند. درنهایت [معلمان]می‌توانند سر کلاس، کتاب‌ها را راحت‌تر بلندبلند بخوانند. موریسون می‌گوید این کار الان دیگر برای هر کودک پیش‌دبستانی لازم است.
۴. درمورد نکاتِ واضح حرف بزنید.
به چیز‌هایی اشاره کنید که برای شمایی که بزرگسال هستید، واضح به‌نظر می‌رسند، مثلا اسم نویسنده را به او بگویید و بپرسید که نویسنده چه کار می‌کند. به کودک نشان دهید چطور کتاب را نگه دارد، چطور جمله‌ها را از راست به چپ بخواند، چگونه کتاب را ورق‌بزند. این قدم‌های اولیه‌ی کتاب‌خواندن باعث می‌شود وقتی موقع مناسب فرارسید، خواندن مستقل برای کودکتان آسان‌تر باشد.
۵. داستان را به زندگی واقعی مربوط کنید.
اگر داستانی که می‌خوانید، درمورد دختریست که به فرشگاه رفته، در مورد وقتی حرف بزنید که با هم به فروشگاه رفته بودید. از کودکان ۳ سال به بالا سؤالاتی با پایان‌باز کنید (چه کسی، چه چیزی، کجا و چرا) تا بحثی درمورد داستان‌گویی بین شما آغاز شود. وقتی داستان را به بخشی از زندگی واقعی مربوط می‌کنید، کودک بهتر میتواند کتاب و لغات را به‌خاطر بسپارد، خصوصا بخش‌هایی از زندگی که کودک شما هم آن را تجربه کرده است.
۶. از خواندن برای حرف‌زدن با کودک استفاده کنید.
مهم نیست کتاب را تمام کنید؛ آنچه اهمیت دارد، حرف‌هاییست که هنگام کتاب‌خواندن با فرزندتان می‌زنید. اگر شما با اشتیاق به همه‌ی سؤالات او پاسخ دهید، حتی اگر سؤالاتش پایان نداشته باشد، نوعی بده‌بستان کلامی بین شما و کودک برقرار می‌شود که مهارت‌های شناختی و اجتماعی کودک را در دنیای واقعی بهبود می‌بخشد. درمورد تصویر‌های کتاب سوال و صحبت را از آنجا شروع کنید.
۷. صدا‌های عجیب وغریب و ادای شخصیت‌های کتاب را دربیاورید.
بوم! بنگ! بچه‌ها با شنیدن این صداهاو دیدن شخصیت بامزه‌ی شما بیشتر از کتاب لذت می‌برند. صدا‌ها و ادا‌هایی که درمی‌آورید، از مهارت‌های سوادآموزی ابتدایی است که به کودکان کمک می‌کند صدا‌ها و واحد‌های کلامیِ سازنده‌ی کلمات را تشخیص دهند. تشخیص‌دادن و شنیدن این واحد‌های صدایی به کودک کمک می‌کند بتواند کلمات کامل را ادا کند.
۸. برای کودکان زیر ۲ سال، کتاب‌های تعاملی انتخاب کنید.
برای کودکانی که در دوره‌ی توجه کوتاه‌مدت قرار دارند، کتاب‌های برجسته، کتاب‌های انگشتی و کتاب‌هایی با جنس‌های مختلف (پارچه‌ای، پلاستیکی و…) برای خواندن تعاملی بهترند، چون این کتاب‌ها سر کودکان را گرم و آن‌ها را جذبِ خود می‌کنند. اگرچه این کتاب‌ها کمی عجیب وغریبند، باعث می‌شوند کودکان در بزرگسالی، انواع مختلفِ خواندن را با دید وسیع‌تری ببینند. خواندن یک کتاب تعاملی یا برجسته بعد از یک کتاب معمولی مصور کمک می‌کند کودک شما به هر دو نوع کتاب علاقه‌مند شود.
۹. از کودک بخواهید آخر کتاب را حدس بزند.
«فکر می‌کنی خرگوشه وقتی همه‌جا رو به‌هم ریخت، چی‌کار می‌کنه؟» «فکر می‌کنی سارا بعدش چی تو دفتر نقاشیش می‌کشه؟» وقتی از کودک می‌خواهید حدس بزند بعدا در داستان چه اتفاقی می‌افتد یا به‌خاطر بیاورد قبلا چه اتفاقی افتاده بود، به او کمک می‌کنید بعدا بتواند خودش کتاب بخواند. بعدا وقتی بچه برای اولین بار کتابی یک‌فصلی را برمی‌دارد که بخواند، به‌راحتی میتواند به‌یاد بیاورد قبلا چه اتفاقی افتاده بود. این مهارت اساسی باعث می‌شود خواندن جذاب‌تر باشد. کدام کودکی دلش نمی‌خواهد بتواند آخر کتاب را حدس بزند؟ این روش حتی به بچه کمک می‌کند قصه‌گوی بهتری شود.
