آداب میزبانی و مهمانی رفتن

مهمانی رفتن و میزبانی، قواعد و قوانینی دارد که لازم است به آن‌ها عمل شود تا میهمانی به درستی برگزار شود. در فرهنگ اسلام، مهمان حبیب خدا و مایه برکت است که عامل افزایش رزق و سبب آمرزش گناهان صاحبخانه و نزول مغفرت الهی است. مهمانی یک رابطه دو طرفه مهمان و میزبان است که در روایات برای این ارتباط آدابی بیان شده است. بلا‌ها را رفع می‌کند.

در روایات، ائمه اطهار (علیهم‌السلام) برای میزبانی آثار و برکاتی را برشمرده‌اند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
۱- آمدن رزق و روزی: مهمانی دادن باعث نزول رزق و روزی می‌شود. با مهمانی دادن می‌توان از فقر جلوگیری کرد؛ چرا که مهمان روزی خود را می‌آورد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) می‌فرماید: میهمان، روزى خود را مى‌‏آورد و گناهان اهل خانه را مى‌‏برد.
۲- گناه‌زدایی: مهمان نه تنها گناه اهل خانه را می‌زداید، بلکه آثار گناه را هم از میان می‌برد؛ زیرا همراه گناه، بلا و مصیبت می‌آید و مهمان با حضورش در خانه، گناهان را جمع کرده و همراه خود به بیرون خانه برده و خانه را از آلودگی‌ها پالایش می‌کند. 
یکی از اصول مهمانی رفتن رازداری و تجسس نکردن است. مهمانی که وارد حریم میزبان شده، ارادی و یا غیر ارادی در جریان برخی امور آن خانه قرار می‌گیرد که در این شرایط مهم‌ترین اصل اخلاقی، رازداری و حفظ حریم میزبان است.
۳- نزول ملائک: اثر دیگر مهمانی دادن، نزول فرشتگان رحمت الهی به خانه میزبان است. پیامبر (صلى الله علیه وآله) می‌فرماید: هر خانه‌‏اى که میهمان بر آن وارد نشود، فرشتگان واردش نمى‌‏شوند.
۴- اجر و پاداش صد شهید: پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) می‌فرماید: هر کس با جان و مال خود در راه صله رحم کوشش کند، خداوند پاداش یکصد شهید به او مى‏‌دهد.
۵- داروی دردها: عملکرد مهمانی دادن همانند دارو است که درد‌ها را درمان می‌کند. رسول خدا (صلى الله علیه وآله) می‌فرماید: غذاى سخاوتمند، داروست و غذاى بخیل، درد.
۶- اندوه‌زدایی: از نتایج میزبانی، زدوده شدن غم و اندوه است. همیشه امروزى امام علی (علیه‌السلام) غمگین بودند که در مورد علتش فرمود:، چون هفت روز است که میهمانى بر ما وارد نشده است. 

برای مهمانی دادن و مهمانی رفتن، آدابی است که رعایت این نکات ظریف و دقیق و بعضا ریز می‌تواند آثار نیک مهمانی را افزایش دهد.

به توصیه امام صادق (علیه‌السلام) برای این که مهمان بدون شرم و خجالت هر چقدر می‌خواهد غذا بخورد؛ میزبان باید قبل از مهمان شروع به غذا خوردن کند و همچنین باید آخرین فرد باشد که از خوردن دست می‌کشد.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) به کارگیری مهمان را از بی‌خردی میزبان می‌داند (۸) و این عمل را نهی فرموده است.

امیرمؤمنان (علیه‌السلام) به گروهی از شیعیانش فرمود: هر کدام از شما اگر توان مالی دارد باید با آن به خویشاوندانش کمک و رسیدگی کند و نیکو و شایسته مهمان‌نوازی نماید.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بدرقه مهمان توسط میزبان تا دم درِ منزل را از آداب میزبانی می‌داند. و نیز رعایت مواردی همچون پرهیز از اسراف و تجملات، گرامی‌داشتن مهمان، خوش‌رویی، خدمت کردن به مهمان، پذیرایی با بهترین داشته‌ها، فراهم کردن نیاز مهمان، پرهیز از دعوت غیرِ واقعی و پرهیز از اندک شمردن امکانات پذیرایی از دیگر آداب میزبانی است.

---

بیشتر بخوانید:

• آداب معاشرت عجیبی که در گذشته رواج داشت
• آداب معاشرت در میزبانی و مهمانی عید نوروز

---

یکی از اصول مهمانی رفتن رازداری و تجسس نکردن است. مهمانی که وارد حریم میزبان شده، ارادی و یا غیر ارادی در جریان برخی امور آن خانه قرار می‌گیرد که در این شرایط مهم‌ترین اصل اخلاقی، رازداری و حفظ حریم میزبان است. پیامبر خدا (صلى الله علیه وآله) می‌فرماید مجالس و محافل و هر آنچه که در آن‌ها اتفاق می‌افتد، امانت‌اند و فاش کردن راز‌های آنجا خیانت است.
مهمان نه تنها گناه اهل خانه را می‌زداید، بلکه آثار گناه را هم از میان می‌برد؛ زیرا همراه گناه، بلا و مصیبت می‌آید و مهمان با حضورش در خانه، گناهان را جمع کرده و همراه خود به بیرون خانه برده و خانه را از آلودگی‌ها پالایش می‌کند.

پیامبر اکرم به حضرت علی (علیهماالسلام) فرمود: یا علی! هشت گروهند که اگر مورد اهانت قرار گرفتند، خودشان را سرزنش کنند، نه دیگری را. یکی از آنان کسی است که به مهمانی‌ای که دعوت نشده، برود و بر سر سفره، ناخوانده بنشیند.

رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) مدت زمان مهمانی را سه روز می‌دانند و می‌فرماید: «مهمانی سه روز است و بیشتر از آن صدقه است. مهمان نباید آن‌قدر نزد کسی بماند که او را به گناه و سختی بیندازد، تا جایی که چیزی برایش نماند که برای او خرج کند.

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: پس از خوردن طعام در مهمانی، با دعا کردنِ میزبان به او پاداش دهید.  پرهیز از به سختی انداختن میزبان، پذیرش دعوت مهمانی، رعایت مدت مهمانی، پرهیز از بردن همراه، پرهیز از دستور دادن، ورود با اجازه به منزل میزبان، اجتناب از مزاحمت و پذیرفتن دعوت از دیگر آداب مهمانی رفتن است.

 

منبع: تبیان