پدیده اضطراب جدایی در کودکان چیست؟

بیشتر نوزادان و کودکان شیرخوار در مراحل نخستین زندگی شان با تجربه جدایی از والدین به خوبی کنار نمی آیند و آشفته می شوند، این یک اضطراب کاملا طبیعی در مرحله رشد عاطفی کودکان است که به آن اضطراب جدایی می گویند. بنابراین طبیعی است که کودکان هنگام جدایی از والدینشان احساس نگرانی و دلهره همراه با گریه و چسبندگی می کنند.اضطراب جدایی در کودکان قبل از یک سالگی شروع می شود و تا چهار سالگی نیز به طور طبیعی می بایست از بین برود با این حال قدری از آن تا بعد از چهار سالگی هم در زمینه دوری از والدین طبیعی است.زمانی این اضطراب به حالت اختلال در می آید که کودکان در سنین بالاتر مثل پیش دبستانی و مدرسه نیز با دوری از والدین به ویژه مادر واکنش های منفی زیاد نشان می می دهند به طوریکه در روند یادگیری و فعالیت های روزانه آنها اختلال ایجاد می شود.بنابراین در زمانی که اضطراب جدایی در روند زندگی عادی کودک و والدینش خللی ایجاد نکند، کاملا طبیعی است اما اگر این اضطراب به خدشه وارد شدن به زندگی طبیعی و نرمال بچه و والدینش برسد، نیاز به تدابیری دارد تا مشکل رفع شود.بسیاری از این بچه ها هنگام جدایی از والدین حتی جدایی های کوتاه مدت بی قرار می شوند، از رفتن به مهدکودک می ترسند یا حتی از تنها خوابیدن در اتاقشان هم اجتناب می کنند. در موقعیت های اجتماعی به والدینشان می چسبند و لحظه ای تحمل دوری از آنها را ندارند. این بچه ها دائما نگران سلامتی والدینشان می شوند و موقعیت والدینشان را مدام چک می کنند.
حال فکر می کنید آیا واکنش گریان و آشفته فرزندتان هنگام دوری از شما واکنشی طبیعی است یا باید نگران آن شوید؟ 
در پاسخ به این سوال باید گفت که اکثر والدین حداقل یک بار تجربه واکنش مضطرب فرزندشان در برخورد با دوری را دارند اما موضوع تعیین کننده در این نوع اضطراب، سن کودک است. اضطراب جدایی یک مرحله طبیعی از رشد عاطفی کودک است که همانطور که گفته شد از شش ، هفت ماهگی شروع می شود، در یک سالگی به اوج می رسد و به صورت تدریجی کم می شود اما تا حدود هجده ماهگی هم طبیعی محسوب می شود.اگر این اضطراب در سنین بعد تحول نیافت و باقی ماند، ممکن است در سن شش سالگی مجددا به شکل اجتناب از مدرسه رفتن برگردد یا نشانه های جسمی مثل دل درد، مشکلات گوارشی، سردرد و تهوع ناشی از اضطراب و خواب منقطع و کابوس های شبانه را برای بچه ها ایجاد کند.
چه روش هایی می تواند مانع از باقی ماندن و تثبیت اضطراب جدایی در بچه ها شود؟

مثلا وقتی فرزندتان با مادربزرگش در حال بازی کردن است، شما در اتاق خودتان بمانید و در دیدرس او نباشید و به مرور این زمان جدا بودن در فضای خانه را بیشتر کنید.سعی کنید ترتیبی بدهید تا فرزندتان در آن زمان با بازی جذابی مشغول باشد تا این فرایند ساده تر طی شود.