۱۰. با کمک گرفتن از تصاویر رنگ‌ها، شکل‌ها و اعداد را بهتر نشان دهید.
توانایی شمارش به‌اندازه‌ی توانایی خواندن اهمیت دارد. در واقع، شمردن مهم‌تر است. موقع خواندن از کودک بپرسید که «چند تا سیب توی سبد هست؟»، با اینکار به کودک کمک می‌کنید اعداد را درک کند و ارتباطات ریاضی را بهتر بشناسد. همچنین در آینده سؤالات ریاضی واقعی را بهتر تحلیل کند.
۱۱. اجازه دهید کودکتان کنترل را به‌دست بگیرد.
اگر بچه را مجبور کنید یک جا بنشیند و کتاب بخواند، فکر می‌کند خواندن، تنبیه اوست. اجازه دهید او به‌اندازه‌ی قدرت تمرکزش کتاب بخواند. وقتی خسته شد، اجازه بدهید کمی دور اتاق بدود، ولی چند دقیقه بعد دوباره به‌سراغ کتاب بروید. وقتی کودکتان خسته یا کسل شد، دست برندارید. خودتان با خواندن و نظردادن درمورد داستان، ادامه بدهید. معمولا کودک کنجکاوشده و دوباره پیش شما برمی‌گردد.
بدترین کتاب برای کودکانِ زیر پنج سال، آن‌هایی هستند که عکس‌های ساده و متن کوتاهی دارند. اگر این کتاب‌ها را با کتاب‌های مصور مقایسه کنید، می‌فهمید که کتاب‌هایی که تصویر‌های ساده دارند، آن‌قدر‌ها سر صحبت را باز نمی‌کنند.
۲. درمورد تصاویر سؤالاتی بپرسید.
کودکان در دوره‌ی ۱۶ تا ۲۴ماهگی، بیشتر از هر زمان دیگری در زندگیشان، به‌طور روزانه کلمات را می‌آموزند. نخستین و آسان‌ترین کلماتی که کودک یاد می‌گیرد، از طریق نشان‌دادن تصاویر کتاب است: از کودک درباره کلماتی که در تصویر کتاب می‌بینند سوال کنید. مثلا اگر تصویر یک پرنده را می‌بینید، از کودک خود سوال کنید «پرنده رو می‌بینی؟» یا «می دونی اسمش چیه؟»، «چه رنگیه» این دانش اولیه‌ی لغات به کودکان کمک می‌کند سریع‌تر کلمات دیگر را یاد بگیرند. خیلی زود «پرنده» تبدیل می‌شود به «گنجشک»، «کبوتر» و بعد «کبوتر سفید یا قهوه‌ای» و بعد تبدیل می‌شود به «کبوتر قهوه‌ای که داره پرواز می‌کنه». اگر از این روش استفاده کنید، می‌بینید کودکان از آنچه انتظار دارید، باهوش‌ترند.
۳. موقع کتاب خواندن برای کودکتان، او را در آغوش بگیرید.
این به کودک کمک می‌کند احساس راحتی و نزدیکی و همچنین لذت کتاب‌خواندن را یکجا درک کند. درنهایت [معلمان]می‌توانند سر کلاس، کتاب‌ها را راحت‌تر بلندبلند بخوانند. موریسون می‌گوید این کار الان دیگر برای هر کودک پیش‌دبستانی لازم است.
۴. درمورد نکاتِ واضح حرف بزنید.
به چیز‌هایی اشاره کنید که برای شمایی که بزرگسال هستید، واضح به‌نظر می‌رسند، مثلا اسم نویسنده را به او بگویید و بپرسید که نویسنده چه کار می‌کند. به کودک نشان دهید چطور کتاب را نگه دارد، چطور جمله‌ها را از راست به چپ بخواند، چگونه کتاب را ورق‌بزند. این قدم‌های اولیه‌ی کتاب‌خواندن باعث می‌شود وقتی موقع مناسب فرارسید، خواندن مستقل برای کودکتان آسان‌تر باشد.
۵. داستان را به زندگی واقعی مربوط کنید.
اگر داستانی که می‌خوانید، درمورد دختریست که به فرشگاه رفته، در مورد وقتی حرف بزنید که با هم به فروشگاه رفته بودید. از کودکان ۳ سال به بالا سؤالاتی با پایان‌باز کنید (چه کسی، چه چیزی، کجا و چرا) تا بحثی درمورد داستان‌گویی بین شما آغاز شود. وقتی داستان را به بخشی از زندگی واقعی مربوط می‌کنید، کودک بهتر میتواند کتاب و لغات را به‌خاطر بسپارد، خصوصا بخش‌هایی از زندگی که کودک شما هم آن را تجربه کرده است.
