خیال ناراحت زنان روی تخت سونوگرافی

به گزارش تابناک جوان به نقل از فارس، صدای نفس‌نفس زدن کسی سر‌ها را به سمت در مطب می‌چرخاند. خانم باردار با دفترچه در دستش، خودش را به میز منشی می‌رساند و قبل از هر چیز می‌پرسد: «دکتر خانم دارید؟» منشی می‌گوید «فقط روز‌های فرد. امروز آقا هست» خانم باردار نفس بلندی از سر نارضایتی می‌کشد روی اولین صندلی می‌نشیند و می‌گوید: «این چهارمین مطبی است که آمده‌ام. سونوگرافی اورژانسی دارم. چرا هیچ جا دکتر خانم ندارد؟»

منشی جوابی نمی‌دهد، اما خانم‌های در صف انتظار بعضی‌ها با او همدردی می‌کنند و بعضی دیگر پیشنهاد می‌دهند که اگر اورژانسی است زیاد سخت نگیرد و همین‌جا نوبت بگذارد. تنها مرد در سالن هم پیشنهاد می‌دهد که خانم به همراه همسرش داخل اتاق سونوگرافی برود.

چهره گرفته زن، اما باز نمی‌شود. مردد مانده بین سونوگرافی شدن جنینش با دکتر مرد یا گشتن دوباره دنبال مطبی در یک‌گوشه از شهر که با خیال راحت روی تخت سونوگرافی آن دراز بکشد.

انجام سونوگرافی نه فقط برای خانم‌های باردار بلکه برای بسیاری از مشکلات مربوط به بانوان از طرف پزشکان تجویز می‌شود. درصد مردانی که در طول عمرشان نیاز به سونوگرافی پیدا می‌کنند بسیار کم‌تر از خانم‌هاست. اما در کمال تعجب تعداد زنانی که مطب سونوگرافی دارند بسیار کم‌تر از آقایان است و این موضوع مشکلات زیادی را برای خانم‌ها ایجاد کرده است.



رادیولوژیست‌های زن به مناطق محروم نمی‌روند

شاید خیلی‌ها ندانند که سونولوژیست‌ها برای دایر کردن مطب و مجوز انجام سونوگرافی چهار سال درس می‌خوانند. یعنی انجام سونوگرافی فقط یک مهارت نیست بلکه تخصص است و دقیقاً تعداد کم بانوان سونولوژیست در کشور به همین تخصص مربوط می‌شود.

آمار‌ها می‌گوید تعداد بانوانی که امتحان تخصص سونوگرافی می‌دهند و البته چهار سال درس را هم تمام می‌کنند آن‌قدر زیاد نیست که برای همه شهر‌های ایران و در همه مراکز درمانی امکان استفاده از سونولوژیست خانم باشد. حتی دانشگاه‌ها ظرفیت تربیت این تعداد سونولوژیست را ندارند.

اما این تنها دلیل این ماجرا نیست. بانوان متخصص باید تعهد بدهند که بعد از فراغت از تحصیل به مناطق مدنظر دولت بروند و زمان مشخصی را در این مناطق خدمت کنند. اما بسیاری از خانم‌ها به دلیل بارداری، سختی مسیر، مخالفت همسر و مسائلی از این دست از رفتن به مناطق محروم خودداری می‌کنند. پزشکان می‌گویند این موضوع برای سیستم پزشکی کشور یک معضل است. از یک طرف این افراد در دانشکده پزشکی، سهمیه گرفته‌اند و باید مدت خدمت خود را تمام کنند، اما از آن‌طرف نمی‌شود زنی را بدون اجازه شوهر یا با سختی‌های بارداری به مناطق محروم فرستاد.



مخالفت پزشکان با تبعیض مثبت آموزش پزشکی

یکی از گلایه‌های خانم‌هایی که برای سونوگرافی مراجعه می‌کنند این است که چرا مثل رشته تخصص زنان، تدریس در رشته سونوگرافی فقط به زنان اختصاص داده نمی‌شود؟



دکتر حمید قادری؛ پزشک عمومی دراین‌باره می‌گوید: «تبعیض مثبتی که سال‌هاست در پزشکی ایران اتفاق افتاده این است که دیگر پزشک مرد برای تخصص زنان پذیرفته نمی‌شود. این سهمیه و نگاه بین پزشکان خانم هم هست که به تبعیض مثبت بین این قشر معروف است. درست است که نظرسنجی انجام نشده، اما بازخورد این تبعیض مثبت بین مردم هم بازخورد خوبی بوده است. یعنی زنان طبیعتاً از اینکه می‌توانند برای درمان مسائل زنانه به پزشک زن مراجعه کنند، خوشحال هستند. اما واقعیت این است که این موضوع بین بدنه پزشکان مخالفان سرسختی دارد و بسیاری از پزشکان معتقدند نباید فرصت‌های تخصص را بین زنان و مردان تقسیم کرد.

انجام سونوگرافی هم تخصصی است که کمتر از متخصص زنان حساسیت دارد. اگرچه به دلیل مباحث فرهنگی و دینی و مسائلی مثل محرم و نامحرم، سعی شده در چند سال اخیر برای قبولی بانوان در رشته تخصص سونوگرافی امتیازاتی داده بشود، اما اینکه این رشته کاملاً برای خانم‌ها اختصاصی بشود، از طرف بدنه پزشکان پذیرفته نمی‌شود.»