هیچوقت بدون خداحافظی کودک را ترک نکنید. موقع خداحافظی هم قد کودک بشوید، او را ببوسید و توجهتان را معطوف به او کنید. اما این کار را برای مدت طولانی انجام ندهید. همچنین حتما به کودک یادآوری کنید که چه زمانی قرار است، بازگردید و درباره بازگشت‌تان بدقولی نکنید.از مثال های عینی برای زمان برگشت‌تان استفاده کنید. مثلا «وقتی هوا تاریک شد و خورشید توی آسمان نبود ، من دوباره پیشتم»

اولین جدا شدن از بچه ها برای والدین هم سخت و اضطراب آور است. نکته مهم اینجاست که باید اضطراب خودتان را در زمان برخورد با کودک و هنگام خداحافظی کردن کنترل کنید. تا این نگرانی به فرزندتان منتقل نشود.زمانی که کودک متوجه بشود که شما از این جدا شدن موقت ترسیدید، باور می کند که اتفاق بسیار بدی قرار است رخ بدهد و حتی شاید دیگر پیش او برنگردید!به خاطر داشته باشید که تجربه این اضطراب در کودکان سه سال به بالا نیازمند مداخله بالینی یا مشورت با درمانگر و روانشناس متخصص کودکان است و باید این موضوع را جدی بگیرید. چون با گذر زمان و خود به خودی حل نمی شود و می تواند برای کودک آسیب زا باشد.

مثلا اگر شما به کودکتان قول دادید که شب هنگام به خانه می آیید یا سر یک ساعت مشخص، حتما به وعده خود عمل کنید تا کودک مطمئن باشد که شما برمیگردید.

این هم برای کسانی که شاغل هستند و برای فرزندشان پرستار می گیرند، خود جابه جایی پرستار به جای مادر، یک اضطراب برای بچه است حال شما تصور کنید که مدام هم بخواهید پرستار را به بهانه های مختلف تغییر دهید، تا زمانی که مجبور نشدید، این کار را نکنید چون بچه به پرستارش خو می‌گیرد و باز این تغییر دلبستگی برایش آسیب زا می شود.

اجازه ندهید بچه ها برنامه های ترسناک تلویزیون را تماشا کنند تا مجبور شوید آنها را به سختی و در کنار خود بخوابانید.

اگر فرزند شما موقع سرکار رفتن یا بیرون رفتنتان بی قراری و پافشاری زیاد می کند، نباید تسلیم شوید بلکه او را آرام کنید و به او قول بازگشت بدهید. با این حال سعی کنید از عباراتی مثل اینکه : «بزرگ شدی این کارارو نکن» یا «زشته، بقیه می خندن» و ... استفاده نکنید چون اضطراب او را دوچندان می کند.

سعی کنید با کارهای خلاقانه اضطراب جدایی بچه را کم کنید مثل اینکه برایش داستان بگویید از پدر و مادری که برای رفتن به خانه دچار مسائلی شدند و طول کشید تا پیش بچه ها بیایند یا اینکه برنامه هایی بگذارید از کسانی که پدر و مادر شاغل دارند و بچه هایشان در منزل پیش پدربزرگ و مادربزرگ یا پرستار می مانند. خود این کار بر کاهش اضطراب بچه ها موثر است.گاه پیش می آید این اضطراب برای تنها ماندن موقع خواب در اتاق کودک است. بهتر است به جای اینکه تسلیم شوید و بچه را به اتاق خود بیاورید، او را آرام کنید، محیط امنی در اتاقش فراهم کرده و ساعت های قبل از خواب در کنارش باشید و او را سرگرم کنید. برایش کتاب بخوانید، او را در آغوش بگیرید و ترانه زمزمه کنید یا اینکه نوار قصه برایش بگذارید تا به خواب برود.اگر باز در طول شب کودک از خواب بیدار شد، باز هم کنار او را بروید و آرامش کنید و بدون هیجان با او صحبت کنید تا دو مرتبه به خواب برود.بیشتر مشکلات بچه ها برای اضطراب جدایی بااین ترفند ها از بین میرود اما اگر دیدید ، باز هم نتیجه بخش نبود، بهتر است با یک متخصص و مشاور کودک در این زمینه صحبت کنید.

 

 

منبع : فارس