۶. از خواندن برای حرف‌زدن با کودک استفاده کنید.
مهم نیست کتاب را تمام کنید؛ آنچه اهمیت دارد، حرف‌هاییست که هنگام کتاب‌خواندن با فرزندتان می‌زنید. اگر شما با اشتیاق به همه‌ی سؤالات او پاسخ دهید، حتی اگر سؤالاتش پایان نداشته باشد، نوعی بده‌بستان کلامی بین شما و کودک برقرار می‌شود که مهارت‌های شناختی و اجتماعی کودک را در دنیای واقعی بهبود می‌بخشد. درمورد تصویر‌های کتاب سوال و صحبت را از آنجا شروع کنید.
۷. صدا‌های عجیب وغریب و ادای شخصیت‌های کتاب را دربیاورید.
بوم! بنگ! بچه‌ها با شنیدن این صداهاو دیدن شخصیت بامزه‌ی شما بیشتر از کتاب لذت می‌برند. صدا‌ها و ادا‌هایی که درمی‌آورید، از مهارت‌های سوادآموزی ابتدایی است که به کودکان کمک می‌کند صدا‌ها و واحد‌های کلامیِ سازنده‌ی کلمات را تشخیص دهند. تشخیص‌دادن و شنیدن این واحد‌های صدایی به کودک کمک می‌کند بتواند کلمات کامل را ادا کند.
۸. برای کودکان زیر ۲ سال، کتاب‌های تعاملی انتخاب کنید.
برای کودکانی که در دوره‌ی توجه کوتاه‌مدت قرار دارند، کتاب‌های برجسته، کتاب‌های انگشتی و کتاب‌هایی با جنس‌های مختلف (پارچه‌ای، پلاستیکی و…) برای خواندن تعاملی بهترند، چون این کتاب‌ها سر کودکان را گرم و آن‌ها را جذبِ خود می‌کنند. اگرچه این کتاب‌ها کمی عجیب وغریبند، باعث می‌شوند کودکان در بزرگسالی، انواع مختلفِ خواندن را با دید وسیع‌تری ببینند. خواندن یک کتاب تعاملی یا برجسته بعد از یک کتاب معمولی مصور کمک می‌کند کودک شما به هر دو نوع کتاب علاقه‌مند شود.
۹. از کودک بخواهید آخر کتاب را حدس بزند.
«فکر می‌کنی خرگوشه وقتی همه‌جا رو به‌هم ریخت، چی‌کار می‌کنه؟» «فکر می‌کنی سارا بعدش چی تو دفتر نقاشیش می‌کشه؟» وقتی از کودک می‌خواهید حدس بزند بعدا در داستان چه اتفاقی می‌افتد یا به‌خاطر بیاورد قبلا چه اتفاقی افتاده بود، به او کمک می‌کنید بعدا بتواند خودش کتاب بخواند. بعدا وقتی بچه برای اولین بار کتابی یک‌فصلی را برمی‌دارد که بخواند، به‌راحتی میتواند به‌یاد بیاورد قبلا چه اتفاقی افتاده بود. این مهارت اساسی باعث می‌شود خواندن جذاب‌تر باشد. کدام کودکی دلش نمی‌خواهد بتواند آخر کتاب را حدس بزند؟ این روش حتی به بچه کمک می‌کند قصه‌گوی بهتری شود.
۱۰. با کمک گرفتن از تصاویر رنگ‌ها، شکل‌ها و اعداد را بهتر نشان دهید.
توانایی شمارش به‌اندازه‌ی توانایی خواندن اهمیت دارد. در واقع، شمردن مهم‌تر است. موقع خواندن از کودک بپرسید که «چند تا سیب توی سبد هست؟»، با اینکار به کودک کمک می‌کنید اعداد را درک کند و ارتباطات ریاضی را بهتر بشناسد. همچنین در آینده سؤالات ریاضی واقعی را بهتر تحلیل کند.
۱۱. اجازه دهید کودکتان کنترل را به‌دست بگیرد.
اگر بچه را مجبور کنید یک جا بنشیند و کتاب بخواند، فکر می‌کند خواندن، تنبیه اوست. اجازه دهید او به‌اندازه‌ی قدرت تمرکزش کتاب بخواند. وقتی خسته شد، اجازه بدهید کمی دور اتاق بدود، ولی چند دقیقه بعد دوباره به‌سراغ کتاب بروید. وقتی کودکتان خسته یا کسل شد، دست برندارید. خودتان با خواندن و نظردادن درمورد داستان، ادامه بدهید. معمولا کودک کنجکاوشده و دوباره پیش شما برمی‌گردد.
بیشتر بخوانید
منبع : صدا و سیما
ارسال نظرات