متخصصین زن و مجوز سونوگرافی

این رشته که چرا سونولوژیست خانم کم داریم، سر دراز دارد. دکتر قادری یکی دیگر از علل این ماجرا را برخی پزشکان متخصص زنان می‌داند که مجوز داشتن دستگاه سونوگرافی در مطب خود را دریافت کرده‌اند و خودشان بیماران را سونو می‌کنند: «پزشک متخصص زنانی که تمایل داشته باشد می‌تواند در دوره‌ای یک‌ساله شرکت کند و مجوز انجام سونوگرافی در مطب خودش را دریافت کند.

اما پزشکان دیگر تخصص‌ها و به‌خصوص سونولوژیست‌ها به‌شدت با این طرح مخالف هستند. دلیل آن‌ها هم این است که چه طور می‌شود متخصص زنان، بیماری را برای سونوگرافی به خودش ارجاع بدهد و اصلاً چه طور می‌شود کاری که در دانشگاه یک تخصص چهارساله لازم دارد، با یک دوره یک‌ساله یاد گرفت و مثلاً مشکل جنین در بدن مادر را تشخیص داد. یا اینکه اگر واقعاً پزشک متخصص زنان وقت آزاد دارد و می‌تواند سونوگرافی بیمار خود را انجام بدهد، چرا در اکثر مطب‌ها و درمانگاه‌ها گرفتار معضل ویزیت چند بیمار به‌صورت همزمان هستند؟»

جدای از این دلیل‌ها که شاید پاسخ‌هایی هم از طرف متخصصین زنان داشته باشد به نظر می‌رسد یکی دیگر از علت‌های کم بودن سونولوژیست خانم چه به‌صورت مستقر در مطب و چه به‌صورت مستقر در درمانگاه، ورود بخشی از متخصصین زنان به حوزه سونوگرافی باشد.




بخش آموزش، کمبود ظرفیت دارد

رشته رادیولوژی جزء پرمخاطب‌ترین رشته‌های تخصصی پزشکی است. استرس اندک نسبت به باقی تخصص‌ها و درآمد خوب، این رشته را به یکی از تخصص‌های پرطرفدار بین پزشکان عمومی تبدیل کرده است.

اما از آن‌طرف وقتی بیمار توقع دارد که «قانون انطباق» برای او اجرا شود مسئله‌ای که پیش می‌آید این است که چرا بین این‌همه علاقه‌مند به قبولی در تخصص سونوگرافی سهم خانم‌ها به‌قدری کم است که زنان متقاضی مراجعه به سونولوژیست زن را به مشکل می‌اندازد؟
موضوعی که معاون درمان وزارت بهداشت هم آن را قبول دارد و می‌گوید که علی‌رغم در نظر گرفتن سهمیه برای ورود بیشتر خانم‌ها به رشته رادیولوژی و کار سونوگرافی، بازهم تعداد آن‌ها جوابگوی میزان مراجعه خانم‌ها نیست.



دکتر قاسم جان‌بابایی در پاسخ به سؤال خبرنگار فارس درباره اینکه اگر خانمی نخواهد به سونولوژیست مرد مراجعه کند چه‌کاری می‌تواند انجام بدهد، می‌گوید: «بالاخره بعضی از کار‌های سونوگرافی خانم‌ها را هم می‌شود آقایان انجام بدهند! ما هم محدودیت‌های خاص خودمان را داریم. البته کار آموزش هم با ما نیست. هر تعداد نیروی تربیت شده‌ای که به ما بدهند ما استقبال می‌کنیم. اما بخش آموزش وزارت بهداشت هم محدودیت دارد و آن‌ها هم می‌گویند ما باید متخصص رادیولوژی باکیفیت تربیت کنیم و رسیدن به این هدف که متخصص زن سونولوژیست بیشتری داشته باشیم، مستلزم زمان است.»

آقای جان بابایی درباره اینکه آیا برنامه‌ای هم برای افزایش متخصصین رادیولوژی هست یا نه، می‌گوید: «زمانی تمام متخصصین رادیولوژی ما دویست الی سیصد نفر بودند، اما الآن فقط سه هزار رادیولوژیست داریم که هزار و دویست نفر از آن‌ها یعنی چیزی حدود یک سوم فقط در مراکز دولتی مشغول به کار هستند. اما این تعداد هم به ما تعهداتی دارند که بعد از پایان آن می‌توانند مطب شخصی دایر کنند.»

با در نظر گرفتن اینکه معاون درمان وزارت بهداشت هم آمار دقیقی از تفکیک رادیولوژیست‌های زن و مرد ارائه نداد، تکلیف این رشته پرطرفدار بین پزشکان عمومی که اتفاقاً برای خانم‌ها سهمیه جداگانه پذیرش هم در نظر گرفته است، ولی از آن‌طرف در سطح کوچه و خیابان جوابگوی تعداد مراجع خانم نیست، همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی می‌ماند.